Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε μία κατάσταση κρίσης όσον αφορά την ενέργεια. Η κατάσταση οφείλεται α) σε ανισορροπίες στην αγορά λόγω της απότομης μεταβολής των οικονομικών συνθηκών λόγω πανδημίας, β) στην κερδοσκοπία όλου του παραγωγικού και εμπορικού κυκλώματος της ενέργειας, γ) στα χρηματιστηριακής φύσης κερδοσκοπικά παιγνίδια, καθώς και δ) στις εντεινόμενες γεωπολιτικές εντάσεις, όπως είναι η αντιπαράθεση ΗΠΑ-Κίνας.
Στην παγκόσμια ενεργειακή δίνη η Ελλάδα είναι τελείως γυμνή. Οι ελίτ φροντίζουν στο πλαίσιο της εξυπηρέτησης των άμεσων των συμφερόντων τους, να αποδομήσουν ότι δυνατότητες διαθέτει πλουτοπαραγωγικά η χώρα και να προσδεθούν σε κάποιο άρμα προσβλέποντας σε διάφορα οφέλη από την εξάρτηση.
Ελλάδα και «πράσινη μετάβαση»
Για την κυβέρνηση, κατόπιν εντολών της Ε.Ε. που ακούουν στο όνομα επιδοτήσεις μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, η «βελόνα» των ενεργειακών θεμάτων «έχει κολλήσει» σε δύο λέξεις «πράσινη μετάβαση».
«Πράσινη μετάβαση» είναι η διαδικασία μετασχηματισμού της οικονομίας με στόχο την οικονομία κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050. Δηλαδή μια οικονομία με μηδενικές καθαρές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου. Η Ε.Ε. στο πλαίσιο αυτό έχει αναλάβει τη δέσμευση να μειώσει τις εκπομπές κατά 55% έως το 2030 και να γίνει η Ευρώπη η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050.
Από όσα έχουν γίνει γνωστά εγείρονται πολλά ερωτήματα. Οι μέχρι σήμερα ενδείξεις οδηγούν σε συμπεράσματα ότι πρόκειται για μια διαδικασία μετασχηματισμού των οικονομιών με βάση τις ανάγκες συγκεκριμένων βιομηχανικών ομίλων που στην Ευρώπη βρίσκονται γύρω από τον έλεγχο της Γερμανίας και των δορυφόρων της. Η περιφέρεια, για μία ακόμα φορά, η Ελλάδα, θα πληρώσουν το κόστος που είναι οικονομικό, περιβαλλοντικό και εθνικό.
Για την Ελλάδα πράσινη μετάβαση, σύμφωνα με τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς που απηχούν και τη σύμφωνη γνώμη όλου του πολιτικού συστήματος, σημαίνει: α) απολιγνιτοποίηση στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, β) εγκατάλειψη της αξιοποίησης υποθαλάσσιων υδρογονανθράκων (πετρέλαιο, φυσικό αέριο), γ) ένταση επενδύσεων στην αιολική και ηλιακή παραγωγή ενέργειας δ) αντικατάσταση στόλου οχημάτων με ηλεκτροκίνητα ή υβριδικά, και ε) εξοικονόμηση ενέργειας με βελτιώσεις στην ενεργειακή απόδοση των κτιρίων.
Τα πλαίσιο αυτό εξειδικεύεται με στόχους έως το 2030 οι βασικότεροι των οποίων είναι: i) Το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) να είναι 61% από 36% το 2019, ii) το μερίδιο των νέων ταξινομήσεων ηλεκτρικών οχημάτων στο 30% από το τρέχον 0,33%, iii) πλήρης κατάργηση χρήσης λιγνίτη για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2028, iv) βελτίωση ενεργειακής απόδοσης στην κατανάλωση ενέργειας κατά 38% με έμφαση στα κτίρια και τις μεταφορές, v) συνδεσιμότητα ηλεκτρικής ενέργειας νησιών και απομακρυσμένων περιοχών από 9% σήμερα σε 21% κ.α.
Η πράσινη μετάβαση είναι σχεδιασμένη με βάση τις χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης, για την οποία θα διατεθεί το 1/3 των συνολικών χρημάτων με τη μορφή επιδοτήσεων, δηλαδή 6,026 δισ. ευρώ. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν 4,368 δισ. ευρώ που θα είναι δανειακά κεφάλαια, δηλαδή σύνολο 10,4 δισ. ευρώ.
