Μια πολιτιστική αντεπίθεση με βουτιά στο βαλτωμένο χτες
Τo να αναφέρεται κανείς στις προγραμματικές δηλώσεις των νέων υπουργών είναι ανούσια σπατάλη χρόνου αλλά και πολύτιμου χώρου. Το λέμε αυτό, διότι η πολιτική εμπειρία χρόνων έχει αποδείξει ότι η απόκλιση των αρχικών δηλώσεων των υπουργών από το έργο που παράγουν στη συνέχεια είναι κατά τεκμήριο τεράστια. Παρόλα αυτά, τα «μέσα» (έντυπα και ηλεκτρονικά) υπακούοντας, είτε στη δύναμη της συνήθειας, είτε σ’ εκείνη του οφέλους που προσδοκούν οι ιδιοκτήτες τους από τους νεοδιοριζόμενους «άρχοντες», επιμένουν να φιλοξενούν απλόχερα τα πρωτόλεια οράματά τους.
Το όραμα του κ. Τζαβάρα εν προκειμένω, του νέου αναπληρωτή υπουργού Πολιτισμού, Παιδείας, Θρησκευμάτων, Αθλητισμού, Τουρισμού και πάει λέγοντας, συμπυκνώθηκε από τον ίδιο στη γενικόλογη ρήση: Ο πολιτισμός είναι το αντίδοτο στην κρίση. Δεν θα είχαμε αντίρρηση με την παραδοχή, εάν ο κ. Κ. Τζαβάρας κι οι ομόλογοί του στην εγχώρια κυβερνητική τρόϊκα -πριν αποφανθούν για το όποιο αντίδοτο- είχαν προηγουμένως αναλογιστεί ότι η κρίση που ζούμε δεν είναι αποκλειστικά οικονομική. Είναι κρίση ενός ολόκληρου συστήματος, που σημαίνει αυτόματα και κρίση του πολιτισμού, μάλιστα, του συγκεκριμένου μοντέλου στο οποίο αναφέρονται με περισσή έπαρση όταν προσκαλούνται να το υπηρετήσουν από τη θέση του υπουργού.
Αν λοιπόν ο κ. Τζαβάρας, αναζητούσε πράγματι τον πολιτισμό ως αντίδοτο στην κρίση, θα όφειλε πριν απ’ όλα να αναστοχαστεί, να αναδιαπραγματευθεί, αν όχι και να απαγκιστρωθεί από αντιλήψεις, συνήθειες, απόψεις ή στερεότυπα που διατρέχουν και διαπνέουν τη σκέψη τη δική του, αλλά και τη συνείδηση της παράταξης που ανήκει. Στο μέτρο που κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει, τα υπόλοιπα, μπορούν να διαβαστούν μόνο ως απαξιωμένα ταμειακά κόλπα που καλλιεργήθηκαν με επιτυχία τα 35 τελευταία χρόνια, απ’ τη γαλαζο-αίματη φιλελεύθερη παράταξη κι απ’ το «σοσιαλιστικό» αδελφάκι της δυναστείας Παπανδρέου.
Το γεγονός ότι τα πράγματα κινούνται αλλιώς μετά το ξέσπασμα της κρίσης, ουδόλως επηρεάζει τους υπηρέτες του συστήματος, ο λόγος των οποίων παραμένει πεισματικά αγκυλωμένος στον ιστορικό κύκλο του παρελθόντος. Η μόνη δυνατότητα για να ξεκινήσει κάτι νέο προϋποθέτει το θάνατο του παλιού κι όχι την αναθέρμανση της προσπάθειας να επιστρέψουμε σ’ αυτό που είχαμε. Αν, λοιπόν, εννοούμε τα περί αναγέννησης της χώρας και του πνεύματός της, αυτή δεν μπορεί να περπατήσει πάνω στα γνώριμα κλισέ, δεν μπορεί να υπάρξει δίχως ανατροπή στην εκφορά του πολιτικού λόγου, στο ήθος αλλά και στην κλίμακα των αξιών.
