Ήξεραν πολύ καλά, με τι αισθήματα μας παραγέμιζαν, τι καρδιά μάς κούρδιζαν…
Κ. Μόντης
του Γιώργου Κυριακού
Η θερμή υποδοχή που επεφύλαξαν οι Έλληνες της Βόρειας Ηπείρου στον πρωθυπουργό της Ελλάδας εξέφραζε χαρά και, προς στιγμήν, δικαίωση. Ο ενθουσιασμός ήταν μεγάλος, αφού η πραγματοποίηση της επίσκεψης διέλυσε κάθε δικαιολογημένη αμφιβολία και απογοήτευση. Ο «Κούλης», που ανέβαλε την επίσκεψη λόγω «καιρικών συνθηκών», μέσα σε δύο εβδομάδες έγινε ο «λαοπρόβλητος πρωθυπουργός». Στο παιχνίδι των συμβολισμών, η επίσκεψη Μητσοτάκη πέτυχε, καθώς μαζί του ήταν ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Χιμαριώτης ολυμπιονίκης Πύρρος Δήμας, του οποίου η παρουσία έδωσε μια ενωτική διάσταση – που την έχει ανάγκη ο τόπος. Θα μπορούσαμε ωστόσο να συμπληρώσουμε ότι από μια μάχη των συμβόλων δεν θα έπρεπε να λείπει η επίσκεψη σε κάποιο ελληνικό χωριό του Αυλώνα, του Δέλβινου ή σε κάποιο βλαχοχώρι της Κορυτσάς. Οι συμβολισμοί όμως έχουν ένα τέλος στο περιβάλλον των διακρατικών σχέσεων και της μεταφοράς του ουκρανικού μετώπου στα Βαλκάνια…
Μέρα παρά μέρα σε θυμάμαι, μέρα παρά μέρα σε ξεχνώ…
Κ. Μόντης
α) Την προηγούμενη ημέρα της επίσκεψης, οι δηλώσεις του πρωθυπουργού Ράμα για τη «σωστή πλευρά της Ιστορίας, με την Τουρκία» θα έπρεπε να αποτρέψουν τους χαριεντισμούς μεταξύ των δύο πρωθυπουργών στη Δερβιτσάνη. Είχε προηγηθεί η προκλητική απαίτηση του Αλβανού προέδρου να κατεβούν οι ελληνικές σημαίες από το δημαρχείο Φοινίκης κι από το μνημείο των μαρτύρων στο Αλύκου, που θύμισε τον αγώνα του Κατσίφα για ανάρτηση ελληνικών σημαιών στα εδάφη της ελληνικής μειονότητας. Όπως λένε κάποιοι: «Προσπαθούμε να τον ξεχάσουμε, αλλά δεν μας αφήνουν».
β) Η εθνική ελληνική μειονότητα αποκαλείται «γέφυρα» αντίστοιχη αυτής των Αλβανών μεταναστών στην Ελλάδα. Αυτό όμως σημαίνει ότι δεν αποτελούν τα δικαιώματά της προϋπόθεση για τις καλές σχέσεις με την Αλβανία αλλά, αντίθετα, εξαρτώνται από το αν θα υπάρχουν καλές σχέσεις – ειδικά όταν συγχέεται η ολιγοπληθής (σήμερα) αυτόχθων παρουσία της στην Αλβανία με την πολυπληθή κοινότητα Αλβανών μεταναστών στην Ελλάδα. Η εθνική ελληνική μειονότητα δεν είναι γέφυρα: είναι ο ευάλωτος κρίκος σύνδεσης.
γ) Η σύντομη επίσκεψη σε τρεις περιοχές της Βορείου Ηπείρου ήταν πυκνή σε συμβολισμούς, αλλά όχι δεσμευτική για όλα τα φλέγοντα ζητήματα. Η μονόπλευρη πολιτική που στήθηκε γύρω από το επίδομα των Βορειοηπειρωτών υποκρύπτει αυτοπαγίδευση[1]. Η επίσκεψη ευνόησε δύο πρόσωπα: τον Μητσοτάκη για την εξαργύρωση των συμβολισμών, και τον Έντι Ράμα ως οικοδεσπότη της μειονότητας. Η δήλωση του Σαλί Μπερίσα, ότι η Χιμάρα είναι αλβανική στην οποία μιλούν ελληνικά και αλβανικά, δείχνει και το συμπαγές της αλβανικής πολιτικής[2]. Οι εκ των υστέρων αναλαμπές του κ. Τσίπρα, που δήθεν αρνήθηκε να επισκεφτεί τη Βόρεια Ήπειρο λόγω έλλειψης δεσμεύσεων της Αλβανίας, δείχνει την υποκρισία που χαρακτηρίζει το σύνολο της ελλαδικής ελίτ.
