Μπροστά στις απαιτήσεις μιας νέας πραγματικότητας, που συχνά χαρακτηρίζεται από πρωτοφανή σκληρότητα, και σε ένα διαρκώς υπό διαμόρφωση οικονομικό, πολιτικό και πολιτιστικό πλαίσιο, η τέχνη και ο πολιτισμός καλούνται να επιτελέσουν έναν κρίσιμο ρόλο. Ο ρόλος αυτός μπορεί να αποδειχθεί καταλυτικός, μέσα από μια αισιόδοξη και ελπιδοφόρα προσέγγιση που να καλύπτει τις ανάγκες της κοινωνίας.
Η ανάγκη του θεατή
Το άτομο, ο θεατής, με έκδηλη συχνά την ανάγκη να αποτελέσει μέρος του συνόλου, τη στιγμή κατά την οποία βάλλεται από παντού, ψάχνει έναν άλλο τρόπο θέασης και κατανόησης της πραγματικότητας. Επιλέγει την τέχνη όχι μόνο ως παρηγοριά, όχι απλά ως ψυχαγωγία, αλλά ως μια άλλη ανθρώπινη τέχνη, μπρεχτικού τύπου, που ξορκίζει τον φόβο και προσβλέπει στην αφύπνιση και στη διαμόρφωση ενεργών και σκεπτόμενων προσωπικοτήτων. Από αυτήν τη σκοπιά, η σχέση του θεατή με τον πολιτισμό, ξεπερνά τα στενά όρια της καλλιέργειας, της δημιουργικότητας ή της ατομικής ταυτότητας και μεταφράζεται πια με όρους ομαδικούς, συλλογικούς και συνεργατικούς.
Η ανάγκη για κοινωνική στροφή με αλληλεγγύη
Σε συνάρτηση πάντα με τον θεατή, αναδύεται ένας χώρος ανταλλαγής και επικοινωνίας, με στόχο τη συμμετοχή στην πολιτιστική ανάπτυξη μιας αλληλέγγυας κοινωνίας. Η πρόσφατη στροφή του κοινού προς την τέχνη, σαν ένα «παράθυρο στο χάος», συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός δημιουργικού και κοινωνικού ανθρώπου, με ικανότητες που τον βοηθούν να ανταπεξέλθει στο σύνολο των νέων προκλήσεων σε μια σειρά σημαντικών κοινωνικών ζητημάτων. Έτσι, η σχέση της τέχνη με την κοινωνία γίνεται ακόμα πιο ουσιώδης και αναγκαία.
Η ανάγκη για επαναπροσδιορισμό του ρόλου των πολιτιστικών οργανισμών
Οι πολιτιστικοί φορείς καλούνται με τη σειρά τους να σκεφτούν ξανά τον ρόλο και την απήχησή τους στην κοινωνία και να διαμορφώσουν νέους τρόπους λειτουργίας. Μέσα από την ανάγκη να παράγουν κοινωνικό έργο και να απευθύνονται στο ευρύ κοινό, διανοίγεται ένα πλαίσιο φιλόξενο και με ανεμπόδιστη πρόσβαση για όλους. Και επειδή τίποτα καινούργιο δεν προκύπτει τυχαία, οι πολιτιστικοί οργανισμοί μπορούν να συμβάλουν στην κοινωνική συνοχή, επανακαθορίζοντας τις στρατηγικές τους: προτείνοντας ένα νέο συμμετοχικό μοντέλο, με αξιοποίηση των πολιτιστικών πόρων προς όφελος της αλληλεγγύης και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Η ανάγκη για την τέχνη είναι λοιπόν μια ανάγκη κοινή. Και προκύπτει από μια εξίσου κοινή επιθυμία για έναν πολιτισμό που απευθύνεται σε όλη την κοινωνία, χωρίς ελιτισμούς αλλά και χωρίς εκπτώσεις. Έναν πολιτισμό που επιδιώκει τη συλλογική ανάταση και μάχεται καθημερινά ενάντια στην κοινωνική βαρβαρότητα, που προάγει το δημόσιο αγαθό, αλλάζοντας τις υφιστάμενες κοινωνικές δομές.
Άρης Στυλιανού, πρόεδρος του ΚΘΒΕ
Ειρήνη Καραχρήστου, γραμματέας ΔΣ ΚΘΒΕ