Η μαθητεία του κ. Τζαβάρα στον Αλέν Μπαντιού αν πραγματικά υπήρξε θα έπρεπε να είχε αφήσει κάποιο ίχνος επιρροής στις σκέψεις του. Ας μη υπερβάλλουμε όμως. Δεν είναι δυνατόν να απαιτούμε από έναν δικηγόρο, μεσούσης της κρίσεως και χωρίς λεφτά, να κάνει υψηλή πολιτική στον πολιτισμό. Ας περιοριστούμε σε όσα προφανή και… αντι-συστημικά μας υποσχέθηκε προς το παρόν: όπως π.χ. ότι θα ανανεώσει την εικοσαετή θητεία της κ. Λαμπράκη – Πλάκα στην Εθνική Πινακοθήκη ως ανταμοιβή για τη «συμβολή της» στην πρωτοφανή ληστεία του Ιδρύματος που έγινε στις αρχές του χρόνου, ότι θα ανανεώσει επίσης τη θητεία του ετέρου ισοβίως «επιτυχημένου» κ. Παντερμαλή στο Μουσείο της Ακροπόλεως χάρη στα γκουρμέ που προσφέρει στο εστιατόριο της ταράτσας του Μουσείου, ότι θα αστυνομεύσει αυστηρά τους αρχαιολογικούς χώρους, ότι θα κρατήσει τα Μουσεία ανοιχτά πρωί και απόγευμα, ότι θα επιλύσει το πολυέξοδο στεγαστικό των υπηρεσιών του υπουργείου.
Μαζί μ’ αυτά θα κάνει, βεβαίως, και το τολμηρό βήμα προς τη λεγόμενη άυλη κληρονομιά καθώς, όπως σημειώνει ο ίδιος, «η διεθνής σύμβαση του άυλου πολιτισμού μας δίνει τη δυνατότητα, εκτός από το μνημειακό κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς να υπάρχει και η άυλη που είναι η ζωντανή πολιτιστική κληρονομιά που δεν μπαίνει σε μουσεία, κυκλοφορεί στην κοινωνία και έχει να κάνει με την παράδοση τους μύθους και βεβαίως τη γλώσσα».
Συμπέρασμα; Η κατά Τζαβάρα πολιτιστική αντεπίθεση ξεκινά με την επιστροφή στους μύθους, τα ιδεώδη και τη μεγάλη φυλετική ιδέα ότι αρκεί το γεγονός να είσαι Έλληνας και θα σου έρθουν όλα… δεξιά και κατ’ ευχήν…
Το όραμα του κ. Τζαβάρα εν προκειμένω, του νέου αναπληρωτή υπουργού Πολιτισμού, Παιδείας, Θρησκευμάτων, Αθλητισμού, Τουρισμού και πάει λέγοντας, συμπυκνώθηκε από τον ίδιο στη γενικόλογη ρήση: Ο πολιτισμός είναι το αντίδοτο στην κρίση. Δεν θα είχαμε αντίρρηση με την παραδοχή, εάν ο κ. Κ. Τζαβάρας κι οι ομόλογοί του στην εγχώρια κυβερνητική τρόϊκα -πριν αποφανθούν για το όποιο αντίδοτο- είχαν προηγουμένως αναλογιστεί ότι η κρίση που ζούμε δεν είναι αποκλειστικά οικονομική. Είναι κρίση ενός ολόκληρου συστήματος, που σημαίνει αυτόματα και κρίση του πολιτισμού, μάλιστα, του συγκεκριμένου μοντέλου στο οποίο αναφέρονται με περισσή έπαρση όταν προσκαλούνται να το υπηρετήσουν από τη θέση του υπουργού.
