Η γραφική ατάκα του Γ. Παπανδρέου, που τον κυνηγάει εδώ και 14 μήνες (από τις παραμονές της «εφόδου» του στην εξουσία), βρίσκει μια δραματική και συνάμα εξοργιστική επιβεβαίωση στα στοιχεία απολογισμού του κύκλου της χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Περίπου 3,5 χρόνια από την πρώτη εκδήλωσή της στην αγορά στεγαστικών δανείων των ΗΠΑ, κι ενώ έχει ακολουθήσει ένας ορυμαγδός καταρρεύσεων, εταιρικών χρεοκοπιών ή κρατικών διασώσεων, αναλυτές και οικονομολόγοι ετοιμάζονται για «ράλι» εξαγορών και συγχωνεύσεων εντός του 2011. Περιμένουν, επίσης, ένα αντίστοιχο «ράλι» στα χρηματιστήρια.
Με τι λεφτά, θα αναρωτηθεί κανείς. «Λεφτά υπάρχουν», είναι και εδώ η απάντηση. Μετριοπαθείς εκτιμήσεις αναφέρουν ότι από το ξέσπασμα της κρίσης και εντεύθεν, χάρη στη συστηματική απο-επένδυση, τα προγράμματα «εξυγίανσης» (απολύσεις και λουκέτα) και τα κρατικά πακέτα σωτηρίας, οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις στον κόσμο έχουν συγκεντρώσει στα χέρια τους την τρομακτική ρευστότητα των 4,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Ακόμη και η γεωγραφική κατανομή αυτού του λιμνάζοντος χρηματικού πλούτου είναι χαρακτηριστική: 1,8 τρισ. στην Ασία, 1,3 τρισ. στις ΗΠΑ και 1,17 τρισ. στην ασθμαίνουσα Ευρώπη. Με δεδομένο, δε, ότι οι πιο επίσημες προβλέψεις (τελευταίες του ΟΗΕ) προσγειώνουν τις προσδοκίες για την παγκόσμια ανάκαμψη σε ασθενικά επίπεδα για τα έτη 2011 και 2012, είναι μάλλον απίθανο οι επιχειρήσεις να διοχετεύσουν αυτή τη λιμνάζουσα ρευστότητα σε επενδύσεις και απασχόληση. Διψασμένες για γρήγορες λύσεις και ταχεία αύξηση της κυκλοφορίας θα το ρίξουν στο αγαπημένο τους σπορ: στο καζίνο των εξαγορών και στο χρηματιστήριο.
Οι αναλυτές προβλέπουν, λοιπόν, διοχέτευση της ρευστότητας αφενός σε εξαγορές και συγχωνεύσεις (που κατά κανόνα συνοδεύονται από «οικονομίες κλίμακας», δηλαδή απολύσεις και λουκέτα) και αφετέρου σε μερίσματα προς τους μετόχους, με στόχο να τραβήξουν χρήμα στο χρηματιστήριο.
Και αυτή δεν είναι η μόνη ένδειξη ότι «λεφτά υπήρχαν» -και θα υπάρξουν ακόμη περισσότερα- αλλά στη λάθος πλευρά. Η Κομισιόν, μόλις προχθές, έκανε τον δικό της απολογισμό για τον χειρισμό της κρίσης. Από τον Οκτώβριο του 2008 μέχρι σήμερα έχει εγκρίνει προγράμματα εθνικής στήριξης του χρηματοπιστωτικού κλάδου, σε όλη την Ε.Ε., ύψους 4,5 τρισ. ευρώ με τη μορφή κρατικών δανείων, εγγυήσεων ή απευθείας παρεμβάσεων «σωτηρίας» των τραπεζών με προγράμματα ανακεφαλαιοποίησης (ουσιαστικά κρατικοποίησης). Από το ποσό αυτό, πάνω από 2 τρισ. -σύμφωνα πάντα με τον απολογισμό της Κομισιόν- χρησιμοποιήθηκε πλήρως από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και βρίσκεται ήδη κρυμμένος στα εξωραϊσμένα στοιχεία των ισολογισμών τους, στα οποία εξαφανίζονται τα επισφαλή δάνεια και δημιουργούνται κέρδη ικανά να θρέψουν τον οίστρο των χρηματιστηρίων.
Εν ολίγοις, η διαχείριση της χρηματοπιστωτικής (κατ’ αρχάς) κρίσης από τις πολιτικές ηγεσίες όχι μόνο δεν αντιμετώπισε αυτό που στα τέλη του 2008 καταγγελλόταν από τους πάντες (τη Μέρκελ, τον Σαρκοζί, τον Μπαρόζο…) ως καπιταλισμός – καζίνο, αλλά τον εξέθρεψε περισσότερο. Η χρηματιστικοποίηση της οικονομίας (financialization) μεγεθύνθηκε, βάθυνε, προκάλεσε την κρίση χρέους, απορρόφησε ακόμη περισσότερο παραγωγικό κεφαλαίο το οποίο αποσύρεται από επενδύσεις μακροπρόθεσμης απόδοσης και παρασιτεί στην κερδοσκοπία του χρήματος. Όλα τα εγχειρήματα των πολιτικών ηγεσιών για «βιώσιμη ανάκαμψη» καταλήγουν να ταΐζουν ένα όλο και πιο ακόρεστο θηρίο που στο τέλος τρώει και το χέρι που το ταΐζει.
