Με περιστολή του δικαιώματος στην απεργία, διώξεις και απειλές προσπαθεί το υπουργείο Παιδείας να επιβάλει την αξιολόγηση στην εκπαίδευση. Στέλνονται ραβασάκια στους εκπαιδευτικούς από το υπουργείο Παιδείας με τα οποία απειλούνται διευθυντές / προϊσταμένους σχολείων με παύση κι αντικατάσταση αν δεν προχωρήσουν τις διαδικασίες αξιολόγησης στις μονάδες τους, ενώ ο υπουργός Κ. Πιερρακάκης με αγωγή ζητά να κηρυχθεί παράνομη και καταχρηστική η απεργία των εκπαιδευτικών.
Η κυβέρνηση της Ν.Δ. επιλέγει τη μετωπική αντιπαράθεση με την εκπαιδευτική κοινότητα που βλέπει στο μέτρο της αξιολόγησης έναν ακόμη κρίκο στην αλυσίδα απαξίωσης, αυταρχικοποίησης και εμπορευματοποίησης της εκπαίδευσης. Σωστά οι συνδικαλιστικές ενώσεις των εκπαιδευτικών κάνουν λόγο για ευθεία αμφισβήτηση του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος στην απεργία, καταγγέλλοντας την αυταρχική εκτροπή του υπουργείου και καλούν τις διευθύνσεις εκπαίδευσης και τα υπηρεσιακά συμβούλια να μην εφαρμόσουν τα αυταρχικά μέτρα εναντίον των εκπαιδευτικών που δεν συναινούν στην κυβερνητική πολιτική.
Δημοσιεύουμε παρακάτω δύο κείμενα που περιγράφουν την κατάσταση στην εκπαίδευση αλλά και την ουσία της κυβερνητικής πολιτικής. Το ένα είναι από το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου μελών ΔΕΠ της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ και το άλλο της Συνέλευσης Άλσους Παγκρατίου.
Ανακοίνωση του Δ.Σ. του Συλλόγου μελών ΔΕΠ της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών
Ο Σύλλογος μελών ΔΕΠ της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ παρακολουθεί πάντοτε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις εξελίξεις και τις νομοθετικές ρυθμίσεις στο χώρο της δευτεροβάθμιας (αλλά και της πρωτοβάθμιας) εκπαίδευσης, αφού η Σχολή μας έχει οργανική διασύνδεση με αυτήν. Η διασύνδεση προκύπτει από δύο κατευθύνσεις: αφενός από το ότι οι φοιτητές/τριές μας είναι απόφοιτοι/ες Λυκείου, αφετέρου από το ότι οι πτυχιούχοι των Τμημάτων της Σχολής μας στελεχώνουν στο μεγαλύτερο ποσοστό τους τη δευτεροβάθμια αλλά και την πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Την τελευταία τριετία –και αμέσως μετά την πανδημία και τις σημαντικότατες συνέπειές της στο σύνολο της εκπαίδευσης με τη μακρόχρονη εξ αποστάσεως λειτουργία των εκπαιδευτικών δομών όλων των βαθμίδων– επιχειρείται να εφαρμοστούν δύο νόμοι στην εκπαίδευση: ο 4692/2020 για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου των σχολικών μονάδων και ο 4823/2021 για την ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Αξίζει να αναφερθεί ότι και οι δύο αυτοί νόμοι συνάντησαν την αντίδραση των εκπαιδευτικών και οδήγησαν σε κινητοποιήσεις διαφόρων μορφών και επιπέδων. Το Υπουργείο επέλεξε να απαντήσει με δικαστικές διώξεις στις συνδικαλιστικές ηγεσίες των εκπαιδευτικών, ενώ με πρόσφατη εγκύκλιο προβλέπεται ότι οι διευθυντές/τριες που δεν διεξάγουν την αξιολόγηση εφαρμόζοντας αποφάσεις των συνδικαλιστικών τους οργάνων, θα αντικαθίστανται. Το Υπουργείο, επομένως, απαντά με αυταρχισμό στην ομόθυμη άρνηση της εκπαιδευτικής κοινότητας να εφαρμόσει την τιμωρητική αξιολόγηση ως μέσο επίλυσης των προβλημάτων των σχολείων και των μαθητών.
