Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός και η συμμετοχή Τσίπρα
Του Παύλου Δερμενάκη*
Κάθε χρόνο, τον Ιανουάριο, γίνεται στα σαλέ του Νταβός της Ελβετίας το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (World Economic Forum -WEF). Ξεκίνησε το 1971 με πρωτοβουλία του καθηγητή Klaus Schwab ως συνέδριο για στελέχη επιχειρήσεων για να μετεξελιχτεί στην πορεία, μαζί με τις συναντήσεις της Λέσχης Μπίλντεμπεργκ, στο σημαντικότερο συνέδριο της παγκόσμιας οικονομικής ελίτ.
Φυσικά οι συμμετέχοντες δεν είναι μόνο η «αφρόκρεμα» του παγκόσμιου επιχειρηματικού κόσμου. Μαζί με αυτούς συμμετέχουν από το 1974 και πολιτικοί. Πώς άλλωστε θα μπορούσαν να συζητούν οι επιχειρηματίες από μόνοι τους αν δεν έχουν ως συνομιλητές, στη σημαντικότερη συνάντησή τους και στους σχεδιασμούς τους, τους πιστούς συνεργάτες τους που διαμορφώνουν για λογαριασμό τους τις συνθήκες για την ενίσχυση της κερδοφορίας τους.
Το WEF αποτελεί ένα κέντρο σχεδιασμού, λήψης αποφάσεων και εφαρμογής κανόνων για την παγκόσμια διακυβέρνηση με την ενίσχυση του ρόλου των αγορών, την απελευθέρωση του διεθνούς εμπορίου και την επιβολή μεταρρυθμίσεων φιλελευθεροποίησης σε παγκόσμιο επίπεδο. Φυσικά, με αυτά τα μέτρα δεν αντιμετωπίζονται τα οξυμένα προβλήματα της παγκόσμιας οικονομίας αλλά δημιουργούν συνθήκες που τα αναπαράγουν, αλλά αυτό έχει μικρή σημασία αφού ο κύριος σκοπός του WEF είναι η ενίσχυση της κερδοφορίας των λίγων.
Άσοι στο… lobbying
Ένα, δε, από τα βασικά στοιχεία της ενίσχυσης της κερδοφορίας στις συνθήκες του WEF είναι το επιχειρηματικό και πολιτικό lobbying. Έτσι, εκτός από τις κεντρικές συζητήσεις που πολλές φορές «γίνονται για να γίνονται», μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν για τους συμμετέχοντες οι πολιτικές και επιχειρηματικές επαφές, συναντήσεις και συμφωνίες που πραγματοποιούνται στο περιθώριο του συνεδρίου και καθορίζουν το μέλλον σε πολλούς τομείς της παγκόσμιας οικονομίας.
Το κόστος συμμετοχής στο φόρουμ είναι τσουχτερό, αλλά μόνο για τους λογαριασμούς του απλού κόσμου. Οι δισεκατομμυριούχοι που μαζεύονται εκεί δεν έχουν κανένα πρόβλημα να πληρώσουν 77.000 δολάρια για τη συμμετοχή τους εκτός από το κόστος των ιδιωτικών τζετ και ελικοπτέρων (υπολογίζονται σε κάποιες χιλιάδες οι ιδιωτικές πτήσεις) για να φτάσουν εκεί, τις δαπάνες διαμονής και φυσικά τα πάρτι που ακολουθούν… Βεβαίως, αυτές είναι δαπάνες που μπορούν να τους αποδώσουν γρήγορα, καθώς εκεί σχεδιάζουν τις επόμενες μεγάλες κινήσεις τους στην σκακιέρα της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας όπου το κέρδος τους αποτελεί τον υπέρτατο νόμο, πάνω από τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων.
Είναι οι δισεκατομμυριούχοι επιχειρηματίες και πολιτικοί που θα καταλήξουν στα συμπεράσματα του WEF και με βάση αυτά θα αποφασίσουν τις «μεταρρυθμίσεις» που θα πρέπει να εφαρμοστούν σε βάρος των λαών. Δηλαδή, περισσότερη λιτότητα, περισσότερους φόρους, μείωση κοινωνικών δαπανών, περισσότερα περιοριστικά μέτρα, λιγότερες ελευθερίες κ.λπ. Άλλωστε, εμείς οι Έλληνες ζούμε στο «πετσί» μας τις συνταγές τους, στην πιο άγρια μορφή τους, εδώ και έξι χρόνια.
Παραδειγματική υποκρισία
Οι επικρίσεις για το ρόλο του WEF και τα αποτελέσματά του είναι πολλές και σημαντικές παγκόσμια. Ήδη από την δεκαετία του 1990 αρκετοί είχαν μιλήσει για τη συμβολή του WEF στην εξάπλωση της παγκόσμιας φτώχειας μέσω της παγκοσμιοποίησης του καπιταλισμού. Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ ξεκίνησε ως μία αντιπρόταση στο WEF, με το σύνθημα «οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη», αναδεικνύοντας τις δυνατότητες για έναν άλλο κόσμο.
