Του Κώστα Στοφόρου
Ένα διαφορετικό βιβλίο για τον Ηρόδοτο
Πάντα πίστευα ότι τα βιβλία αξίζουν όταν μας ανοίγουν δρόμους. Και το βιβλίο του Τζάστιν Μαρότσι Ο άνθρωπος που επινόησε την ιστορία – ταξίδι με τον Ηρόδοτο (Εκδόσεις Τόπος) δεν ανοίγει μόνον ένα δρόμο, αλλά πολλούς. Δρόμους που έχουν να κάνουν με τον τρόπο που βλέπουμε την Ιστορία, με τα ταξίδια και πως πραγματικά μπορούμε να γνωρίσουμε τους τόπους που επισκεπτόμαστε, δρόμους που οδηγούν σε βιβλία, δρόμους για να μάθουμε περισσότερα για τους γείτονές μας, δρόμους για να προσεγγίζουμε τον κόσμο.
Διαβάζεις το βιβλίο και είναι σαν να έχεις δίπλα σου τον συγγραφέα-αφηγητή, με ένα μπουκάλι ρετσίνα, μεζεδάκια και τη νύχτα σιγά-σιγά να πέφτει και να ξεδιπλώνει μπροστά σου τους κόσμους που γνώρισε. Σαν να ήταν ένα είδος σύγχρονου Ηρόδοτου.
Από την πορεία του Πολυτεχνείου όπου συμμετείχε, μέχρι τη συνάντησή του με τον Πάτρικ Λι Φέρμορ, από τον πόλεμο του Ιράκ, τα παράλια της Τουρκίας, τα αρχαία ναυάγια, την Αίγυπτο, τις συναντήσεις με ανθρώπους κάθε είδους μέχρι αναλύσεις για την αλήθεια και το ψέμα. Για τη Φιλοσοφία της Ιστορίας και τη Λογοτεχνία.
Θα συμφωνήσεις και θα διαφωνήσεις. Θα χαμογελάσεις και ίσως και να θυμώσεις σε κάποιες στιγμές.
Ποιος, όμως, λέει ότι τα βιβλία πρέπει να εκφράζουν, να βλέπουν τον κόσμο όπως εμείς;
Η μόνιμη εμμονή μου είναι ότι δεν μαθαίνουμε πια την Ιστορία μας κι ότι αυτό που συμβαίνει στα σχολεία της χώρας αποθαρρύνει τα παιδιά. Τα απομακρύνει από τη γνώση του παρελθόντος. Με ό,τι σημαίνει αυτό.
Με βιβλία σαν το οδοιπορικό του Τζάστιν Μαρότσι, θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε άλλα κίνητρα. Να δείξουμε στα παιδιά πόσο συναρπαστικό είναι ένα ταξίδι στο χρόνο.
Αλλά και για «να μην ξεθωριάσει στον χρόνο ό,τι έγινε από τους ανθρώπους, μήτε να σβήσουν άδοξα, μεγάλα και θαυμαστά έργα, που άλλα πραγματοποίησαν οι Έλληνες και άλλα οι βάρβαροι. Ιδιαίτερα για να φανεί η αιτία που οι δυο αυτοί λαοί πολέμησαν μεταξύ τους…», όπως παραθέτει από τον Ηρόδοτο ήδη από την αρχή του βιβλίου ο συγγραφέας. Αξίζει να τον αφήσουμε να μας ξεναγήσει.
Η αλήθεια και άλλα ψέματα
Αν και το όνομά του μάλλον παραπέμπει σε Λατινοαμερικανό, ο Σάσα Αράνγκο είναι Γερμανός σεναριογράφος. Το μυθιστόρημά του Η αλήθεια και άλλα ψέματα, που κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, είναι ένα συναρπαστικό θρίλερ που δεν μπόρεσα να αφήσω από τα χέρια μου μέχρι να το τελειώσω.
