«Ένα κοινό μέλλον σε έναν διαιρεμένο κόσμο»: Αυτό ήταν το κεντρικό θέμα του Φόρουμ, κι από τον τίτλο που επιλέχθηκε γίνεται κατανοητό το πρόβλημα που προσπαθούν να λύσουν οι ελίτ με το πολιτικό προσωπικό τους, ώστε να προωθούν απρόσκοπτα τα συμφέροντά τους. Η παγκοσμιοποίηση, με τη μορφή που είχε μέχρι τα μέσα του 2015, δεν είναι πλέον μονόδρομος. Το Brexit αρχικά και η εκλογή Τραμπ στη συνέχεια, καθώς και άλλα σχετικά μικρότερης διεθνούς εμβέλειας γεγονότα (ΟΧΙ στο Ιταλικό δημοψήφισμα, αδυναμία επί μήνες συγκρότησης κυβέρνησης στη Γερμανία κ.λπ.), διαμορφώνουν ένα κλίμα αμφισβήτησης –με διαφορετικούς κάθε φορά τρόπους και στόχους– της παγκοσμιοποίησης που έχουμε γνωρίσει.
Από αυτήν την κατάσταση χρωματίστηκε και η ομιλία της Άνγκελα Μέρκελ στο Νταβός, η οποία επιτέθηκε στον «δηλητηριώδη λαϊκισμό», δηλαδή σε όποια φωνή αμφισβητεί τις επιλογές της, και κατακεραύνωσε τον προστατευτισμό – που αρχίζει να εγείρεται από κάποιες πλευρές (ΗΠΑ κ.ά.) και συνιστά απειλή για το εξαγωγικά προσανατολισμένο γερμανικό κεφάλαιο. Σε αντίστοιχο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Μακρόν, υπερασπιζόμενος τα συμφέροντα του μεγάλου γαλλικού κεφαλαίου: «Η παγκοσμιοποίηση περνάει μια μεγάλη κρίση. Και αυτή η πρόκληση πρέπει να αντιμετωπιστεί συλλογικά από τα κράτη και την κοινωνία των πολιτών, προκειμένου να βρεθούν και να εφαρμοστούν παγκόσμιες λύσεις».
Ολοκληρώθηκε χθες στο Νταβός της Ελβετίας το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Για μία ακόμα χρονιά η παγκόσμια ελίτ συναντήθηκε εκεί για να κλείσει δουλειές, να διατυπώσει πλαίσια εντολών προς το εκτελεστικό της προσωπικό, τους πολιτικούς, να δείξει την «ευαισθησία» της συζητώντας τα φλέγοντα κοινωνικά θέματα και να οργανώσει πάρτι για να διασκεδάσει. Είχε κάθε λόγο να το κάνει, μετά τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια που κέρδισε το 2017 αλλά και τις θετικές προοπτικές για το 2018.
Ο αντίλογος σε αυτήν την προσπάθεια υπεράσπισης της παγκοσμιοποίησης που γνωρίσαμε είναι η ομιλία-παρέμβαση του Ντόναλντ Τραμπ, με κεντρικό σύνθημα «Πρώτα η Αμερική». Η βαρύτητα της παρέμβασης Τραμπ σε αυτή την αντιπαράθεση, για την αποκόμιση σε εθνικό επίπεδο μεγαλύτερων ωφελειών από την παγκοσμιοποίηση, φαίνεται καταρχήν από αυτό καθαυτό το γεγονός της συμμετοχής του στο Φόρουμ – κάτι που δεν ήταν στον αρχικό του σχεδιασμό. Έτσι, είναι ο πρώτος Αμερικανός Πρόεδρος, εδώ και 18 χρόνια, που μιλά στην παγκόσμια ελίτ στο Νταβός – η οποία, σημειωτέον, υπερασπίζεται με κάθε τρόπο το ελεύθερο εμπόριο, άρα εναντιώνεται εκ των πραγμάτων στη λογική του κεντρικού συνθήματος «πρώτα η χώρα μου» ανεξάρτητα ποιος το εκφωνεί και το προωθεί.
