Η ευφορία του Τούρκου προέδρου ίσως κρατήσει λιγότερο από ό,τι ο ίδιος ελπίζει
του Απόστολου Αποστολόπουλου
Η νίκη του Ερντογάν του δίνει πλεονεκτήματα για να αντιμετωπίσει τους αντιπάλους, εντός και εκτός της χώρας, αλλά η ευφορία ίσως κρατήσει λιγότερο από ό,τι ασφαλώς ελπίζει ο πρόεδρος της Τουρκίας. Ούτε το ΡΚΚ θα παραδοθεί, ούτε η Ρωσία θα γίνει φιλικότερη προς την Τουρκία, ούτε ο σχεδιασμός των ΗΠΑ για τη νέα Μέση Ανατολή θα μεταβληθεί επειδή νίκησε ο Ερντογάν. Ίσως αναπροσαρμοστούν οι τακτικές, αν χρειάζεται και όπου χρειάζεται, αλλά η στρατηγική των Μεγάλων θα παραμείνει αμετάβλητη. Η νίκη του «σουλτάνου» δεν μεταβάλλει στο ελάχιστο την επιρροή της Τουρκίας στην αδυσώπητη σύγκρουση για τη διαμόρφωση της νέας Μέσης Ανατολής.
Η εκλογική επιτυχία δεν επαρκεί πάντα ως ασπίδα
Μένει να διαπιστωθεί, στην πράξη, κατά πόσον ο Τούρκος πρόεδρος ενίσχυσε όντως την προσωπική του θέση. Οι εκλογές, από μόνες τους, δεν εξασφαλίζουν σταθερότητα – το ξέρει και ο ίδιος. Ούτε καν ο έλεγχος των κρίσιμων «κλειδιών της εξουσίας» (Στρατός, Αστυνομία κ.λπ.) εξασφαλίζουν σταθερότητα, αν υπερκείμενες δυνάμεις αποφασίσουν να αποσταθεροποιήσουν μια χώρα, με «επαναστάσεις» ποικίλου χρώματος.
Συνοπτικά, ο Ερντογάν βγαίνει τώρα ενισχυμένος στο εσωτερικό, με τη βοήθεια των δυνάμεων καταστολής, αλλά το Κουρδικό παραμένει εκρηκτικό. Λογικά αναμενόμενο είναι ότι ο Τούρκος πρόεδρος θα επιχειρήσει να εξουθενώσει με βία την έντονη παρουσία του ΡΚΚ στις αστικές περιοχές στο Ντιγιαρμπακίρ, με στόχο να περιορίσει την κουρδική απειλή εκτός συνόρων. Εάν κατόρθωνε να ελέγξει το εσωτερικό της χώρας, τότε μπορεί να ελπίζει ότι τα αντιτιθέμενα γεωπολιτικά συμφέροντα ΗΠΑ-Ρωσίας θα του έδιναν περιθώρια να αποφύγει το διαμελισμό της χώρας του. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία περιορίστηκε αλλά δεν διαλύθηκε εντελώς επειδή η Τουρκία, ως διάδοχός της, ήταν φράχτης για την κάθοδο της Ρωσίας προς τις θερμές θάλασσες. Γι’ αυτό παραμένει εκκρεμές το Ανατολικό Ζήτημα επί τουλάχιστον δύο αιώνες και ο Ερντογάν επιδιώκει να μη δοθεί ούτε τώρα οριστική λύση. Για το ΡΚΚ, είναι μάχη ζωής ή θανάτου.