Είναι κυβερνητική πολιτική ότι δεν θα αξιοποιήσουμε τα όποια κοιτάσματα σε Αιγαίο, Ιόνιο, Κρητικό Πέλαγος και όπου αλλού σε ελληνικό υπέδαφος και τρέχει η ελίτ να υλοποιήσει την «πράσινη μετάβαση» με ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά
Η αιχμή του δόρατος της πράσινης ανάπτυξης είναι οι ΑΠΕ. Οι σχεδιασμοί περιλαμβάνουν εγκαταστάσεις ανεμογεννητριών και φωτοβολταϊκών παντού. Στο πλαίσιο αυτό έχουν κάνει «λάστιχο» το Σύνταγμα και τη νομοθεσία, με τη συμμετοχή της Βουλής και της Δικαιοσύνης με μια σειρά ευφάνταστες αιτιολογίες («υπέρτατο εθνικό συμφέρον»), για να μην υπάρχουν εμπόδια στις «πράσινες επενδύσεις». Η σκοπιμότητα αυτών των επενδύσεων ελέγχεται ακόμα και οικονομικά. Αφήνουμε εκτός συζήτησης τα περιβαλλοντικά θέματα και το εάν συμβάλλουν στη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα ή όχι. Θέματα για τα οποία υπάρχει μακρά συζήτηση και πολλά στοιχεία που αποδεικνύουν το επιβλαβές των συγκεκριμένων «πράσινων επενδύσεων» που τελικά δεν είναι καθόλου πράσινες. Όσον αφορά τα προβλήματα της οικονομικής σκοπιμότητας των επενδύσεων καταγράφονται στη διαφορά μεταξύ αδειών και πραγματοποιήσεων. Γύρω από το αντικείμενο των ΑΠΕ έχει στηθεί ένα τεράστιο κερδοσκοπικό παιγνίδι με άδειες που λαμβάνονται, δεν υλοποιούνται και μεταβιβάζονται. Να σημειώσουμε ότι στο διάστημα 2018 έως τον Αύγουστο 2021 έχουν δοθεί άδειες 55,3 MWh ενώ η συνολική εγκαταστημένη ισχύς σε λειτουργία είναι 8,8 MWh. Σύμφωνα με τον επικεφαλής της ΡΑΕ «Μόλις το 10-20% των προτάσεων αδειοδότησης ΑΠΕ θα υλοποιηθεί».
Οικονομικά συμφέροντα και όμιλοι
Οι προαναφερθείσες χρηματοδοτήσεις 10,4 δισ. ευρώ αφορούν κυρίως επενδύσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από αιολική (ανεμογεννήτριες) και ηλιακή (πάνελ), τεχνικά έργα ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων, τεχνικά έργα καλωδιακής διασύνδεσης των νησιών, ανάπτυξη δικτύων ανεφοδιασμού οχημάτων με ηλεκτρική ενέργεια, τεχνικά έργα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, αγορές ηλεκτρικών οχημάτων κ.ά.
Φυσικά τέτοια μεγέθη χρηματοδοτήσεων προωθούνται με βάση τις «διασυνδέσεις» και την εκπροσώπηση (lobbying) στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Σε αυτό το πλαίσιο ήδη έχουν υπάρξει τοποθετήσεις και «τζαρτζαρίσματα» ομίλων πριν την έναρξη της «κούρσας» των χρηματοδοτήσεων. Οι σημαντικότεροι όμιλοι από την οικονομική ελίτ που δραστηριοποιούνται στο χώρο και συνεπώς διεκδικούν να πάρουν τη «μερίδα του λέοντος» από τις χρηματοδοτήσεις είναι:
Ο όμιλος της ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ μαζί με τη θυγατρική της ΤΕΡΝΑ-Ενεργειακή φαίνεται να παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στα θέματα των ΑΠΕ, ενώ ετοιμάζονται και για τα πάσης φύσεως τεχνικά έργα. Η προνομιακή θέση του Ομίλου είχε σαν συνέπεια να αγοράσουν σημαντικό μερίδιο μετοχών της ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ η Μαριάννα Λάτση και της ΤΕΡΝΑ-Ενεργειακή ο Βαγγέλης Μαρινάκης ενώ πολλά ξένα funds συμμετέχουν σε αυτές με αξιόλογα ποσοστά. Αυτές οι επενδυτικές κινήσεις δείχνουν ποιοι αναμένεται να ηγηθούν της αγοράς στο συγκεκριμένο τομέα. Ο όμιλος αναλαμβάνει την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και ανεμογεννητριών για λογαριασμό των άλλων παικτών και για λογαριασμό του. Συμμετέχει σε παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος σε εργοστάσια επίσης με άλλους μεγάλους παίκτες (Elpedison, Motor Oil). Κατασκευάζει και εκμεταλλεύεται το εργοστάσιο καύσης απορριμάτων στην Πελοπόννησο. Συμμετέχει στα τεχνικά έργα καλωδιακής διασύνδεσης κ.α. Οι αδειοδοτημένες, σχεδιαζόμενες επενδύσεις της ΤΕΡΝΑ-Ενεργειακή σε αιολικά και φωτοβολταϊκά ξεπερνούν τα 2 δισ. ευρώ.