δ) Το άστρο του πατέρα δεν θα λάμπει διαρκώς, ακόμα κι αν μετονομαστεί η κεντρική πλατεία της Δερβιτσάνης σε «πλατεία Κωνσταντίνου Μητσοτάκη», όπως εξήγγειλε ο κ. Ράμα[3]. Κι αυτό διότι απαίτηση του ευρωπαϊκού διευθυντηρίου είναι η πάση θυσία ένταξη της Αλβανίας στην Ε.Ε. για την πρόληψη της διείσδυσης των λεγόμενων Τρίτων Παραγόντων[4], π.χ. Τουρκία, της οποίας η Αλβανία αποτελεί παρακολούθημα. Η Ελλάδα, σε αυτήν την προοπτική, δεν αποτελεί βασικό μοχλό πίεσης –ως θα όφειλε– αλλά κατευνασμού της αλβανικής πλευράς, η οποία έχει μια διφορούμενη σχέση με την Ελλάδα και πιέζει ασφυκτικά την εθνική ελληνική μειονότητα. Αρκεί να θυμηθούμε την εξίσωση των δικαιωμάτων των Αλβανών του Κοσόβου με τα δικαιώματα των Βορειοηπειρωτών, που είχε θέσει το 1993 ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ως όρο για την ένταξη της Αλβανίας. Ο σημερινός πόλεμος και η σερβοκοσοβάρικη κρίση τον καθιστούν επίκαιρο.
Αντί ο σεβασμός των δικαιωμάτων της εθνικής ελληνικής μειονότητας να αποτελεί προϋπόθεση για τις καλές σχέσεις με την Αλβανία, συμβαίνει το αντίθετο…
ε) Ο πόλεμος είναι κοντά, και το σύνολο των βαλκανικών ελίτ ασχολείται με τα κέρδη από τις νέες πολεμικές επενδύσεις, τις υποσχέσεις για το αμερικανικό υγροποιημένο αέριο, τις επενδύσεις για την ευρωπαϊκή «πράσινη-ψηφιακή ανάπτυξη» – αδιαφορώντας για το εάν καταστρέφονται οι ίδιες τους οι χώρες. Το Κόσοβο βρίσκεται σε κατάσταση σοβαρής κρίσης και η προβοκατόρικη στάση του πρωθυπουργού του, κατά παράβαση του ψηφίσματος 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και της ευρωπαϊκής συμφωνίας για την Ένωση Σερβικών Δήμων, μπορεί να προκαλέσει πόλεμο. Μέσα σε μια κλιμάκωση για τη στρατολόγηση στη «σωστή πλευρά», η προστασία των ομογενών μας στην Αλβανία θα μπορούσε να λειτουργεί ως βαλκανικό υπόδειγμα ειρήνης, δημοκρατίας και σταθερότητας. Όμως το γιορτινό διάλειμμα της επίσκεψης στη Βόρεια Ήπειρο μοιάζει να τελειώνει στα γραφεία με τους φτωχούς συγγενείς «απ’ έκει» να συνωστίζονται για κάποια ψίχουλα πατρίδας. Ο πρώην πρόεδρος της ΔΕΕΕΜ Ομόνοια, Λ. Παππάς, σε μια καίρια παρέμβασή του, δήλωσε ότι «οι Βορειοηπειρώτες που σκέπτονται να γυρίσουν στον τόπο τους, και αυτοί που μένουν ήδη, θα πρέπει να επιβραβεύονται από το ελληνικό κράτος, κι όχι να τιμωρούνται». Όμως οι Βορειοηπειρώτες που γιόρτασαν την επίσκεψη του πρωθυπουργού μπορούν και να διαδηλώνουν εναντίον αυτής της πολιτικής. Με τις ίδιες σημαίες και τα ίδια συνθήματα.
Πρέπει ν’ αλλάξη πολιτική ο ήλιος, πρέπει να μη γυαλίζη πια τα χρυσά κουμπιά των σακακιών μας…
Κ. Μόντης
[1] Οι υπερήλικοι Βορειοηπειρώτες οφείλουν να δηλώσουν ΑΜΚΑ και μόνιμη κατοικία στην Ελλάδα προκειμένου να τους καταβληθεί το συγκεκριμένο επίδομα. Στην ουσία, τους ζητούν να απομακρυνθούν από τα χωριά τους, που με την παρουσία τους τα κρατούν ζωντανά.
[2] Η Αλβανίδα ΥΠΕΞ Όλτα Τζάτσκα πρόσφατα αναφέρθηκε εκ νέου (εμμέσως πλην σαφώς) στο αποκαλούμενο «τσάμικο ζήτημα», δηλώνοντας ότι οι διμερείς σχέσεις δεν αφορούν «μόνο την οριοθέτηση του θαλάσσιου χώρου»…
[3] Η κεντρική πλατεία της Δερβιτσάνης μετονομάστηκε σε «πλατεία Κωνσταντίνου Μητσοτάκη» το 1993 από τη Δημογεροντία. Η πράξη αυτή μεταξύ άλλων ενσωματώθηκε στο κατηγορητήριο περί προδοσίας της χώρας, στη διαβόητη δίκη των Τιράνων το 1994. Οι τότε συλληφθέντες Ηρακλής Σύρμος και Κώστας Κυριακού βασανίστηκαν. Ο τελευταίος κατηγορούνταν ότι «έγινε Δημογέροντας στη Δερβιτσάνη και, βάσει οδηγιών πού τούς έδινε η Ελληνική Ασφάλεια, έδωσαν σε διάφορα κέντρα, πλατείες και οδούς ελληνικές ονομασίες, με σκοπό την ελληνοποίηση του Αλβανικού χώρου». Σύμφωνα με τον Κώστα Κυριακού, το πρωτόκολλο του 1993 με αυτές τις ομόφωνες αποφάσεις της Δημογεροντίας έχει εξαφανιστεί.
[4] Η Αλβανία και οι Κίνα εξετάζουν την απελευθέρωση της βίζας και στις δύο χώρες κατά παράβαση των… ευρωπαϊκών οδηγιών.