Ως Σύλλογος πανεπιστημιακών δασκάλων δεν μπορούμε παρά να επισημάνουμε ότι τα πολλαπλά προβλήματα που αντιμετωπίζει η εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες της (υποχρηματοδότηση, υποστελέχωση, κοινωνικές συνέπειες της οικονομικής κρίσης στις οικογένειες των εφήβων και των παιδιών) δεν μπορεί να θεωρείται ότι αντιμετωπίζονται με την καταγραφή και την αξιολόγηση. Μια τέτοια αντίληψη μετακυλίει τις ευθύνες για τα δομικά προβλήματα στον εκπαιδευτικό ατομικά, και μάλιστα στον νέο εκπαιδευτικό, ο οποίος καθίσταται όμηρος για μια διετία ως «δόκιμος». Η πολιτική του Υπουργείου θεωρεί ότι η μέτρηση, η σύγκριση, η κατάταξη και η ιεράρχηση σχολικών μονάδων και εκπαιδευτικών επιλύει μέσω του ανταγωνισμού και της πειθάρχησης τα προβλήματα, αγνοώντας συνειδητά ότι το εκπαιδευτικό έργο είναι περίπλοκο και πολυπαραγοντικό και δεν βελτιώνεται μέσω μιας πρότυπης διδασκαλίας ούτε μέσω της βαθμολόγησης σε «εξαιρετικό, πολύ καλό, ικανοποιητικό, μη ικανοποιητικό», ανεξάρτητα από τις ειδικές συνθήκες κάθε σχολείου, είτε αυτό βρίσκεται στον Έβρο, είτε σε υποβαθμισμένες κοινωνικά περιοχές είτε όχι.
Ως αξιολογητές ορίζονται οι σχολικοί σύμβουλοι (ειδικότητας και παιδαγωγικής ευθύνης), καθώς και οι διευθυντές των σχολικών μονάδων, εγκαθιστώντας μια ιεραρχική δομή στη λειτουργία του εκπαιδευτικού έργου και επαναφέροντας τον θεσμό του επιθεωρητή με νέο όνομα, θεσμό που η ελληνική εκπαίδευση κατάργησε προ τεσσαρακονταετίας. Επιπλέον, η διαδικασία αξιολόγησης που ακολουθείται ενισχύει τη γραφειοκρατία, προσθέτει φόρτο εργασίας στους εκπαιδευτικούς πέραν του βασικού τους έργου που είναι η διδασκαλία.
Ως πανεπιστημιακοί δάσκαλοι σε καθηγητική Σχολή, όπως είναι η Φιλοσοφική, γνωρίζουμε ότι οι απόφοιτοί μας είναι πλήρως εκπαιδευμένοι σε ζητήματα παιδαγωγικής αλλά και διδακτικής του ειδικού αντικειμένου τους, έχοντας παρακολουθήσει επιτυχώς πλήθος σχετικών μαθημάτων με την μορφή του Πιστοποιητικού Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας. Είναι ενήμεροι των εξελίξεων στους επιστημονικούς χώρους της παιδαγωγικής, ενώ έχουν πραγματοποιήσει και πρακτική άσκηση ως προϋπόθεση για τη λήψη του πτυχίου τους. Επομένως, ο διαρκής έλεγχος της ικανότητάς τους, και μάλιστα σε καθεστώς εργασιακής ανασφάλειας για τους νεότερους, αφενός υποβαθμίζει και υποτιμά το επιστημονικό έργο των Τμημάτων μας, αφετέρου –και το σημαντικότερο– στοχεύει να δημιουργήσει έναν τύπο εκπαιδευτικού, χωρίς αυτοπεποίθηση για τις γνώσεις του, διαρκώς φοβισμένου και υπάκουου στους προϊσταμένους του. Είμαστε βέβαιοι ότι αυτός ο τύπος εκπαιδευτικού δεν θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις στις τάξεις των παιδιών και των εφήβων της σύγχρονης εποχής. Είμαστε βέβαιοι ότι οι μαθητές και οι μαθήτριες κατανοούν –καλύτερα από τον καθένα– αν ο δάσκαλος ή η δασκάλα τους δίνει την ψυχή του στο μάθημα ή φοβάται την βαθμολογία των επιθεωρητών (παλαιού ή νέου τύπου).