Ο κεντρικός του ήρωας, ο Χένρι Χάιντεν, είναι από τους πιο ενδιαφέροντες πρωταγωνιστές αστυνομικών μυθιστορημάτων, στα χνάρια της Πατρίτσια Χάισμιθ. Ένα είδος σύγχρονου Ρίπλεϊ. Ένας συγγραφέας που δεν έχει γράψει σελίδα, αλλά «κοινή συναινέσει» έχει σφετεριστεί τα γραπτά της γυναίκας του, εξασφαλίζοντας τεράστια φήμη και πλούτο. Η εγκυμοσύνη της ερωμένης του θα φέρει τα πάνω-κάτω, ανατρέποντας όλο αυτό το παραμύθι που είχε στήσει. Ο Χάιντεν είναι ο κακός της ιστορίας που όμως ο συγγραφέας μας κάνει να ταυτιστούμε μαζί του, δουλεύοντας εξαιρετικά πάνω στις αντιφάσεις του. Ο ήρωας, που δεν διστάζει μπροστά στο έγκλημα, βοηθά αλτρουιστικά κάποιους ανθρώπους ακόμη και με τον κίνδυνο να αποκαλυφθεί.
Εξαιρετικό το πορτρέτο που καταφέρνει να μας οδηγήσει μέσα στα δύσβατα μονοπάτια της σκοτεινής πλευρά, χωρίς ο συγγραφέας να καταφεύγει σε εύκολες λύσεις.
Ακόμη και το τέλος -το οποίο φυσικά δεν θα αποκαλύψω- δείχνει με πόση μαεστρία κινήθηκε ο συγγραφέας. Η αλήθεια και το ψέμα γίνονται απολύτως σχετικά όπως τελικώς συμβαίνει και στην πραγματικότητα που ζούμε.
Η «Γενιά του Πολυτεχνείου»
Κλείνω τη σημερινή στήλη με ένα βιβλίο που διάβασα με μεγάλη προσοχή και πέρα από τις επιμέρους διαφωνίες που μπορεί να έχει κανείς μας, προσφέρει μια ψύχραιμη ματιά στα Παιδιά της δικτατορίας όπως είναι και ο τίτλος του. Συγγραφέας του βιβλίου, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πόλις είναι ο Κωστής Κορνέτης και μας παρουσιάζει ένα από τα πιο ολοκληρωμένα πορτρέτα εκείνης της εποχής. Χωρίς μυθοποιήσεις, αλλά και χωρίς αναθεωρήσεις. Με μελέτη βιβλίων και αρχειακού υλικού, αλλά και μέσα από συνεντεύξεις με τους πρωταγωνιστές καταφέρνει να μπει στο βάθος των πραγμάτων και να μας δώσει τα κλειδιά που βοηθούν να ερμηνεύσουμε τόσο την εποχή, όσο και τις επιπτώσεις που είχε για τη συνέχεια και μέχρι σήμερα. Πολυεπίπεδο, καλύπτει τόσο την πολιτική πλευρά, όσο και την πολιτιστική διάσταση – μέσα από ένα εξαιρετικό κεφάλαιο (Στα χαρακώματα του πολιτισμού), αλλά τονίζοντας και το προσωπικό στοιχείο που συχνά ξεφεύγει από τις μέχρι τώρα αναλύσεις. Βεβαίως μας δείχνει γλαφυρά πως όλα τελικά συνδέονται μεταξύ τους, ενώ μελετά με ενδιαφέροντα τρόπο και τις διεθνείς επιδράσεις που υπήρξαν στο φοιτητικό κίνημα την εποχή της δικτατορίας, αναλύοντας ομοιότητες και διαφορές κυρίως με τον Μάη του ’68.
Τέτοιες μελέτες μας χρειάζονται για να ανακαλύπτουμε ακόμη και σήμερα τι κρύβεται πίσω από τις διάφορες «βεβαιότητές» μας. Και μακάρι να βλέπαμε πιο συχνά βιβλία που να συνδυάζουν την επιστημονική έρευνα με την ψύχραιμη ματιά αλλά και την πολιτική θέση, που δεν προκύπτει από μηχανιστικές κατασκευές…
