Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Ο ήλιος έλαμπε στο ανοιξιάτικο βόρειο ημισφαίριο, τα προϊστορικά λουλούδια άνθιζαν και τα γιγάντια ερπετά βοσκούσαν ανέμελα. Μέχρι που ένας αστεροειδής χτύπησε τη χερσόνησο Γιουκατάν του Μεξικού και έβαλε τέλος στο βασίλειο των δεινοσαύρων.
Για πρώτη φορά, Ευρωπαίοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι έχουν ενδείξεις για την εποχή του έτους κατά την οποία συνέβη η πλανητική καταστροφή πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια. Η μελέτη τους δημοσιεύεται στο έγκριτο περιοδικό Nature.
Οι ερευνητές μελέτησαν για πρώτη φορά απομεινάρια ψαριών που πέθαναν μαζικά εκείνη τη μέρα στη Βόρεια Ντακότα των ΗΠΑ, αναλύοντας με τομογραφία ακτίνων Χ στον επιταχυντή τα μοτίβα ανάπτυξης που είχαν αποτυπωθεί στα απολιθωμένα οστά τους. Σε συνδυασμό με την ανάλυση στοιχείων για τα ισότοπα άνθρακα στα οστά των ψαριών, η ετυμηγορία ήταν ότι η καταστροφή ήρθε την άνοιξη. Μεταξύ άλλων, η πρόσκρουση δημιούργησε γιγάντια κύματα σε θάλασσες, λίμνες και στα ποτάμια, θάβοντας ζωντανά πολλά υδρόβια πλάσματα. Τα ψάρια είχαν θραύσματα από την πρόσκρουση μέσα στα βράγχια, όχι όμως και στο πεπτικό σύστημα, ένδειξη ότι ο θάνατος τους ήταν σχεδόν ακαριαίος και συνέβη σε λιγότερο από μία ώρα μετά την πρόσκρουση. Η πτώση του αστεροειδούς την άνοιξη, την περίοδο αναπαραγωγής πολλών ειδών, πρέπει σύμφωνα με τους ερευνητές να μεγέθυνε τις επιπτώσεις. Από την άλλη, τα είδη του νοτίου ημισφαιρίου, που βρισκόταν τότε στο φθινόπωρο, φαίνεται ότι ανέκαμψαν με διπλάσια ταχύτητα σε σχέση με εκείνα του βόρειου ημισφαιρίου, σύμφωνα πάντα με τη μελέτη.
Η συνεργασία με τη Ρωσία συνεχίζεται…
Δύο Ρώσοι κοσμοναύτες βρίσκονται αυτή την περίοδο στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό μαζί με έναν αστροναύτη της ESA και τέσσερις της NASA, η οποία επίσης σκοπεύει να συνεχίσει τη συνεργασία της με τη ρωσική διαστημική υπηρεσία Roscosmos.
«Παρά την τρέχουσα σύγκρουση, η διαστημική συνεργασία συνεχίζει να αποτελεί γέφυρα» έγραψε στο Twitter ο Γιόζεφ Άσμπαχερ, γενικός διευθυντής της ESA.
Το πρώτο σκέλος της αποστολής ήταν η εκτόξευση του δορυφόρου Trace Gas Orbiter, o οποίος τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον Άρη για να μελετήσει την ατμόσφαιρά του. Στην επόμενη φάση, η ρωσική συσκευή προσεδάφισης Kazachok θα μεταφέρει στην επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη το ρομπότ Rosalind Franklin, το πρώτο τροχοφόρο ρομπότ που εκτοξεύει η ESA.
«Η ESA συνεχίζει να εργάζεται σε όλα τα προγράμματά της, συμπεριλαμβανομένων του ISS και της εκτόξευσης του Exo Mars, προκειμένου να τιμήσουμε τις δεσμεύσεις στις χώρες-μέλη και τους εταίρους μας» ανέφερε ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής υπηρεσίας.