Συζήτηση για την κατανομή πλούτου: το ανώτατο στάδιο υποκρισίας
Τα επιμέρους θέματα του Φόρουμ, εκτός από το κεντρικό και τις επιχειρηματικές συμφωνίες που είναι πάντοτε στην ημερήσια διάταξη, αφορούσαν τη μόλυνση του περιβάλλοντος, το μέλλον των ασφαλιστικών συστημάτων, την ανεργία, καθώς και την κατανομή πλούτου. Όσον αφορά το τελευταίο, σημείο εκκίνησης είναι οι διαπιστώσεις της Oxfam, της διεθνούς συνομοσπονδίας οργανισμών φιλανθρωπικού χαρακτήρα, που επικεντρώνει το έργο της στην ανακούφιση της παγκόσμιας φτώχειας. Στο πλαίσιο αυτό συζητήθηκε για μία ακόμα φορά στο Νταβός η κατανομή του παγκόσμιου πλούτου. Ή, για να το πούμε πιο σωστά, η προκλητική κλοπή του. Να θυμίσουμε ότι, σύμφωνα με την τελευταία ετήσια έκθεση του Φόρουμ, η οικονομική ανισότητα αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο ανεπιθύμητων εξελίξεων την ερχόμενη δεκαετία…
Η Oxfam περιγράφει λοιπόν με πολύ μελανά χρώματα την οικονομική ανισότητα, χαρακτηρίζοντας «αισχρό» το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Όμως αυτό δεν εμπόδισε κανέναν, ούτε τους παγκόσμιους ολιγάρχες ούτε τους πολιτικούς που τους υπηρετούν, να συνεχίσουν «τη δουλειά τους». Έτσι μεγαλώνουν με τρομακτικούς ρυθμούς οι περιουσίες των λίγων σε βάρος δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Τα στοιχεία της έκθεσης 2018 της Oxfam είναι συντριπτικά για την υποκρισία της παρέας του Νταβός. Σύμφωνα με αυτά, το 82% του παγκόσμιου πλούτου που δημιουργήθηκε το 2017 κατέληξε στους λογαριασμούς του πλουσιότερου 1% της ανθρωπότητας. Αντίθετα, 3,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι (το φτωχότερο 50% του παγκόσμιου πληθυσμού) δεν είχαν απολύτως κανένα όφελος από την παγκόσμια ανάπτυξη του 2017…
Συμβαίνουν και «θαύματα»
Κάθε στοιχείο των συμπερασμάτων της έκθεσης Oxfam αποτελεί γροθιά στο στομάχι: «Οι ελάχιστοι στην κορυφή (της πυραμίδας) γίνονται όλο και πιο πλούσιοι, τα δισεκατομμύρια στη βάση μένουν παγιδευμένα στη φτώχεια». «Το 2017 σημειώθηκε η μεγαλύτερη αύξηση στην ιστορία του αριθμού των ανθρώπων η περιουσία των οποίων ξεπερνά το ένα δισεκατομμύριο δολάρια». Είναι γνωστές οι άθλιες συνθήκες που δουλεύουν ακόμα και παιδιά κατασκευάζοντας τα γνωστά επώνυμα ρούχα. Ο διευθύνων σύμβουλος μίας από τις πέντε αυτές μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο κερδίζει σε 4 μέρες όσα θα πάρει ένας εργάτης του στο Μπαγκλαντές σε όλη του τη ζωή.
Παράλληλα η έκθεση διαπιστώνει τη συνεχιζόμενη δυσμενή θέση των γυναικών σε συνθήκες εντεινόμενης ανισότητας. Όμως στο Φόρουμ του Νταβός το 2018 συμβαίνουν και «θαύματα»: για πρώτη φορά στην 48χρονη ιστορία του, ορίστηκαν πρόεδροι των συνεδριάσεων αποκλειστικά και μόνο γυναίκες, ως απάντηση στις κριτικές των προηγούμενων ετών για ανδροκρατία. Έτσι ξέπλυναν τη συνείδησή τους σε σχέση και με το συμπέρασμα της έκθεσης Oxfam, προχωρώντας και σε διατυπώσεις: «Οι γυναίκες όσο και οι άντρες πρέπει να είναι σε θέση να συμμετέχουν στην αγορά εργασίας ισότιμα»… Προφανώς η κα Λαγκάρντ, π.χ., που ευθύνεται και προσωπικά για την κατάσταση στην Ελλάδα, συμβάλλει στην αναβάθμιση της θέσης των γυναικών όντας πρόεδρος σε μία συνεδρίαση. Απύθμενη υποκρισία!