Η υποκρισία τους απύθμενη. Το 2015 το WEF ήταν «αφιερωμένο» στη φτώχεια. Προσπάθησαν να προσελκύσουν ως κεντρικό ομιλητή το γνωστό Γάλλο οικονομολόγο Thomas Piketti1 χωρίς επιτυχία. Τελικά η συζήτηση έγινε με τη συμμετοχή της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης (ΜΚΟ) OXFAM η οποία με έκθεσή της παρουσίασε τις αβυσσαλέες διαφορές, σε παγκόσμιο επίπεδο, μεταξύ φτωχών και πλουσίων. Ορισμένα στοιχεία ήταν ενδεικτικά. Το 1% της ανθρωπότητας κατέχει πάνω από 50% του παγκόσμιου πλούτου. Η περιουσία του 1% ανέρχεται σε 110 τρισ. δολάρια και είναι 65 φορές μεγαλύτερη από την συνολική περιουσία που έχουν το 50% των πλέον φτωχών στον πλανήτη που είναι 3,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι! Ή με διαφορετικούς όρους αυτά τα 3,5 δισ. άνθρωποι έχουν ως συνολική περιουσία όση είναι αθροιστικά η περιουσία των 85 πλουσιότερων στον κόσμο! Και στο πλαίσιο του «διαλόγου» στο WEF του 2015 η Γουίνι Μπιανγίμα, εκτελεστική διευθύντρια της ΜΚΟ, κάλεσε τους συμμετέχοντες να αναλάβουν προσωπική δέσμευση ότι θα αντιμετωπίσουν το πρόβλημα «σταματώντας να φοροδιαφεύγουν ή να χρησιμοποιούν την ισχύ τους για να αποκομίζουν πολιτικές “χάρες”». Τα αποτελέσματα αυτής της έκκλησης είναι σε όλους γνωστά, ξεκινώντας από την Ελλάδα το 2015.
Και για να ρίχνουν στάχτη στα μάτια του κόσμου κάνουν και μερικές «φιλανθρωπίες». Το WEF αξιοποιείται ως ένας δίαυλος για εταιρικές δωρεές – φιλανθρωπίες. Μπορεί να συζητούν για τη φτώχεια αλλά τα συμπεράσματα δεν αφορούν τις αιτίες της και πώς θα εξαλειφθεί. Περιορίζονται μόνο σε ένα «διά ταύτα» που αφορά το ποσό της δωρεάς που ευαρεστούνται να δώσουν οι σύγχρονοι «κροίσοι» «ανταγωνιζόμενοι» καμιά φορά και μεταξύ τους για το πρόσωπο που θα δώσει τα «περισσότερα», με το αζημίωτο βέβαια, από φοροελαφρύνσεις.
Ελληνική παρουσία
Στην Ελλάδα, αν κάνουμε μια ιστορική αναδρομή, μπορούμε να θυμηθούμε το WEF του Νταβός και να το συνδέσουμε με δύο σημαντικά γεγονότα. Το 1988 με την συνάντηση Ανδρέα Παπανδρέου και Τουργκούτ Οζάλ, που είχε σαν αποτέλεσμα την τότε εξομάλυνση των Ελληνοτουρκικών σχέσεων που ήταν σε όξυνση από το 1987 λόγω των μελετών του Τουρκικού πλοίου «Πίρι Ρέις» για πετρέλαια στο Αιγαίο. Το 2010 με τον Γιώργο Παπανδρέου να συναντιέται με πολιτικούς, επιχειρηματίες και ΜΜΕ για να διαμορφωθεί σταδιακά η εικόνα του πόσο απαραίτητο ήταν το μνημόνιο που ακολούθησε 3 μήνες μετά.
Στο φετεινό WEF θα συμμετάσχει και ο Έλληνας πρωθυπουργός Α. Τσίπρας για να συζητήσει, κυρίως σε ιδιαίτερες συναντήσεις όπως όλα δείχνουν, το θέμα της «απομείωσης του χρέους» και το προσφυγικό. Βέβαια ο αρχικός σχεδιασμός, για την πρόσκληση προς Τσίπρα και Αναστασιάδη, ήταν να υπάρξει συνάντηση για το Κυπριακό με Τουρκία και Τουρκοκυπρίους, όμως το «μυστικό» διέρρευσε, με αποτέλεσμα ο σχεδιασμός των διοργανωτών να «ναυαγήσει». Όμως υπάρχουν τα υπόλοιπα θέματα που προαναφέραμε και θα συζητηθούν δημόσια και κυρίως ιδιωτικά με πολλούς ενδιαφερόμενους, αρχής γενομένης, για το χρέος και φυσικά για τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο δάνειο του 3ου μνημονίου, με την κα Λαγκάρντ. Μετά την «επιτυχία» της διαπραγμάτευσης που είχε σαν αποτέλεσμα το 3ο και χειρότερο μνημόνιο (για αυτή την «επιτυχία» πήρε την 1η θέση στη λίστα του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ με τις χειρότερες διαπραγματευτικές τακτικές του 2015), τώρα ο Τσίπρας πηγαίνει στο Νταβός για το Φόρουμ. Τα αποτελέσματα θα τα γνωρίζουμε την επόμενη βδομάδα. Όμως ο θυμόσοφος λαός μας λέει «τι γυρεύει η αλεπού στο παζάρι;2», εκτός και αν «πηγαίνει γυρεύοντας» για νέες «περιπέτειες»….
(1) Συγγραφέας του best seller Το κεφάλαιο τον 21ο αιώνα (Εκδόσεις Πόλις, 2014) όπου αναλύει τις ανισότητες στη διανομή του εισοδήματος, αποδεικνύοντας με στοιχεία 250 ετών από πολλές χώρες ότι η απόδοση του κεφαλαίου είναι μεγαλύτερη από τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας και φυσικά από τα εισοδήματα της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτών. Το αποτέλεσμα είναι ένα αυτοτροφοδοτούμενο σπιράλ φτώχειας, που έχει διακοπεί μόνο από τους δύο παγκοσμίους πολέμους με την ανάπτυξη που ακολούθησε μετά.
(2) Το νόημα της παροιμίας: Η αλεπού είναι… αδύνατον να κάνει την εμφάνισή της στην αγορά ή στο παζάρι, γιατί αμέσως θα την πιάσουν. Οι πονηροί αποφεύγουν τις κακοτοπιές…
* Ο Παύλος Δερμενάκης είναι M.Sc. οικονομολόγος-ερευνητής
