Γράφει η Μαρία Πλευράκη
επισκέπτρια Υγείας ΠΓΝ Αττικόν
Η ελονοσία θεωρείται ένα από τα σοβαρότερα λοιμώδη νοσήματα και μια από τις σημαντικότερες αιτίες θανάτου παγκόσμια. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) 300-500εκ. άνθρωποι προσβάλλονται κάθε χρόνο. Συγκεκριμένα, το 2013 καταγράφηκαν 198εκ. κρούσματα, ενώ 584.000 ασθενείς έχασαν τη ζωή τους. Το 90% των θανάτων καταγράφηκαν στην Αφρική, εκ των οποίων, το 78% ήταν παιδιά κάτω των 5 ετών, γεγονός που χαρακτηρίζει τη νόσο ως την πρώτη αιτία παιδικής θνησιμότητας. Η νόσος συνδέεται άμεσα με το επίπεδο διαβίωσης.
Πρόκειται για εμπύρετο παρασιτικό νόσημα που μεταδίδεται με τσίμπημα από θηλυκό κουνούπι του γένους «ανωφελές», το οποίο αποθέτει τα αβγά του σε στάσιμα νερά. Σπανιότερα, μεταδίδεται μέσω έκθεσης σε μολυσμένο αίμα ή από τη μητέρα στο έμβρυο, ενώ δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Στην Ελλάδα, η ελονοσία είχε εκριζωθεί από το 1974 και τα κρούσματα που καταγράφονταν ετησίως αφορούσαν εισαγόμενα περιστατικά. Σύμφωνα με στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ, το 2011 εντοπίστηκαν ξανά 42 περιστατικά εγχώριας μετάδοσης, το 2012 είκοσι, ενώ τρία περιστατικά καταγράφηκαν το 2013, υποδεικνύοντας ότι ο κίνδυνος επανεγκατάστασης της νόσου είναι υπαρκτός. Βασική αιτία επανεμφάνισης της ελονοσίας θεωρείται η μετανάστευση από χώρες που η νόσος ενδημεί.
Τα συμπτώματα, συνήθως, εμφανίζονται 1-4 εβδομάδες μετά το τσίμπημα. Οι ασθενείς εμφανίζουν πυρετό με ρίγη, καθημερινά ή κάθε δεύτερη (τριταίος) ή τρίτη μέρα (τεταρταίος). Εμφανίζονται επίσης ναυτία, έμετοι, διάρροιες ενώ σε σοβαρότερες εκδηλώσεις, υπόχρωμη αναιμία, ίκτερος ηπατοσπληνομεγαλία, νευρολογικά συμπτώματα, εγκεφαλίτιδα, νεφρική ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
Η επιδημιολογική επιτήρηση, ο συστηματικός και έγκαιρος προγραμματισμός καταπολέμησης των κουνουπιών και η ενημέρωση του κοινού για την προστασία του από τα κουνούπια, αποτελούν διεθνώς τα σημαντικότερα μέτρα για την καταπολέμηση της ελονοσίας, καθώς και των λοιπών νόσων που μεταδίδονται από τα κουνούπια, όπως ο ιός του Δυτικού Νείλου, ο Δάγκειος πυρετός κ.λπ.
Η χάραξη εθνικής στρατηγικής στην καταπολέμηση των κουνουπιών θεωρείται υψίστης σημασίας όχι μόνο για την προστασία της Δημόσιας Υγείας αλλά και για την ποιότητα ζωής, καθώς η όχληση που προκαλούν έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην κοινωνική δραστηριότητα, με επέκταση στην επιχειρηματική δράση και τον τουρισμό.
Πρόσφατα, μετά από 30 χρόνια ιατρικής έρευνας, δόθηκε το πράσινο φως για την κυκλοφορία του πρώτου εμβολίου κατά της ελονοσίας, με τη σύσταση να χρησιμοποιηθεί σε βρέφη στην Αφρική.
Στη χώρα μας, η κατάσταση, ειδικά την καλοκαιρινή περίοδο, καταδεικνύει την απουσία οργανωμένων δράσεων. Επικρατεί η εικόνα των παραμελημένων ρεμάτων-εστιών μόλυνσης, των ευκαιριακών προγραμμάτων ψεκασμών, των περιστασιακών καθαρισμών των αγωγών ομβρίων υδάτων και της ελλιπούς αποκατάστασης και αποψίλωσης των χώρων με λιμνάζοντα ύδατα. Είναι προφανές ότι όσο σημαντική κι αν είναι η ενημέρωση-ευαισθητοποίηση των πολιτών, αν η πολιτεία δεν αναλάβει να εκτελέσει υπεύθυνα το έργο της, τα αποτελέσματα δεν μπορεί να είναι τα επιθυμητά.
Επιπρόσθετα, η προστασία της Δημόσιας Υγείας συνδέεται άμεσα με το επίπεδο παρεχομένων υπηρεσιών υγείας και την ελεύθερη πρόσβαση όλων ανεξαιρέτως των ασθενών σε αυτές. Ειδικά για τους μετανάστες, οι οποίοι, εκτοπισμένοι, αφήνουν τις πατρίδες τους για μια καλύτερη τύχη στο έλεος των δουλεμπόρων, πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα σε επίπεδο πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης, καθώς οι περισσότεροι είναι φορείς λοιμωδών ασθενειών. Η διασφάλιση ικανοποιητικών συνθηκών διαβίωσης στους ανθρώπους αυτούς δεν αποτελεί πολυτέλεια αλλά επιτακτική ανάγκη. Συνθήκες κράτησης και εγκατάλειψης πολλαπλασιάζουν τόσο τον κίνδυνο διασποράς λοιμωδών νοσημάτων, όσο και τα φαινόμενα ξενοφοβίας και ρατσισμού.
