Στις 24 Ιανουαρίου, ο Ισπανός δικαστής Μπαλτάσαρ Γκαρθόν κάθισε στο εδώλιο του κατηγορουμένου για «υπέρβαση καθήκοντος», επειδή διέταξε έρευνα για τα εγκλήματα του φρανκικού καθεστώτος.
Αν βρεθεί «ένοχος» αντιμετωπίζει αναστολή καθηκόντων για 20 χρόνια, οπότε ουσιαστικά τερματίζεται η καριέρα του. Ο Γκαρθόν έγινε παγκόσμια γνωστός όταν εξέδωσε ένταλμα σύλληψης του Χιλιανού δικτάτορα Α. Πινοτσέτ, το 1998.Το 2009 ο Γκαρθόν εξέτασε εάν η Ισπανία θα μπορούσε να απευθύνει κατηγορίες για βασανιστήρια σε έξι αξιωματούχους της κυβέρνησης Μπους, μια υπόθεση από την οποία τον ανάγκασαν να παραιτηθεί, όπως αποκάλυψε το WikiLeaks. Παρ’ όλο που υπήρξε για λίγο διάστημα υπουργός σε κυβέρνηση των Σοσιαλιστών, τη δεκαετία του 1990, με έρευνές του οδήγησε στην καταδίκη υπουργού ως επικεφαλής της GAL (Grupos Antiterroristas de Liberation) μιας κρατικής τρομοκρατικής ομάδας που ενεργούσε κατά της βασκικής ΕΤΑ. Την υπόθεση Gurtel του 2007, μια υπόθεση δωροδοκιών, ξεπλύματος χρήματος και φοροαποφυγής από επιχειρηματίες που συνδέονταν με πολιτικούς του δεξιού Λαϊκού Κόμματος, την πλήρωσε με μία ακόμη δίκη (κατηγορήθηκε ότι επέτρεψε στην αστυνομία να μαγνητοφωνήσει συνομιλίες κατηγορουμένων με το δικηγόρο τους). Όμως, φαίνεται, ότι με την έρευνα για τα εγκλήματα του Φράνκο υπερέβη τα εσκαμμένα του πολιτικού και δικαστικού κατεστημένου. Άγγιξε κάτι πολύ βαθύ και βρόμικο.
Πριν από μερικά χρόνια, οι απόγονοι των εξαφανισμένων, κατά τη φασιστική δικτατορία, άρχισαν να απαιτούν να αποκαλυφθούν οι τοποθεσίες που είχαν ταφεί οι δολοφονηθέντες συγγενείς τους. Το κράτος τούς αντιμετώπισε εχθρικά, αλλά ο Γκαρθόν ανταποκρίθηκε και τα αποτελέσματα της έρευνάς του είναι συγκλονιστικά. Ο αριθμός των δολοφονηθέντων από το φασιστικό καθεστώς δημοκρατικών ήταν πολύ μεγαλύτερος απ’ αυτόν που είχε αρχικά θεωρηθεί. Άρχισε από 30.000 και το 2008 είχε φτάσει στους 152.000, ενώ συνεχώς αυξανόταν, μέχρι που ο κόσμος άρχισε να μιλά για γενοκτονία.
Ακριβώς εκείνη την κρίσιμη στιγμή, η Φάλαγγα, το φασιστικό κόμμα, που είναι ακόμη νόμιμο στην Ισπανία, η φασιστική συνδικαλιστική οργάνωση Manos Limpias (Καθαρά Χέρια) και διάφορες άλλες δυνάμεις κινήθηκαν κατά του Γκαρθόν, κατηγορώντας τον ότι παραβίασε το Νόμο περί Αμνηστίας του 1977. Το Ανώτατο Δικαστήριο δέχθηκε τα νομικά επιχειρήματά τους και θα μπορούσε να φανταστεί κανείς το γιατί.
Η υποκρισία της «λήθης του παρελθόντος», προκειμένου να εισέλθει η χώρα στο δρόμο ενός «λαμπρού μέλλοντος», έχει καταρρεύσει κάτω από το συντριπτικό βάρος της χρόνιας ανεργίας και της βαθιάς κρίσης. Οι δυνάμεις που το 1936 έκαναν το πραξικόπημα κατά της εκλεγμένης δημοκρατικής κυβέρνησης (τραπεζίτες, μεγάλοι εργοδότες, στρατιωτικοί, Εκκλησία, υποστηριζόμενες από τον Χίτλερ, τον Μουσολίνι και από την απάθεια, το λιγότερο, των υποτιθέμενα δημοκρατικών χωρών της Ευρώπης), που επέβαλαν έναν τριετή εμφύλιο πόλεμο και μια 36ετή δικτατορία μπορεί να αποκαλυφθούν ξανά, αν σηκωθεί το πέπλο της επιβεβλημένης λήθης, πίσω από τη διαφθορά, τις οικονομικές φούσκες, τα υπερκέρδη. Η Ισπανία είναι η ευρωπαϊκή χώρα με το μεγαλύτερο αριθμό εξαφανισμένων, λόγω πολιτικών δολοφονιών. Εξαφανισμένων και από τη μνήμη. Για να ερμηνευτεί αυτό το φαινόμενο, πρέπει κανείς να έχει κατά νου τους τεράστιους περιορισμούς της ισπανικής δημοκρατίας, αποτέλεσμα του τύπου της μετάβασης από τη δικτατορία στην κοινοβουλευτική δημοκρατία υπό την καθοδήγηση των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που ωφελήθηκαν από το φασιστικό καθεστώς