Αν λοιπόν ο κ. Τζαβάρας, αναζητούσε πράγματι τον πολιτισμό ως αντίδοτο στην κρίση, θα όφειλε πριν απ’ όλα να αναστοχαστεί, να αναδιαπραγματευθεί, αν όχι και να απαγκιστρωθεί από αντιλήψεις, συνήθειες, απόψεις ή στερεότυπα που διατρέχουν και διαπνέουν τη σκέψη τη δική του, αλλά και τη συνείδηση της παράταξης που ανήκει. Στο μέτρο που κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει, τα υπόλοιπα, μπορούν να διαβαστούν μόνο ως απαξιωμένα ταμειακά κόλπα που καλλιεργήθηκαν με επιτυχία τα 35 τελευταία χρόνια, απ’ τη γαλαζο-αίματη φιλελεύθερη παράταξη κι απ’ το «σοσιαλιστικό» αδελφάκι της δυναστείας Παπανδρέου.
Το γεγονός ότι τα πράγματα κινούνται αλλιώς μετά το ξέσπασμα της κρίσης, ουδόλως επηρεάζει τους υπηρέτες του συστήματος, ο λόγος των οποίων παραμένει πεισματικά αγκυλωμένος στον ιστορικό κύκλο του παρελθόντος. Η μόνη δυνατότητα για να ξεκινήσει κάτι νέο προϋποθέτει το θάνατο του παλιού κι όχι την αναθέρμανση της προσπάθειας να επιστρέψουμε σ’ αυτό που είχαμε. Αν, λοιπόν, εννοούμε τα περί αναγέννησης της χώρας και του πνεύματός της, αυτή δεν μπορεί να περπατήσει πάνω στα γνώριμα κλισέ, δεν μπορεί να υπάρξει δίχως ανατροπή στην εκφορά του πολιτικού λόγου, στο ήθος αλλά και στην κλίμακα των αξιών.
Η μαθητεία του κ. Τζαβάρα στον Αλέν Μπαντιού αν πραγματικά υπήρξε θα έπρεπε να είχε αφήσει κάποιο ίχνος επιρροής στις σκέψεις του. Ας μη υπερβάλλουμε όμως. Δεν είναι δυνατόν να απαιτούμε από έναν δικηγόρο, μεσούσης της κρίσεως και χωρίς λεφτά, να κάνει υψηλή πολιτική στον πολιτισμό. Ας περιοριστούμε σε όσα προφανή και… αντι-συστημικά μας υποσχέθηκε προς το παρόν: όπως π.χ. ότι θα ανανεώσει την εικοσαετή θητεία της κ. Λαμπράκη – Πλάκα στην Εθνική Πινακοθήκη ως ανταμοιβή για τη «συμβολή της» στην πρωτοφανή ληστεία του Ιδρύματος που έγινε στις αρχές του χρόνου, ότι θα ανανεώσει επίσης τη θητεία του ετέρου ισοβίως «επιτυχημένου» κ. Παντερμαλή στο Μουσείο της Ακροπόλεως χάρη στα γκουρμέ που προσφέρει στο εστιατόριο της ταράτσας του Μουσείου, ότι θα αστυνομεύσει αυστηρά τους αρχαιολογικούς χώρους, ότι θα κρατήσει τα Μουσεία ανοιχτά πρωί και απόγευμα, ότι θα επιλύσει το πολυέξοδο στεγαστικό των υπηρεσιών του υπουργείου.
Μαζί μ’ αυτά θα κάνει, βεβαίως, και το τολμηρό βήμα προς τη λεγόμενη άυλη κληρονομιά καθώς, όπως σημειώνει ο ίδιος, «η διεθνής σύμβαση του άυλου πολιτισμού μας δίνει τη δυνατότητα, εκτός από το μνημειακό κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς να υπάρχει και η άυλη που είναι η ζωντανή πολιτιστική κληρονομιά που δεν μπαίνει σε μουσεία, κυκλοφορεί στην κοινωνία και έχει να κάνει με την παράδοση τους μύθους και βεβαίως τη γλώσσα».
Συμπέρασμα; Η κατά Τζαβάρα πολιτιστική αντεπίθεση ξεκινά με την επιστροφή στους μύθους, τα ιδεώδη και τη μεγάλη φυλετική ιδέα ότι αρκεί το γεγονός να είσαι Έλληνας και θα σου έρθουν όλα… δεξιά και κατ’ ευχήν…
Σταμάτης Μαυροειδής
Σχόλια
