Το συνέδριο της ΔΗΣΥ, ο ΣΥΡΙΖΑ και το «μεταμνημοναικό» τοπίο
του Γιώργου Παπαϊωάννου
Οι τελευταίες εξελίξεις στον χώρο της Κεντροαριστεράς, με πρόσφατη την ολοκλήρωση του συνεδρίου της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, δίνουν μπόλικη τροφή για παραπολιτικό σχολιασμό, αλλά και για ευρύτερες σκέψεις. Ξεκινώντας κανείς από τις δεύτερες, θα έλεγε ότι παραδοσιακά η πολιτική ζωή στην Ελλάδα στρέφεται περισσότερο γύρω από τον άξονα της Κεντροαριστεράς και λιγότερο από αυτόν της Δεξιάς. Η διαπίστωση αυτή εμπεριέχει σίγουρα αρκετές απλουστεύσεις. Παρ’ όλα αυτά για μια σειρά λόγους, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στο πολιτικό σκηνικό άλλων χωρών, οι κρίσιμες πολιτικές εξελίξεις και διεργασίες κυοφορούνται περισσότερο γύρω από αυτό τον χώρο, ο οποίος είναι ο πιο νευραλγικός για την ισορροπία του πολιτικού και οικονομικού συστήματος.
Κατάρρευση και σταθερότητα
Η μεγάλη συστημική αστάθεια των χρόνων 2010-2012 καταγράφηκε στο κοινωνικό πεδίο μέσα από την έξαρση του ριζοσπαστισμού. Στο πολιτικό πεδίο, εκφράστηκε κυρίως μέσα από την αμφισβήτηση του κλασικού σχήματος «Αριστερά – Κέντρο – Δεξιά», σχήμα το οποίο διαταράχθηκε έντονα από την διαίρεση «Μνημόνιο – Αντιμνημόνιο». Δεν είναι τυχαίο που ακόμα και σήμερα όλοι οι ακραιφνείς συστημικοί αναφέρονται με αποτροπιασμό στο γεγονός αυτό, ούτε είναι τυχαίες και οι συνεχείς σχετικές μετάνοιες του ΣΥΡΙΖΑ («φταίμε κι εμείς που δαιμονοποιήσαμε το μνημόνιο» κ.λπ.). Στο εκλογικό πεδίο, καθοριστικό στοιχείο των ανατροπών που συνέβησαν υπήρξε η κατάρρευση του ΠΑΣΟΚικού χώρου και η μαζική μετακίνηση ψηφοφόρων που καταγράφονταν στον χώρο της Κεντροαριστεράς.
Την ίδια στιγμή, η Νέα Δημοκρατία από τον Οκτώβριο του 2009 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2015, διατηρούσε σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις σταθερά ποσοστά γύρω από το 30% με εξαίρεση μόνο τον Μάιο του 2012, οπότε όμως και αναδείχτηκε πρώτο κόμμα σε εκλογές που έμοιαζαν με «big bang» για τον δικομματισμό και το πολιτικό σκηνικό.
Την «σταθερότητα» αυτή θα την παρατηρήσουμε πηγαίνοντας και πιο πίσω στην ιστορία. Αν η μία παράταξη, η λεγόμενη συντηρητική, αποτελεί έναν σχετικά αδιατάρακτο πόλο του πολιτικού συστήματος, η άλλη, εκείνη του Κέντρου και της Κεντροαριστεράς, πιο «ευαίσθητη» και ευεπηρέαστη από τις κοινωνικές διεργασίες, είναι περισσότερο κρίσιμη για την πολιτική ισορροπία. Ο χώρος αυτός πάντα αποτελούσε έναν γαλαξία ομαδοποιήσεων, παραγόντων και κομματαρχών που κατά καιρούς ενώνονταν κάτω από ορισμένες ηγεσίες (με την «δυναστεία» Παπανδρέου να παίζει καθοριστικό ρόλο για δεκαετίες).
Όσα ξέρει ο νοικοκύρης…
Η σχέση της με την κομμουνιστική Αριστερά είναι ένα άλλο ιδιαίτερο κεφάλαιο που χρήζει μεγαλύτερης ανάλυσης. Απέχουν, πάντως, από τα στάνταρντς μιας ψύχραιμης ανάλυσης, οι ανιστόρητες κολακείες που με αφορμή το συνέδριο της ΔΗΣΥ απηύθυνε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Δ. Σεβαστάκης μέσα από τη φιλόξενη εφημερίδα Τα Νέα:
«Για μεγάλο μέρος του ιστορικού υποσυνείδητου της Αριστεράς, το Κέντρο υπήρξε ο μετεμφυλιακός χώρος στον οποίο έσωζε το κεφάλι του ο αριστερός και η Κεντροαριστερά ο μεταδικτατορικός χώρος που πραγμάτωνε το απωθημένο ένταξης και ενσωμάτωσής του στο σύστημα, γινόμενος κανονικός νοικοκύρης από διωκόμενος», έγραψε ο βουλευτής Σάμου του ΣΥΡΙΖΑ.