Όσον αφορά τη συμμετοχή της Ελλάδας στο φετινό Φόρουμ, για μία ακόμα χρονιά είχε την (αρνητική) τιμητική της. Σύμφωνα με τα στοιχεία για το 2016, αναδείχθηκε τελευταία μεταξύ των 29 αναπτυγμένων κρατών στο σύνθετο δείκτη ποιότητας ανάπτυξης. Δηλαδή επί κυβέρνησης «αριστεράς» δεν αρκεί μόνο ότι βουλιάζει η οικονομία εξαθλιώνοντας το λαό. Αλλά ακόμα και αυτή η όποια παραγωγή, με κριτήρια όχι μόνο ποσοτικά αλλά και ποιοτικά, όσον αφορά τη διανομή (ενδιάμεσο εισόδημα νοικοκυριών, δείκτης φτώχειας, κατανομή πλούτου, προσδόκιμο υγιούς ζωής κ.λπ.) οδηγήθηκε στον «πάτο».
Κεκλεισμένων των θυρών, και χωρίς διαδηλώσεις
Μία από τις πρωτοτυπίες του φετινού Φόρουμ ήταν οι συνεδριάσεις κεκλεισμένων των θυρών. Το μέγεθος και η πολυπλοκότητα των προβλημάτων, σε συνδυασμό με τις ποικιλόμορφες γεωπολιτικές τους διαστάσεις, απαιτούν μυστική διπλωματία ακόμα και στο επίπεδο ενός οικονομικού, επιχειρηματικού φόρουμ. «Είναι πολλά τα λεφτά» που διακυβεύονται, και μεγάλοι οι κίνδυνοι για την παγκόσμια επιχειρηματική ελίτ, εάν δεν δοθούν (με την απαιτούμενη «διακριτικότητα») σαφείς εντολές προς το υπηρετικό της προσωπικό, τους πολιτικούς και τους εκπροσώπους διεθνών οργανισμών. Στο πλαίσιο των μυστικών συναντήσεων, οι συζητήσεις για τα «ευαίσθητα θέματα» επικεντρώθηκαν στο Συριακό, στο θέμα της Κορέας, στην κατάσταση στη Μέση και την Εγγύς Ανατολή, και στο Κέρας της Αφρικής.
Τα δρακόντεια μέτρα ασφαλείας απέτρεψαν τη διείσδυση διαδηλωτών – μόλις 20 ακτιβιστές κατάφεραν την Πέμπτη να διαπεράσουν ως «τουρίστες» την υγειονομική ζώνη που δημιούργησαν 2 χιλιάδες αστυνομικοί και 4 χιλιάδες στρατιωτικοί, και να διαδηλώσουν για λίγα λεπτά έξω από το συνεδριακό κέντρο, πριν προσαχθούν… Μεγάλες διαδηλώσεις έγιναν πάντως στη Ζυρίχη, τη Γενεύη, τη Λωζάνη, το Φρίμπουργκ και άλλες ελβετικές πόλεις. Στο φετεινό Φόρουμ συμμετείχαν 3.000 άτομα – στη μεγάλη τους πλειοψηφία επιχειρηματίες και ανώτατα στελέχη των μεγάλων πολυεθνικών κολοσσών. Από το προσωπικό που υπηρετεί την επιχειρηματική ελίτ συμμετείχαν 70 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, 40 επικεφαλής διεθνών οργανισμών, και πολλοί επιστήμονες – μεταξύ των οποίων και 12 νομπελίστες.
