Καλπάζει η ισοπέδωση της εργασίας.
Του Γιώργου Κατερίνη.
Κάθε εργάσιμη μέρα σχεδόν χίλιοι νέοι άνεργοι προστίθενται στις λίστες. Χίλιες οικογένειες την ημέρα υποδέχονται έναν άνεργο που το πιθανότερο είναι ότι δεν θα μπορέσει να βρει ξανά εργασία ή κι αν βρει κάποια απασχόληση αυτή θα είναι προσωρινή, ελαστική κι επισφαλής.
Η κυβέρνηση μπορεί να αισθάνεται ιδιαίτερα ικανοποιημένη για το ιδανικό τοπίο που δημιούργησαν οι αποφάσεις της στην αγορά εργασίας. Οι νέοι, αλλά και οι μεγαλύτερης ηλικίας άνεργοι, μετατρέπονται σε ένα τρομακτικό μοχλό πίεσης των (ακόμη) εργαζομένων να αποδεχτούν τα πάντα: ελαστικά ωράρια, μειώσεις μισθών, εκ περιτροπής εργασία, ημιαπασχόληση. Οι ελεγκτές της τρόικας μπορούν, επιτέλους, να κοιμούνται ήσυχοι για τις εργασιακές σχέσεις που διαμορφώνονται στη χώρα μας. Όλα είναι τριτοκοσμικά πλέον και δεν θυμίζουν τίποτα από το κοντινό παρελθόν.
Μαζικές απολύσεις, μειώσεις θέσεων εργασίας
Όλο και περισσότερες επιχειρήσεις απολύουν μαζικά και προσλαμβάνουν με… άλλους όρους. Αφού η προσφορά εργασίας γίνεται τόσο φθηνή, γιατί να διατηρούν «υψηλόμισθους»; Ειδικά στην παροχή υπηρεσιών, όπου δεν απαιτείται υψηλή ειδίκευση και μοναδικό προσόν θεωρείται το πόσο φθηνά θα δεχτείς να κάνεις τη δουλειά, απολύουν σωρηδόν. Η τελευταία συμφωνία της υπουργού Εργασίας με το Σύνδεσμο Τουριστικών Επιχειρήσεων για προσλήψεις νέων με 20% λιγότερες αποδοχές, ήταν μόνον η αρχή. Ήδη αναγγέλθηκε ως ένα από τα μέτρα που πρόκειται να γενικευτούν νομοθετικά, έναντι συμφωνίας για να πάρουμε την επόμενη δόση του δανείου από τους δανειστές μας.
Η έκρηξη των απολύσεων κορυφώθηκε μετά την υιοθέτηση του μέτρου της «φθηνότερης» απόλυσης. Ο εργοδότης πλέον δεν χρειάζεται να σκεφτεί το κόστος της απόλυσης, αφού μπορεί με προειδοποίηση απόλυσης να πληρώσει τα μισά κι αυτά σε δόσεις. Και δεν συνυπολογίζουμε τις επιχειρήσεις που εμπλέκουν τους εργαζόμενούς τους στα γρανάζια της πτωχευτικής νομοθεσίας ή αυτές που απλά δηλώνουν παύση πληρωμών και… εργασίας.
Πρωτοπόρο και εδώ το κράτος. Χιλιάδες συμβασιούχοι στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, σε επιχειρήσεις δημοσίου συμφέροντος, αλλά και σε κεντρικές υπηρεσίες, με τη λήξη της σύμβασή τους γνωρίζουν ότι έχουν κι ένα εισιτήριο για το ταμείο ανεργίας – πολλές φορές χωρίς να δικαιούνται ούτε καν το σχετικό επίδομα, αφού οι επινοητικοί διοικητές των κρατικών οργανισμών φροντίζουν να προσλαμβάνουν με «συμβάσεις έργου» κι όχι εργασίας.
Η επικείμενη αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος σε μια σειρά ΔΕΚΟ, η ενοποίηση φορέων και η κατάργηση κάποιων από αυτούς, αναμένεται να πετάξουν στην ανεργία μερικές ακόμη χιλιάδες εργαζόμενους, στους αμέσως επόμενους μήνες.
Μεγαλώνοντας χωρίς δουλειά
Κι ενώ οι θέσεις εργασίας μειώνονται, μια ολόκληρη γενιά μεγαλώνει με ελάχιστες ή και μηδενικές πιθανότητες να ενταχθεί στο εργατικό δυναμικό. Τα ποσοστά ανεργίας 42,5% στις ηλικίες 15-24 ετών και 22,6% στις ηλικίες 25-34 ετών, δείχνουν ότι πάνω από το ένα τέταρτο των νέων ωριμάζουν με προοπτική να… παραμείνουν εκτός αγοράς εργασίας.
