Αποτυχία της Ουάσιγκτον να επιβληθεί, και νέο δάνειο από τη Ρωσία
του Ερρίκου Φινάλη
Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Νικολά Μαδούρο είχε καλέσει τους ξένους, κυρίως Βορειοαμερικανούς πιστωτές σε συνάντηση την περασμένη Δευτέρα με στόχο την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους της χώρας. Ήδη μετά βίας είχε πληρωθεί, την προηγούμενη εβδομάδα, μια δόση ύψους 1,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων από ομόλογα της κρατικής εταιρίας πετρελαίου PDVSA, ενώ καθυστερεί η πληρωμή τόκων άλλων δανείων. Η συνάντηση τελικά δεν πραγματοποιήθηκε, καθώς μία ημέρα πριν η κυβέρνηση Τραμπ «υπενθύμισε» στους πιστωτές ότι τυχόν συμμετοχή τους θα ερμηνευόταν ως παραβίαση του εμπάργκο των ΗΠΑ κατά της Βενεζουέλας – αδίκημα που τιμωρείται με κάθειρξη έως και 30 ετών, καθώς και πρόστιμο έως 10 εκατομμυρίων δολαρίων.
Επιπλέον, τόσο η κυβέρνηση των ΗΠΑ όσο και η Ε.Ε. πήραν ακόμη αυστηρότερα μέτρα, διευρύνοντας τις κυρώσεις κατά της Βενεζουέλας. Στόχος είναι να ανακοπεί η σχετική βελτίωση της οικονομίας της χώρας και της καθημερινότητας των πολιτών, που αντανακλάστηκε και στη μεγάλη επιτυχία του κυβερνητικού στρατοπέδου κατά τις πρόσφατες περιφερειακές εκλογές*. Πράγματι, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία οι εξαγωγές σημείωσαν άνοδο 28% το πρώτο οκτάμηνο του 2017 σε σχέση με πέρυσι, γεγονός που (σε συνδυασμό και με την αύξηση των τιμών του πετρελαίου) επέτρεψε την αύξηση των εισαγωγών τροφίμων και άλλων βασικών αγαθών, και έτσι τη βελτίωση του κλίματος.
Μπούμερανγκ οι απειλές και οι κυρώσεις;
Η στρατηγική της Ουάσιγκτον, των Βρυξελλών και της Μαδρίτης (καθώς το ισπανικό κράτος, ως πρώην αποικιακή δύναμη, διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανατροπή της «δικτατορίας του Μαδούρο») είναι να αναζωπυρώσουν τη λαϊκή δυσαρέσκεια προκαλώντας πλήρη ασφυξία στη βενεζουελάνικη οικονομία. Την ίδια γραμμή υπηρετούσε μέχρι πρόσφατα και σύμπασα η φιλοδυτική αντιπολίτευση. Το πρόβλημα είναι ότι η μεγάλη πλειοψηφία των Βενεζουελάνων τάσσεται, όπως είναι αναμενόμενο, κατά των δυτικών κυρώσεων. Και ταυτόχρονα απορρίπτει την ούτως ή άλλως αποτυχημένη απόπειρα των τελευταίων μηνών, να ανατραπεί ο Μαδούρο μέσα από βίαιες και εν μέρει ένοπλες κινητοποιήσεις της αντιπολίτευσης.