και τους μετέπειτα πολιτικούς συμβιβασμούς. Ο σκοπός του δικαστή Γκαρθόν δεν ήταν καθόλου ανατρεπτικός: Η αμνηστία του 1977 εξασφάλισε ότι οι υπεύθυνοι για τα εγκλήματα θα έμεναν ατιμώρητοι. Γι’ αυτό φρόντισε και ο χρόνος: Όλοι τους είναι πλέον νεκροί. Δεν υπήρχε περίπτωση δικών. Εκείνο που επιδίωξε ο Γκαρθόν ήταν να ανταποκριθεί το νομικό σύστημα και οι δημόσιοι θεσμοί στο απλό, ανθρώπινο αίτημα των οικογενειών: Να εντοπιστούν οι μαζικοί τάφοι όπου είναι ακόμα ενταφιασμένοι οι αγωνιστές της Ισπανίας, για να αποθέσουν λίγα λουλούδια και να κάνουν τα μνημόσυνά τους. Όμως το σύστημα φοβάται· πάντα υπάρχει το ενδεχόμενο, κάτω από το χώμα, να κρατούν της καμπάνας το σκοινί …
Πριν από μερικά χρόνια, οι απόγονοι των εξαφανισμένων, κατά τη φασιστική δικτατορία, άρχισαν να απαιτούν να αποκαλυφθούν οι τοποθεσίες που είχαν ταφεί οι δολοφονηθέντες συγγενείς τους. Το κράτος τούς αντιμετώπισε εχθρικά, αλλά ο Γκαρθόν ανταποκρίθηκε και τα αποτελέσματα της έρευνάς του είναι συγκλονιστικά. Ο αριθμός των δολοφονηθέντων από το φασιστικό καθεστώς δημοκρατικών ήταν πολύ μεγαλύτερος απ’ αυτόν που είχε αρχικά θεωρηθεί. Άρχισε από 30.000 και το 2008 είχε φτάσει στους 152.000, ενώ συνεχώς αυξανόταν, μέχρι που ο κόσμος άρχισε να μιλά για γενοκτονία.
Ακριβώς εκείνη την κρίσιμη στιγμή, η Φάλαγγα, το φασιστικό κόμμα, που είναι ακόμη νόμιμο στην Ισπανία, η φασιστική συνδικαλιστική οργάνωση Manos Limpias (Καθαρά Χέρια) και διάφορες άλλες δυνάμεις κινήθηκαν κατά του Γκαρθόν, κατηγορώντας τον ότι παραβίασε το Νόμο περί Αμνηστίας του 1977. Το Ανώτατο Δικαστήριο δέχθηκε τα νομικά επιχειρήματά τους και θα μπορούσε να φανταστεί κανείς το γιατί.
Η υποκρισία της «λήθης του παρελθόντος», προκειμένου να εισέλθει η χώρα στο δρόμο ενός «λαμπρού μέλλοντος», έχει καταρρεύσει κάτω από το συντριπτικό βάρος της χρόνιας ανεργίας και της βαθιάς κρίσης. Οι δυνάμεις που το 1936 έκαναν το πραξικόπημα κατά της εκλεγμένης δημοκρατικής κυβέρνησης (τραπεζίτες, μεγάλοι εργοδότες, στρατιωτικοί, Εκκλησία, υποστηριζόμενες από τον Χίτλερ, τον Μουσολίνι και από την απάθεια, το λιγότερο, των υποτιθέμενα δημοκρατικών χωρών της Ευρώπης), που επέβαλαν έναν τριετή εμφύλιο πόλεμο και μια 36ετή δικτατορία μπορεί να αποκαλυφθούν ξανά, αν σηκωθεί το πέπλο της επιβεβλημένης λήθης, πίσω από τη διαφθορά, τις οικονομικές φούσκες, τα υπερκέρδη. Η Ισπανία είναι η ευρωπαϊκή χώρα με το μεγαλύτερο αριθμό εξαφανισμένων, λόγω πολιτικών δολοφονιών. Εξαφανισμένων και από τη μνήμη. Για να ερμηνευτεί αυτό το φαινόμενο, πρέπει κανείς να έχει κατά νου τους τεράστιους περιορισμούς της ισπανικής δημοκρατίας, αποτέλεσμα του τύπου της μετάβασης από τη δικτατορία στην κοινοβουλευτική δημοκρατία υπό την καθοδήγηση των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που ωφελήθηκαν από το φασιστικό καθεστώς και τους μετέπειτα πολιτικούς συμβιβασμούς. Ο σκοπός του δικαστή Γκαρθόν δεν ήταν καθόλου ανατρεπτικός: Η αμνηστία του 1977 εξασφάλισε ότι οι υπεύθυνοι για τα εγκλήματα θα έμεναν ατιμώρητοι. Γι’ αυτό φρόντισε και ο χρόνος: Όλοι τους είναι πλέον νεκροί. Δεν υπήρχε περίπτωση δικών. Εκείνο που επιδίωξε ο Γκαρθόν ήταν να ανταποκριθεί το νομικό σύστημα και οι δημόσιοι θεσμοί στο απλό, ανθρώπινο αίτημα των οικογενειών: Να εντοπιστούν οι μαζικοί τάφοι όπου είναι ακόμα ενταφιασμένοι οι αγωνιστές της Ισπανίας, για να αποθέσουν λίγα λουλούδια και να κάνουν τα μνημόσυνά τους. Όμως το σύστημα φοβάται· πάντα υπάρχει το ενδεχόμενο, κάτω από το χώμα, να κρατούν της καμπάνας το σκοινί …
Μ.Ν.
Σχόλια
