«Εκ των ενόντων». Αυτό είναι το γενικό σύνθημα της εξουσίας που αποσύρεται από τομείς και πεδία ευθύνης και δραστηριότητάς της, για να φορτώσει τη δουλειά στην ίδια την κοινωνία και τους πολίτες. Κι έτσι, σε μια σειρά χώρους, στα σχολεία, τα πανεπιστήμια, τα νοσοκομεία και αλλού, είναι το φιλότιμο, το νοιάξιμο και οι μεγάλες προσπάθειες των εμπλεκόμενων που καταφέρνουν τελικά να τους κρατούν όρθιους για να επιτελέσουν το ζωτικό τους ρόλο. Ζούμε μια περίεργη εκδοχή… αυτοοργάνωσης όπου αφού το κράτος κλέψει ή στερήσει τα διαθέσιμα μέσα, ζητά από εργαζόμενους και πολίτες να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους, εφευρίσκοντας λύσεις για κάθε πιθανό πρόβλημα. Κι έτσι μένει στον καθένα να πάρει τις πρωτοβουλίες του, να βρει όλων των ειδών τους πόρους, να καινοτομήσει, να κινηθεί ελεύθερα. Είτε για να μπορέσει να επιβιώσει είτε για να διατηρήσει την αξιοπρέπειά του. Ας σκεφτούμε την καθημερινότητα, ας σκεφτούμε περιόδους όπως η πανδημία και οι πυρκαγιές, ας σκεφτούμε όπως σήμερα τις κορυφές των παγόβουνων. Μέσα λοιπόν σε μια «ελεύθερη αγορά λύσεων», οι θεσμοί φθείρονται, τα όργανα ατονούν, οι μηχανισμοί ξεχαρβαλώνονται για να κάνει τελικά ο καθένας ό,τι μπορεί, ό,τι καταλαβαίνει, ό,τι του ‘ρθει. Να μπαλώσει τα πράγματα όπως-όπως, να βγει και η επόμενη μέρα.
ΚΑΙ ΚΑΘΟΤΙ η αυτοοργάνωση ενέχει υλικούς και ιδεολογικούς όρους, δηλαδή με το τι έχω για να παλέψω και με το ποια συνείδηση, το αποτέλεσμα δίνει τελικά την εικόνα μιας μικρότερης ή μεγαλύτερης διάλυσης. Αυτοσχεδιασμοί, προχειρότητα στα πάντα και «όλα είναι δυνατά». Όταν λείπουν γιατροί και εξοπλισμός, όταν τα προαύλια και οι τάξεις είναι μικρές και οι μαθητές πολλοί, όταν η εποπτεία και οι έλεγχοι καταργούνται, τότε μιλάμε για ένα μεγάλο φόρτωμα ευθύνης στη «διαχείριση της μιζέριας». (Για να μείνουμε εδώ μόνο στα τυπικά και όχι στο προφίλ όσων χρειάζονται υγεία και μόρφωση στην Ελλάδα του 2022, πράγμα που θα έδειχνε το μέγεθος του αδειάσματος). Μαζί και η ανάλογη συνείδηση ή για την ακρίβεια το είδος της συνείδησης που πάνω από όλα τείνει να γίνει ατομική – καλύτερα ατομικιστική. Δηλαδή να συμπεριλαμβάνει και να αναμετριέται με όλο και στενότερα σύνολα μέχρι τελικά τη χίμαιρα του Εαυτού ή του «κάπως θα τη γλυτώσω».
Το «πολιτικό» γίνεται απροσπέλαστο, προφυλαγμένο στην τάξη του «δεδομένου» και «αναπόδραστου», για να παρασύρει έτσι και το «κοινωνικό» είτε στη σφαίρα των γεγονότων, των δράσεων, των συμβάντων, των κάθε φορά δρώντων, του «μερικού», είτε σε μια ρηχή κοινωνιολογία που αναγνωρίζει πανεύκολα αδιέξοδα και γενικές αίτιες, μα ποτέ φταίχτες
Απόσυρση του κράτους και διάλυση του δημοσίου λοιπόν; Όχι μόνο. Καλύτερα να πούμε απόσυρση αλλά και επέλαση. Γιατί υπάρχουν τομείς ή διαστάσεις του κράτους και της κρατικότητας που διογκώνονται, όπως για παράδειγμα η καταστολή. Πλευρές που μετασχηματίζονται παραμένοντας υπό τον έλεγχο του, όπως το ψηφιακό σχολείο, αλλά και άλλες που λειτουργούν σαν μεταβατικοί μοχλοί της πλήρους ιδιωτικοποίησης των πάντων με ταυτόχρονο διώξιμο των ανθρώπων, όπως το μέγα αίτημα της προστασίας, μία του περιβάλλοντος, μία των μουσείων και έχει ο θεός…
ΚΑΙ ΚΑΠΩΣ έτσι η πολιτική ευθύνη χάνεται στο βάθος, εκεί ακριβώς που ευδοκιμεί το «Δεν Υπάρχει Εναλλακτική». Το «πολιτικό» γίνεται απροσπέλαστο, προφυλαγμένο στην τάξη του «δεδομένου» και «αναπόδραστου», για να παρασύρει έτσι και το «κοινωνικό» είτε στη σφαίρα των γεγονότων, των δράσεων, των συμβάντων, των κάθε φορά δρώντων, του «μερικού», είτε σε μια ρηχή κοινωνιολογία που αναγνωρίζει πανεύκολα αδιέξοδα και γενικές αίτιες, μα ποτέ φταίχτες. Αν εδώ προσθέσουμε και τον εξαιρετικά στρατηγικό σχεδιασμό των κυβερνώντων να φυτεύουν διαρκώς διχασμούς μέσα στο κοινωνικό σώμα, καταλαβαίνει κανείς το μέγεθος του ζητήματος. Μαζί και ένα τεράστιο κουβάρι αρμοδιοτήτων, κι αυτό φτιαγμένο για να πετιέται κατά το δοκούν ως το μπαλάκι της ευθύνης. Φταίει λοιπόν ο δάσκαλος, ο σύλλογος, ο διευθυντής, το συνεργείο, η Διεύθυνση Εκπαίδευσης, ο Δήμος, η Υπουργός, ο ίδιος ο Πρωθυπουργός ή μήπως ο καπιταλισμός, για την πόρτα που δολοφόνησε το παιδί στις Σέρρες; Φαιδρός τρόπος για να τίθεται το ζήτημα. Γιατί μπορεί όντως οι αναγωγές να μη βοηθούν, γιατί οφείλει κανείς να χτίζει την ευθύνη σε κάθε κόμβο, δε γίνεται όμως να παρουσιάζονται όλα ίσιωμα, ως ισότιμα, και άνευ ιεραρχήσεων. Θα πρέπει έτσι να απαντηθεί γιατί αυξάνονται τα εργατικά ατυχήματα, γιατί η αστυνομία δολοφονεί κ.ο.κ. Κι εκεί η απροσεξία των εργατών ή τα νεύρα των αστυνομικών δεν αποτελούν βεβαίως σοβαρές απαντήσεις.