Μαύρες τρύπες υποψήφιες για ένωση
Κλειδωμένες σε ένα επικό κοσμικό βαλς 9 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά, δύο υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες περιφέρονται η μία γύρω από την άλλη κάθε δύο χρόνια… Όταν το ζεύγος συγχωνευθεί σε περίπου 10.000 χρόνια, η τιτάνια σύγκρουση θα ταρακουνήσει τον ίδιο τον χωροχρόνο, στέλνοντας βαρυτικά κύματα σε όλο το Σύμπαν.
Σε μελέτη που δημοσιεύεται στο Astrophysical Journal Letters, ομάδα αστρονόμων από 11 Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα, μεταξύ των οποίων το Ινστιτούτο Αστροφυσικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ-ΙΑ) και το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, ανακάλυψε τις υπερμεγέθεις μελανές οπές να περιφέρονται περιοδικά, ανά δύο έτη, μέσα στο κβάζαρ PKS 2131-021. Τα κβάζαρ, σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΙΤΕ, είναι υπέρλαμπρα αντικείμενα στους πυρήνες γαλαξιών, όπου μια υπερμεγέθης μαύρη τρύπα καταβροχθίζει υλικό από έναν δίσκο σκόνης και αερίων που την περιβάλλει. «Οι περισσότεροι γαλαξίες, αν όχι όλοι, διαθέτουν τερατώδεις μαύρες τρύπες στους πυρήνες τους, συμπεριλαμβανομένου του γαλαξία μας. Όταν οι γαλαξίες συγχωνεύονται, οι μαύρες τρύπες τους «βυθίζονται» στη μέση του νεοσύστατου γαλαξία και τελικά ενώνονται μεταξύ τους για να σχηματίσουν μια ακόμη πιο τεράστια σε μάζα μαύρη τρύπα…»
Η επιτυχία της ανακάλυψης του διδύμου αυτού σύμφωνα με τους επιστήμονες οφείλεται σε παρατηρήσεις της εκπομπής ραδιοκυμάτων από το κβάζαρ PKS 2131-021, οι οποίες εκτείνονται σε περίοδο 45 χρόνων… Χρησιμοποιώντας το ραδιοτηλεσκόπιο 40 μέτρων στην κοιλάδα Owens Valley της Καλιφόρνια για τη μελέτη του τρόπου με τον οποίο οι μαύρες τρύπες μετατρέπουν το υλικό με το οποίο «τρέφονται» σε πίδακες, το πρόγραμμα αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονες της στενής συνεργασίας μεταξύ του Caltech και της ομάδας Αστροφυσικής στο Ινστιτούτο Αστροφυσικής του ΙΤΕ και στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.
«Το να μπορείς όχι μόνο να ανακαλύψεις μια τόσο ασυνήθιστη πηγή, αλλά και να καταλάβεις τις φυσικές διεργασίες που την παράγουν, ήταν ένα από τα πιο συναρπαστικά αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτό το πρόγραμμα», ανέφερε η Βάσω Παυλίδου, καθηγήτρια του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και συνεργαζόμενη ερευνήτρια του ΙΤΕ-ΙΑ.
Στη μελέτη αυτή συμμετείχαν επίσης ο Ιωάννης Λιοδάκης, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Φινλανδικό Κέντρο Αστρονομίας με την ESO, και διακεκριμένος διδάκτορας του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, και ο Sebastian Kiehlmann, μεταδιδάκτορας του Ινστιτούτου Αστροφυσικής του ΙΤΕ.
Πηγή: ΑΠΕ ΜΠΕ
Μεγάλα μικρόβια
Τα μικρόβια –όπως δείχνει και το όνομά τους– υποτίθεται πως είναι τόσο μικρά που μόνο με μικροσκόπιο μπορούν να γίνουν ορατά. Όμως ένα μικρόβιο που ανακάλυψαν οι επιστήμονες στην Καραϊβική, είναι γιγάντιο, φθάνοντας περίπου τα δύο εκατοστά σε μήκος, δηλαδή όσο ένα φασόλι, και είναι 5.000 φορές μεγαλύτερο από τα περισσότερα βακτήρια. Μάλιστα –αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό– το μοναδικό τεράστιο κύτταρό του είναι απρόσμενα πολύπλοκο.