Δίπλα σε αυτά τα νούμερα πρέπει να αθροίσουμε:
– Αυτούς τους νέους και τις νέες που θα ενταχθούν μεν σε ένα καθεστώς μαθητείας με μειωμένο μισθό κατά 20% (591 ευρώ μεικτά) και μετά από δυο χρόνια το πιθανότερο θα βρεθούν και πάλι εκτός εργασίας, αφού τίποτα δεν δεσμεύει τον εργοδότη τους να τους κρατήσει (κι εν τω μεταξύ θα έχουν κλείσει και τα 24 και άρα δεν θα… συμφέρουν).
– Αυτούς που θα αποτελέσουν τη νέα γενιά συμβασιούχων με αλλεπάλληλες συμβάσεις έως και τρία χρόνια, χωρίς να αποκτούν δικαίωμα μονιμοποίησης.
Κι ενώ η δεξαμενή των ανέργων ή των υπό προθεσμία εργαζόμενων αυξάνει, οι «τυχεροί» που κατορθώνουν να περάσουν το κατώφλι μιας επιχείρησης, στις περισσότερες των περιπτώσεων, εργάζονται σε καθεστώς ημιαπασχόλησης και τα χρήματα που παίρνουν είναι τόσα που δεν μπορούν να καλύψουν ούτε τις στοιχειώδεις ανάγκες τους -είτε δουλεύουν ευκαιριακά και «μαύρα» όπου και για όσο βρίσκουν.
Ένα τεράστιο δυναμικό-καταλύτης στις μελλοντικές διεκδικήσεις
Η διόγκωση και μονιμοποίηση αυτού του στρατού των ανέργων είναι μια ενεργή βόμβα στα θεμέλια όλου του συστήματος των εργασιακών σχέσεων. Κι αυτό, δυστυχώς, δεν το συνειδητοποίησε έγκαιρα το συνδικαλιστικό κίνημα. Είναι το εν δυνάμει εργατικό κίνημα το οποίο δεν πρόλαβε να αποκτήσει στοιχεία εργασιακής εμπειρίας, με ό,τι αυτή συνεπάγεται. Είναι οι εργαζόμενοι εν αναμονή οι οποίοι βλέπουν αδιάφορα ή -γιατί όχι- κι εχθρικά τις διεκδικήσεις των εν ενεργεία εργαζομένων. Είναι οι νέοι χωρίς συνδικαλιστική εμπειρία, οι νέοι που γνωρίζουν τους συνδικαλιστές από την τηλεόραση. Σε αυτούς τους, όλο και πιο μόνιμα, εκτός σταθερής εργασίας κάθε διεκδίκηση για ωράριο, αμοιβή, δικαιώματα φαντάζουν πολυτέλεια.
Είναι αυτοί οι χιλιάδες νέοι, αλλά και μεγαλύτεροι, που κατακλύζουν το Σύνταγμα και τις υπόλοιπες πλατείες και δείχνουν να είναι ευήκοοι σε όλα τα διχαστικά και επικίνδυνα συνθήματα. Το «μακριά τα συνδικάτα» που ακούστηκε πολλές φορές, απηχεί ακριβώς αυτή την τεράστια απόσταση που τους χωρίζει από την οργανωμένη εργασία. Η ισοπεδωτική κριτική απέναντι σε κάθε οργανωμένο θεσμό, ακόμα και σε αυτούς που -υποτίθεται- ότι αντιπροσωπεύουν τα δικά τους συμφέροντα, αντανακλά τις ελάχιστες εμπειρίες που έχουν από την οργανωμένη διεκδίκηση.
Κι είναι, πραγματικά, σοβαρό καθήκον για την Αριστερά και πρώτα και κύρια για τις οργανωμένες συνδικαλιστικές της δυνάμεις να σκύψουν στο πρόβλημα της ανεργίας και να σκεφτούν τρόπους οργάνωσης αυτού του τεράστιου δυναμικού.
Αν το συνδικαλιστικό κίνημα ανέχεται και δεν αντιπαλεύει, για παράδειγμα, τις μορφές ενοικιαζόμενης εργασίας στις ΔΕΚΟ ή την εργασία με μειωμένο ωράριο στις αλυσίδες λιανικού εμπορίου, δεν πρόκειται να πείσει τον άνεργο ή υποαπασχολούμενο ότι κακώς γίνεται κι αυτό στόχος της αγανάκτησής του.