Ο όμιλος Βαρδινογιάννη παίζει σε πολλαπλά επίπεδα. Εκτός από τα διυλιστήρια (Motor Oil) έχει μπει στην αγορά του φυσικού αερίου (Coral Gas), της παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας (NRG), των ΑΠΕ (Fortres) και ελέγχει μεγάλο αριθμό σταθμών ανεφοδιασμού οχημάτων με καύσιμα (Avin, Shell) στα οποία σταδιακά θα προστεθεί και ο ανεφοδιασμός με ηλεκτρικό ρεύμα.
Αντίστοιχα ο όμιλος Λάτση με αιχμή του δόρατος τα Ελληνικά Πετρέλαια έχει παραγωγή & διανομή ηλεκτρικής ενέργειας (Elpedison), δραστηριοποιείται στην αγορά φυσικού αερίου (υγροποιημένο αέριο, LNG), των ΑΠΕ και ελέγχει μεγάλο αριθμό σταθμών ανεφοδιασμού οχημάτων με καύσιμα (ΕΚΟ, BP) στα οποία σταδιακά θα προστεθεί και ο ανεφοδιασμός με ηλεκτρικό ρεύμα.
Ο όμιλος Μυτιληναίου έχει: Φωτοβολταϊκά (Egnatia Group). Την κατασκευαστική ΜΕΤΚΑ που εμπλέκεται σε πολλά ενεργειακά έργα. Την Αλουμίνιο της Ελλάδος που έχει στόχο μέχρι το 2030 να είναι τροφοδοτούμενη ενεργειακά αποκλειστικά από ΑΠΕ. Τις εισαγωγές φυσικού αερίου (LNG) από τις ΗΠΑ, όπου παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ελληνική αγορά. Την παραγωγή & διανομή ρεύματος (Protergia).
Ο όμιλος ΕΛΛΑΚΤΩΡ έχει: Κατασκευαστικές δραστηριότητες που τον εμπλέκουν σε πολλά από τα υπό κατασκευή ενεργειακά έργα. Τις ΑΠΕ με την ΑΝΕΜΟΣ. Τώρα κάνει στροφή σε φωτοβολταϊκά με σχέδιο εξαγορών. Έχει έτοιμα εδώ και χρόνια σχέδια για παραγωγή ρεύματος από τα σκουπίδια, που αποτελούν ένα από τα έργα με μεγάλες ευρωπαϊκές και όχι μόνο χρηματοδοτήσεις.
Φυσικά σε όλους αυτούς πρέπει να προστεθεί και η ΔΕΗ, η οποία ιδιωτικοποιείται με την αποφασισμένη αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου και θα παραδοθεί, με τις γνωστές χρηματιστηριακές διαδικασίες, στα κερδοσκοπικά funds. Διαθέτει σήμερα το μεγαλύτερο χαρτοφυλάκιο φωτοβολταϊκών στη χώρα και προχωρά σε σημαντικές επεκτάσεις ΑΠΕ παράλληλα με την απολιγνιτοποίηση.
Εξάρτηση ενεργειακή και γεωπολιτική
Η κυβέρνηση παράλληλα ακυρώνει κάθε δυνατότητα για αξιοποίηση εγχώριων πηγών ενέργειας όπως είναι ο λιγνίτης, το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο. Για τον λιγνίτη έχει στόχο την πλήρη απολιγνιτοποίηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας το 2028, όταν η Γερμανία έχει αντίστοιχο στόχο το 2038 και η Πολωνία το 2049. Το μέγεθος του προβλήματος σε βάρος του Έλληνα καταναλωτή από αυτού του είδους τις αποφάσεις καταγράφεται από την εξέλιξη των τιμών στην παρούσα περίοδο. Η παραγωγή ρεύματος από λιγνίτη, συμπεριλαμβανομένου του κόστους των ρύπων, είναι πιο φθηνή από την παραγωγή με φυσικό αέριο. Το κόστος με το φυσικό αέριο είναι 168 ευρώ/MWh (144 καύσιμο, 24 ρύποι) ενώ για τον λιγνίτη είναι 120 ευρώ/MWh (30 καύσιμο, 90 ρύποι). Φυσικά η κυβέρνηση είναι πιο «ευαίσθητη» από την γερμανική και έτσι αποφάσισε να χαρατσώνει τον Έλληνα καταναλωτή για να συμβάλει άμεσα στην επίτευξη του στόχου της Ε.Ε. για τη μείωση των ρύπων, σαν να είναι η Ελλάδα με το μέγεθός της που καθορίζει την εξέλιξη.