Το βακτήριο, που ζει σε μαγκρόβια έλη, διαθέτει ένα πελώριο γονιδίωμα, το οποίο δεν «πλέει» ελεύθερα μέσα στο κύτταρο όπως συμβαίνει στα άλλα βακτήρια, αλλά αντίθετα είναι ενθυλακωμένο σε μια μεμβράνη, μια βιολογική καινοτομία χαρακτηριστική των πολύ πιο πολύπλοκων κυττάρων, όπως αυτά του ανθρώπινου σώματος.
Οι βιολόγοι εδώ και καιρό χωρίζουν τη ζωή σε δύο ομάδες: από τη μία τους προκαρυώτες (ή προκαρυωτικά κύτταρα) που δεν έχουν σχηματισμένο πυρήνα και περιλαμβάνουν τα βακτήρια και τα μονοκύτταρα αρχαιοβακτήρια και, από την άλλη, τους ευκαρυώτες (ή ευκαρυωτικά κύτταρα) που έχουν πυρήνα και περιλαμβάνουν από τους μύκητες έως κάθε πολυκύτταρη μορφή ζωής, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων. Οι προκαρυώτες έχουν ελεύθερο DNA μέσα στο κύτταρο τους, ενώ οι ευκαρυώτες «πακετάρουν» το DNA τους μέσα στον πυρήνα τους (ο οποίος στα αρχαία ελληνικά λέγεται «κάρυον»). Επιπλέον, τα ευκαρυωτικά κύτταρα που εμφανίστηκαν στον πλανήτη αρκετά μετά τα προκαρυωτικά, έχουν πιο πολύπλοκη δομή με διάφορα οργανίδια (μιτοχόνδρια, ριβοσώματα κ.ά.) που επιτελούν εξειδικευμένες λειτουργίες, ενώ μπορούν επίσης να μετακινούν μόρια από το ένα μέρος του κυττάρου τους στο άλλο.
Όμως το νέο μικρόβιο-γίγας θολώνει τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στους προκαρυώτες και στους ευκαρυώτες, ευρισκόμενο κάπου στη μέση. Η αρχική ανακάλυψή του είχε γίνει πριν δέκα χρόνια, από τον θαλάσσιο βιολόγο Ολιβιέ Γκρος του Πανεπιστημίου των Γαλλικών Αντιλλών, πάνω στην επιφάνεια φύλλων μαγκρόβιων δέντρων σε ένα τοπικό έλος…
Οι ερευνητές, οι οποίοι έκαναν τη σχετική προδημοσίευση στο bioRxiv, ανακάλυψαν ότι το γιγάντιο βακτηριακό κύτταρο περιέχει δύο «σάκους» με μεμβράνη, ο ένας από τους οποίους περιέχει όλο το DNA του μικροοργανισμού και, επιπλέον, ριβοσώματα («εργοστάσια» παραγωγής πρωτεϊνών). Πρόκειται για ένα είδος οργανιδίου, κάτι που έως τώρα θεωρείτο ότι μόνο τα ευκαρυωτικά κύτταρα με πυρήνα έχουν.
Ο άλλος «σάκος» είναι γεμάτος με νερό που αποτελεί σχεδόν τα τρία τέταρτα (73%) του όγκου του μικροβίου και είναι πιθανώς η αιτία που το βακτήριο έχει γίνει τόσο μεγάλο. Η ανάλυση του γονιδιώματος έδειξε ότι αυτό είναι τεράστιο, καθώς περιλαμβάνει περίπου 11.000 σαφώς διακριτά γονίδια (περίπου τα μισά από τον άνθρωπο), ενώ τυπικά ένα βακτηριακό γονιδίωμα δεν ξεπερνά τα 3.900.
Πηγή: ΑΠΕ