Η διεθνής βιβλιογραφία προσφέρει πλήθος μοντέλων συλλογικού αναστοχασμού από τους εκπαιδευτικούς της σχολικής ζωής και του έργου τους, καθώς και μεθόδους βελτίωσης αυτού προς όφελος πάντοτε των μαθητών και των μαθητριών. Προσφέρει, επίσης, μοντέλα ενδυνάμωσης τόσο των μαθητών που εκκινούν από προβληματικά κοινωνικά και οικογενειακά περιβάλλοντα, όσο και των εκπαιδευτικών που εργάζονται σε δύσκολες συνθήκες. Δεν είναι δυνατόν όλα αυτά να αγνοούνται και στη θέση τους να επιλέγεται μια «αξιολόγηση» που θα χωρίζει την «ήρα από το στάρι».
Ως Σύλλογος μελών ΔΕΠ ζητούμε από το Υπουργείο:
– Να παύσει τις συνδικαλιστικές διώξεις όσων εκπαιδευτικών αντιδρούν στην αξιολόγηση
– Να άρει την εφαρμογή των προαναφερθέντων νόμων και να διεξαγάγει εκτεταμένο διάλογο με την εκπαιδευτική κοινότητα, τόσο για ζητήματα αξιολόγησης, όσο και για το σύνολο των ζητημάτων της.
– Η εκπαίδευση, οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές αξίζουν σεβασμό και όχι εντολές και ποινές. Οποιοδήποτε ρήγμα στην εκπαίδευση έχει άμεση αντανάκλαση στην κοινωνία και το μέλλον της νέας γενιάς!
Κείμενο της Συνέλευσης Άλσους Παγκρατίου
Ιούνιος 2017. Ένας δάσκαλος στη Θεσσαλονίκη συμμετέχει σε κινητοποίηση για να σωθούν δύο σπίτια από ηλεκτρονικό πλειστηριασμό και καταδικάζεται γι’ αυτό σε 10 μήνες φυλάκιση με τριετή αναστολή. Ακολουθεί πειθαρχική δίωξη για τον ίδιο λόγο από την Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Μακεδονίας.
Δεκέμβριος 2020. Δύο καθηγητές συμμετέχουν στην απαγορευμένη λόγω πανδημίας διαδήλωση στην επέτειο της δολοφονίας του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Παραπέμπονται στο πειθαρχικό με την κατηγορία «της αναξιοπρεπούς ή της ανάρμοστης ή ανάξιας για υπάλληλο συμπεριφοράς».
Μάρτιος 2023. Η Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Πειραιά οργανώνει εκδήλωση με θέμα «Η προσφορά των ιδιωτικών σχολείων στην εκπαίδευση – Παρόν και μέλλον». Τρεις εκπαιδευτικοί που συμμετέχουν σε διαμαρτυρία μηνύονται και καλούνται στο αστυνομικό τμήμα να δώσουν εξηγήσεις.
Μάιος 2023. Τέσσερις καθηγητές στον Πειραιά απεργούν και ενημερώνουν τους συναδέλφους τους για το δικαίωμά τους να μην συμμετέχουν στις εξετάσεις PISA, αυτές που γίνονται για να «μετρήσουν» αν οι μαθητές προετοιμάζονται αρκετά για να γίνουν ανταγωνιστικοί στην παγκόσμια οικονομία ή, αντίθετα, το σχολείο είναι πεταμένα λεφτά. Παραπέμπονται στο πειθαρχικό, πάλι για «ανάρμοστη συμπεριφορά».
Σεπτέμβριος 2023. Ένας εκπαιδευτικός δημοσιεύει άρθρο σε ιστοσελίδα, στο οποίο ασκεί κριτική στην εκπαιδευτική πολιτική της κυβέρνησης, Καλείται να δώσει εξηγήσεις.
Φεβρουάριος 2024. Συμβασιούχος εργαζόμενος του Πανεπιστημίου Αθηνών συμμετέχει στις φοιτητικές κινητοποιήσεις που οδήγησαν στην αναβολή των διαδικτυακών εξετάσεων που είχαν στόχο να πολεμήσουν τις καταλήψεις στα πανεπιστήμια ενάντια στην ιδιωτικοποίηση. Διαπομπεύεται δημόσια από ηλεκτρονικά μέσα και τηλεοπτικά κανάλια και οδηγείται στην απόλυση.
Μάρτιος 2024. Σε Λύκειο της Κυψέλης, στη γιορτή της 25ης Μαρτίου, η λυκειάρχης απαγορεύει στη χορωδία να πει ένα τραγούδι για τα Τέμπη και προχωράει στην αποβολή δύο μαθητών που τόλμησαν να αντιδράσουν.