Για τα πετρέλαιο στο Αιγαίο και το φυσικό αέριο στην Κρήτη, ενώ δημιουργήθηκαν μια σειρά προβληματικές καταστάσεις με την Τουρκία όσον αφορά την «οικοπεδοποίηση» της θάλασσας και την ιδιοκτησία των οικοπέδων, η κυβέρνηση εγκαταλείπει την αξιοποίησή τους. Εγκαταλείπει τις δυνατότητες που παρέχουν οι συγκεκριμένες ενεργειακές πηγές και παράλληλα εγκαταλείπει τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας για αυτές τις θαλάσσιες περιοχές.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) το εκτιμώμενο μέγεθος των κοιτασμάτων στη χώρα μας φτάνει τα 250 δισ. ευρώ σε βάθος 25ετίας. Πέντε και πλέον ταμεία ανάκαμψης, 25 προγράμματα «πράσινης μετάβασης» χωρίς δανεικά και όμως η κυβέρνηση έχει αποφασίσει, στο πλαίσιο των ευρύτερων σχεδιασμών της Ε.Ε. και των ΗΠΑ στην περιοχή, ότι αυτές οι πλουτοπαραγωγικές πηγές δεν θα αξιοποιηθούν. Όπως δήλωνε ο κ. Δένδιας τον περασμένο Απρίλιο «”Η Ελλάδα πιστεύει στις ΑΠΕ. Η Ελλάδα δεν πρόκειται να ξεκινήσει να εξορύσσει στο βυθό της θάλασσας της Μεσογείου προκειμένου να βρει φυσικό αέριο και πετρέλαιο για έναν πολύ απλό λόγο… Και με όλο το σεβασμό, το Αιγαίο για παράδειγμα αποτελεί έναν παράδεισο στη γη. Δε σχεδιάζουμε να μετατραπεί σε Κόλπο του Μεξικού.» Δηλαδή ο κ. Δένδιας και η κυβέρνηση της ΝΔ σέβονται το Αιγαίο, που αποτελεί παράδεισο αλλά το ξεχνούν όταν πρόκειται να εγκαταστήσουν ανεμογεννήτριες σε νησί του. Και όποιος διαφωνεί αναλαμβάνουν να τον συνετίσουν τα ΜΑΤ…
Σε αυτό το πλαίσιο ο κ. Μητσοτάκης δήλωσε, πριν μερικές μέρες (τέλος Σεπτεμβρίου), στη ΓΣ του ΟΗΕ ότι οι διαφορές Ελλάδας-Τουρκίας για τους υδρογονάνθρακες σε υποθαλάσσιες περιοχές αφορούν «ένα αγαθό που χάνει την αξία του»(!).
Είναι κυβερνητική πολιτική ότι δεν θα αξιοποιήσουμε τα όποια κοιτάσματα σε Αιγαίο, Ιόνιο, Κρητικό Πέλαγος και όπου αλλού σε ελληνικό υπέδαφος και τρέχει η ελίτ να υλοποιήσει την «πράσινη μετάβαση» με ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά. Άμεσοι στόχοι: α) να εκταμιευτούν οι επιδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης, β) να εξυπηρετηθούν οι ελεγχόμενοι από τα γερμανικά συμφέροντα προμηθευτές εξοπλισμού αιολικών πάρκων και ηλιακών πάνελ, γ) να μπουν στο παιγνίδι της μοιρασιάς των επιδοτήσεων (κατασκευής και στη συνέχεια διανομής ενέργειας) και τα ελληνικά συμφέροντα.
Όλα αυτά υποτάσσονται στη λογική που εκφράζουν επίσης οι ΗΠΑ δια του κ. Πάιατ ότι «η Ελλάδα είναι βασικός εταίρος της Αμερικής στην οικοδόμηση της διαφοροποίησης των πηγών και διαδρομών ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη».
Η Ελλάδα συνεπώς αν και έχει δυνατότητες στον ενεργειακό τομέα καταδικάζεται από την κυβέρνηση, με τη συνενοχή όλου του πολιτικού συστήματος, σε ενεργειακή και γεωπολιτική εξάρτηση.