Ο νέος κρίσιμος παράγων είναι το Ισλάμ, με την ισχυρή κλίση προς τους Τζιχαντιστές. Ο Ερντογάν δικαιολόγησε ήδη τους Τζιχαντιστές, λέγοντας ότι αν αυτοί έριξαν το ρωσικό αεροσκάφος, παίρνουν εκδίκηση για τους βομβαρδισμούς. Και είναι γνωστό ότι συμπράττει με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, πρακτορική οργάνωση που ίδρυσαν οι Άγγλοι τη δεκαετία του ’20, δήθεν επαναστατική-αντιαποικιακή, και τώρα αιχμή του ισλαμικού δόρατος στην Αίγυπτο αλλά και στην ευρύτερη περιοχή. Αν το τουρκικό κράτος, υπό τον Ερντογάν, γίνει ο επίσημος ή ο ντε φάκτο υποστηρικτής της τρομοκρατίας, θα αντιμετωπίσει απροσδόκητες θύελλες. Η εκλογική νίκη, όπως ξέρουμε, δεν είναι πάντα επαρκής ασπίδα, και για τη θέση ενός ηγέτη υπάρχει συνήθως κάποιος πρόθυμος διάδοχος. Ο Ολάντ κάλεσε ήδη τον Ερντογάν να «ενώσει τη χώρα», δηλαδή να μην τραβήξει το ισλαμικό σκοινί πέραν ενός ορίου, που θα είχε ως αποτέλεσμα ρήξη στο εσωτερικό και σύγκρουση με ΗΠΑ-Ρωσία.
Δύσκολος ένας βιώσιμος συμβιβασμός
Δικαίως ο Ερντογάν δεν θέλει να διαμελιστεί η χώρα του, αλλά οι απόπειρές του να συντρίψει στρατιωτικά το ΡΚΚ έχουν αποτύχει έως τώρα, ενώ οι Κούρδοι βρίσκουν για πρώτη φορά ποικίλη υποστήριξη πολιτικά αλλά και επιχειρησιακά, σε εξοπλισμούς. Το ερώτημα είναι αν μπορεί να πετύχει έναν «έντιμο αλλά επώδυνο συμβιβασμό», αποδεκτό από όλους τους παίκτες. Οι εναλλακτικές είναι πολλές επειδή οι παίκτες είναι πολλοί, με αντιτιθέμενα συμφέροντα, από τους Ιρανούς και τη Χεζμπολά ώς τη Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ, αλλά και τους ίδιους τους Τζιχαντιστές, που δεν έχουν χάσει κάθε υποστήριξη στα φιλοπόλεμα κέντρα εξουσίας των ΗΠΑ. Προσώρας, φαινομενικά, ο Ερντογάν απειλεί με την πολιτική του Σαμψών, «η ψυχή μου μετά των αλλοφύλων», συγκρουόμενος με τους πάντες: Ρώσους, Αμερικανούς, τον Άσαντ, όλους πλην των Τζιχαντιστών. Στην πραγματικότητα οι κινήσεις του είναι ακραίες αλλά λελογισμένου ρίσκου, εντός των ορίων και στόχων που θέτουν τα γεράκια στην Ουάσιγκτον, «να φύγει ο Άσαντ» κ.λπ.
Όλα αυτά μπορεί να αλλάξουν από στιγμή σε στιγμή, ανάλογα με την εξέλιξη επί του εδάφους, όπου η Ρωσία έχει προσώρας τον πρώτο λόγο σε ένα πλαίσιο που παραμένει ρευστό, χωρίς σαφή προσέγγιση (με τις ΗΠΑ) στις λεπτομέρειες, όπου ως γνωστόν κρύβεται ο διάβολος. Εν προκειμένω ο διάβολος έχει πολλά ποδάρια, όπως π.χ. η περικύκλωση της Ρωσίας με ΝΑΤΟϊκές/αμερικανικές δυνάμεις, πυραύλους κ.λπ. και η ρωσική απάντηση με δηλώσεις του Πούτιν, ότι δεν θα διστάσει να αντιδράσει πρώτος με πυρηνικό χτύπημα. Επί παγκοσμιοποίησης δεν υπάρχει καθορισμένο μέτωπο, οι συγκρούσεις εκτείνονται σε όλη την υφήλιο, οι τοπικές συγκρούσεις συγκροτούν το θέατρο ενός ενιαίου παγκοσμίου πολέμου.
Σ’ αυτό το αδιαμόρφωτο πλαίσιο προκαλούν τουλάχιστον απορίες δηλώσεις Κυπρίων και Ελλήνων (Κοτζιάς) ότι είναι ευνοϊκή και κατάλληλη η στιγμή για να λυθεί το Κυπριακό, χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις. Μήπως μια που βρήκαμε παπά ετοιμαζόμαστε να θάψουμε πέντ’-έξι, δηλαδή εκτός του Κυπριακού να λύσουμε όπως-όπως και το Σκοπιανό, όπως υποστηρίζουν παροικούντες την Ιερουσαλήμ;