Τι κοινό υπάρχει σε όλες αυτές τις σχεδόν απαρατήρητες διώξεις στην εκπαίδευση; Ακριβώς το ότι είναι σχεδόν απαρατήρητες. Ο αυταρχισμός δεν έχει ανάγκη μόνο από θεαματικές επιδείξεις καταστολής, από τη βία και τις συλλήψεις στις πορείες, από σπάσιμο καταλήψεων με διμοιρίες ΜΑΤ και εφορμήσεις δικυκλιστών, από φωτογραφίες κατασχεμένων βιβλίων, σημαιών, άδειων μπουκαλιών και σκληρών δίσκων.
Έχει ανάγκη και από μια ροή φαινομενικά «ήπιων» διώξεων απέναντι στη διαμαρτυρία, ακόμα και απέναντι στην έκφραση γνώμης. Μια ροή τόσο πυκνή που γίνεται κανονική. Είναι σιγά-σιγά νόμιμο και «κανονικό» εκπαιδευτικοί να καλούνται σε απολογία ή σε φιλικές συζητήσεις σε αστυνομικά τμήματα. Μια σειρά ανώτερων υπαλλήλων του κράτους, διευθυντών εκπαίδευσης, κοσμητόρων, πρυτάνεων, αστυνομικών διοικητών αναλαμβάνουν να κάνουν την ήσυχη δουλειά της καθημερινής καταστολής.
Το ίδιο κανονικό είναι επίσης ο Σύλλογος των Αρχαιολόγων να εκδιώκεται από το κτίριο που χρησιμοποιεί εδώ και δεκαετίες, με αφορμή τη διοργάνωση συζήτησης για το ναυάγιο που κόστισε τη ζωή εκατοντάδων μεταναστών στα ανοιχτά της Πύλου. Κανονικό και το Αστεροσκοπείο Αθηνών να χάνει τον αυτόνομο χαρακτήρα του ως ερευνητικό κέντρο και να εντάσσεται στη γραφειοκρατία του Υπουργείου Πολιτικής Προστασίας, με αφορμή ότι δημοσιεύει μη αρεστά στοιχεία για τις κακοκαιρίες.
Αντικανονική γίνεται μάλλον η συλλογική και η ατομική διαμαρτυρία, η διατύπωση της άποψης που αντιτίθεται στην επίσημη προπαγάνδα, και η ίδια η ενημέρωση, όταν δεν συντάσσεται με τα καθησυχαστικά παραμύθια της κανονικότητας.
Ο πρόσφατος αγώνας των φοιτητών και των φοιτητριών δεν έφτασε να ακυρώσει τα σχέδια ίδρυσης πανεπιστημίων-εταιρειών, αν και μεγάλο μέρος της κοινωνίας δεν κατάπιε αμάσητο το αφήγημα της αριστείας των ιδιωτών. Ένας από τους λόγους ήταν ότι επιβλήθηκε πάλι το δόγμα ότι η «πολλή αντίδραση» σημαίνει «ανωμαλία». Η καταστολή είναι πιο αποτελεσματική όταν καταφέρνει να εμφανίσει τις αντιστάσεις σαν παράλογη αμφισβήτηση της δήθεν αδιάψευστης και κανονικής κοινής γνώμης: Μα πού θα το φτάσετε; Είναι δυνατόν να διαταράσσετε το εύφορο κλίμα στις σχολικές τάξεις; Να μη θέλετε την πρόοδο; Να «χάνονται οι εξεταστικές»; Είστε τίποτα ακραίοι;
Ακραία είναι όμως η ίδια η κανονικότητα. Του κανονικού σχολείου που γίνεται φροντιστήριο προπαρασκευής για το πανεπιστήμιο. Του κανονικού πανεπιστημίου που γίνεται φροντιστήριο καριέρας. Της κανονικής δουλειάς που γίνεται άσκηση υποταγής και φτώχειας. Του νοσοκομείου που δεν έχει γιατρούς. Του ενοικίου που δεν έχει σπίτι. Η κανονικότητα της σιωπής.
Ας μη γλιστρήσουμε στο ισοπεδωμένο έδαφος της κανονικότητας, Ας αρνηθούμε την εσωτερικευμένη καταστολή μέσα στο ίδιο μας το σώμα και το μυαλό. Ας θυμηθούμε ότι τα δικαιώματα και οι ελευθερίες δεν παραχωρούνται από τις αρχές και τις γραφειοκρατίες, αλλά διεκδικούνται και κερδίζονται. Το ίδιο και η φωνή.