Με τι λεφτά, θα αναρωτηθεί κανείς. «Λεφτά υπάρχουν», είναι και εδώ η απάντηση. Μετριοπαθείς εκτιμήσεις αναφέρουν ότι από το ξέσπασμα της κρίσης και εντεύθεν, χάρη στη συστηματική απο-επένδυση, τα προγράμματα «εξυγίανσης» (απολύσεις και λουκέτα) και τα κρατικά πακέτα σωτηρίας, οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις στον κόσμο έχουν συγκεντρώσει στα χέρια τους την τρομακτική ρευστότητα των 4,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Ακόμη και η γεωγραφική κατανομή αυτού του λιμνάζοντος χρηματικού πλούτου είναι χαρακτηριστική: 1,8 τρισ. στην Ασία, 1,3 τρισ. στις ΗΠΑ και 1,17 τρισ. στην ασθμαίνουσα Ευρώπη. Με δεδομένο, δε, ότι οι πιο επίσημες προβλέψεις (τελευταίες του ΟΗΕ) προσγειώνουν τις προσδοκίες για την παγκόσμια ανάκαμψη σε ασθενικά επίπεδα για τα έτη 2011 και 2012, είναι μάλλον απίθανο οι επιχειρήσεις να διοχετεύσουν αυτή τη λιμνάζουσα ρευστότητα σε επενδύσεις και απασχόληση. Διψασμένες για γρήγορες λύσεις και ταχεία αύξηση της κυκλοφορίας θα το ρίξουν στο αγαπημένο τους σπορ: στο καζίνο των εξαγορών και στο χρηματιστήριο.
Οι αναλυτές προβλέπουν, λοιπόν, διοχέτευση της ρευστότητας αφενός σε εξαγορές και συγχωνεύσεις (που κατά κανόνα συνοδεύονται από «οικονομίες κλίμακας», δηλαδή απολύσεις και λουκέτα) και αφετέρου σε μερίσματα προς τους μετόχους, με στόχο να τραβήξουν χρήμα στο χρηματιστήριο.
Και αυτή δεν είναι η μόνη ένδειξη ότι «λεφτά υπήρχαν» -και θα υπάρξουν ακόμη περισσότερα- αλλά στη λάθος πλευρά. Η Κομισιόν, μόλις προχθές, έκανε τον δικό της απολογισμό για τον χειρισμό της κρίσης. Από τον Οκτώβριο του 2008 μέχρι σήμερα έχει εγκρίνει προγράμματα εθνικής στήριξης του χρηματοπιστωτικού κλάδου, σε όλη την Ε.Ε., ύψους 4,5 τρισ. ευρώ με τη μορφή κρατικών δανείων, εγγυήσεων ή απευθείας παρεμβάσεων «σωτηρίας» των τραπεζών με προγράμματα ανακεφαλαιοποίησης (ουσιαστικά κρατικοποίησης). Από το ποσό αυτό, πάνω από 2 τρισ. -σύμφωνα πάντα με τον απολογισμό της Κομισιόν- χρησιμοποιήθηκε πλήρως από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και βρίσκεται ήδη κρυμμένος στα εξωραϊσμένα στοιχεία των ισολογισμών τους, στα οποία εξαφανίζονται τα επισφαλή δάνεια και δημιουργούνται κέρδη ικανά να θρέψουν τον οίστρο των χρηματιστηρίων.
Εν ολίγοις, η διαχείριση της χρηματοπιστωτικής (κατ’ αρχάς) κρίσης από τις πολιτικές ηγεσίες όχι μόνο δεν αντιμετώπισε αυτό που στα τέλη του 2008 καταγγελλόταν από τους πάντες (τη Μέρκελ, τον Σαρκοζί, τον Μπαρόζο…) ως καπιταλισμός – καζίνο, αλλά τον εξέθρεψε περισσότερο. Η χρηματιστικοποίηση της οικονομίας (financialization) μεγεθύνθηκε, βάθυνε, προκάλεσε την κρίση χρέους, απορρόφησε ακόμη περισσότερο παραγωγικό κεφαλαίο το οποίο αποσύρεται από επενδύσεις μακροπρόθεσμης απόδοσης και παρασιτεί στην κερδοσκοπία του χρήματος. Όλα τα εγχειρήματα των πολιτικών ηγεσιών για «βιώσιμη ανάκαμψη» καταλήγουν να ταΐζουν ένα όλο και πιο ακόρεστο θηρίο που στο τέλος τρώει και το χέρι που το ταΐζει.
Σάιλοκ
Σχόλια