Έτσι, τη στιγμή που οι ξένοι πιστωτές υποχρεώνονταν από την κυβέρνηση Τραμπ να αγνοήσουν την πρόσκληση της Βενεζουέλας για διαπραγματεύσεις, μεγάλο τμήμα της φιλοδυτικής αντιπολίτευσης άλλαζε τακτική – και δεχόταν, για πρώτη φορά μετά την αιματοχυσία των προηγούμενων μηνών, να προσέλθει σε διάλογο με την κυβέρνηση. Η απάντηση των ΗΠΑ ήρθε μέσω των «οίκων αξιολόγησης» S&P Global Ratings και Fitch, που αναμένεται να κηρύξουν επίσημα την ερχόμενη Δευτέρα τη Βενεζουέλα σε καθεστώς «μερικής χρεοκοπίας». Πρόκειται για μια πολιτική η οποία μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ. Διότι μια τέτοια απόφαση θα μετατρέψει μεν σε «σκουπίδια» τα βενεζουελάνικα ομόλογα, αλλά ταυτόχρονα η κυβέρνηση Μαδούρο (υπό την προϋπόθεση ότι θα βρει πίστωση από τρίτες χώρες) θα μπορούσε να εξαγοράσει το χρέος της προς τη Δύση σε εξευτελιστικές τιμές, όπως έκανε και το Εκουαδόρ το 2007.
Μάλλον η Μόσχα βλέπει πιο μακριά…
Ήδη μια σειρά δυτικοί αναλυτές προειδοποιούν ότι η «επιλεκτική χρεοκοπία» μέσω της μη έγκαιρης καταβολής τόκων ύψους μόλις λίγων δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων μπορεί να συνιστά όχι αδυναμία, αλλά επιλογή της κυβέρνησης της Βενεζουέλας. Τους φόβους αυτούς ήρθε να επιβεβαιώσει η είδηση ότι η Ρωσία χορήγησε στη Βενεζουέλα νέο δάνειο-ανάσα ύψους 3,15 δισεκατομμυρίων δολαρίων με «αμοιβαία επωφελείς όρους». Δηλαδή με το αζημίωτο, αφού η Ρωσία (μέσω της κρατικής Rosneft) βάζει χέρι στην παραγωγή και διακίνηση του βενεζουελάνικου πετρελαίου, ενώ ταυτόχρονα αποσπά την παραχώρηση «διευκολύνσεων» (που μπορεί να φτάσουν στη δημιουργία μόνιμης ναυτικής βάσης) για το ρωσικό στόλο. Μια πολιτική από την πλευρά ενός Πούτιν που βλέπει μακριά, αφού η Βενεζουέλα είναι πρώτη παγκοσμίως σε αποθέματα πετρελαίου. Γι’ αυτό εξάλλου και η Ουάσιγκτον επιχειρεί απελπισμένα να την ξαναβάλει στο μαντρί της, χωρίς να το πετυχαίνει μέχρι στιγμής.
Από την πλευρά του ο Σίμον Ζέρπα, υπουργός Οικονομικών της Βενεζουέλας, τόνισε ότι «η συμφωνία χρηματοδότησης από τη Ρωσία προωθεί την αναδόμηση του εξωτερικού χρέους μας, προς όφελος του λαού μας». Στην περίπτωση που και η Κίνα, η οποία έχει ήδη τεράστια συμφέροντα και ισχυρή παρουσία σε όλη τη Λατινική Αμερική, αποφασίσει να μην αφήσει τους Ρώσους να είναι οι μόνοι ωφελημένοι, μπορεί να γίνει πραγματικότητα ο εφιάλτης των Δυτικών αναλυτών: να απαλλαγεί δηλαδή η κυβέρνηση Μαδούρο από το χρέος προς Βορειοαμερικανούς και Ευρωπαίους, το οποίο αποτελεί μέχρι στιγμής ισχυρό μοχλό πίεσης. Θα το αντικαταστήσει βέβαια με χρέος (και «διευκολύνσεις») προς τους Ρώσους, ίσως και τους Κινέζους. Αλλά αυτό θα είναι πρόβλημα των Βενεζουελάνων – και ένα ακόμη εντυπωσιακό στραπάτσο μιας Δύσης που δύει, και μάλιστα σε αυτό που θεωρούνταν «η πίσω αυλή της». Γι’ αυτό και θα ήταν ψευδαίσθηση να νομίσει κανείς ότι η Ουάσιγκτον δεν θα αντιδράσει επικίνδυνα στον επιχειρούμενο εκ νέου εξοβελισμό της.
* Βλ. φύλλο 378