Ας μην παρασυρθούμε από «πάθη» και αναφερθούμε στο αν έσωσαν το κεφάλι τους ο Ν. Μπελογιάννης και άλλοι αριστεροί επί κυβερνήσεων Κέντρου, ας παρατηρήσουμε μόνο: Πρώτον, ότι καθένας θα αναγνώριζε πως το «Κέντρο» μάλλον τράφηκε από τις σάρκες της Αριστεράς, παρά υπήρξε ο ανιδιοτελής σωτήρας της. Και δεύτερον, ότι η «ενσωμάτωση» και το «νοικοκύρεμα» αφορούσε κυρίως τις μεταπολιτευτικές ηγεσίες της επίσημης Αριστεράς και δευτερευόντως τον «απλό αριστερό», όπως υπαινίσσεται ο βουλευτής.
Στο ίδιο άρθρο (με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Η έγκαιρη Κεντροαριστερά»), με αφορμή το συνέδριο της ΔΗΣΥ ο Δ. Σεβαστάκης, προσπαθεί, παραθέτοντας διάφορα επιχειρήματα, να αποδείξει ότι η παράταξη του Κέντρου, η «μεσότητα», όπως γλαφυρά την ονομάζει, μπορεί να αποτελέσει τον καθοριστικό πόλο για τα πολιτικά πράγματα. Η ταύτιση της «μετριοπαθούς» πολιτικής αντίληψης με έναν χώρο που έχει συγκεκριμένη πρόσφατη ιστορία και πεπραγμένα που έχουν καταγραφεί, θα προξενούσε ίσως εντύπωση σε άλλες εποχές, σήμερα μοιάζει φυσιολογική αφού η ίδια η παράταξη που εκπροσωπεί ο κ. Σεβαστάκης έχει προσχωρήσει ολοκληρωτικά σε αυτού του είδους την «μεσότητα».
Αντιδεξιές κορώνες
Αν όμως ο βουλευτής προσεγγίζει τα πράγματα με περισσότερο «θεωρητική» διάθεση, πιο σαφής ήταν στον χαιρετισμό του προς το συνέδριο της Δημοκρατικής Συμπαράταξης ο κυβερνητικός εκπρόσωπος. Ο Δ. Τζανακόπουλος καταδίκασε την λογική των «ίσων αποστάσεων» μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και Ν.Δ. και προσπάθησε να παρουσιάσει μια εικόνα ανειρήνευτης πάλης ανάμεσα σε δυο ανταγωνιστικά σχέδια, αυτό της νεοφιλελεύθερης Δεξιάς και εκείνο της Αριστεράς, καλώντας την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ να προσεγγίσει τον φυσικό της σύμμαχο.
Δεν ήταν το πρώτο κάλεσμα για ενότητα, αφού τη βδομάδα πριν το συνέδριο είχε προηγηθεί άνοιγμα του ίδιου του Αλ. Τσίπρα προς την Φ. Γεννηματά, η οποία πάντως απέρριψε κάθε τέτοια ιδέα, προσπαθώντας να περιφρουρήσει τον χώρο της από την «κυβερνώσα Αριστερά».
Εκείνο που φαίνεται να απασχολεί όσους ενδιαφέρονται για την συστημική σταθερότητα περισσότερο από τα μικροκομματικά παιχνίδια, είναι με ποιους όρους πλέον θα ανασυσταθεί ο κεντροαριστερός πόλος του πολιτικού σκηνικού. Ο ΣΥΡΙΖΑ με την προσαρμογή του μετά το καλοκαίρι του 2015 αποτέλεσε επί της ουσίας την κυβερνώσα Κεντροαριστερά, την παράταξη δηλαδή που ανέλαβε να εμβαθύνει το μνημονιακό καθεστώς διατηρώντας ως προκάλυμμα μια κενή αλλά χρήσιμη φρασεολογία περί «δικαιωμάτων» και «κοινωνικής δικαιοσύνης» μαζί με μπόλικη αντιδεξιά ρητορική. Σήμερα, βρίσκεται σε τροχιά φθοράς όπως κάθε μνημονιακή κυβέρνηση. Η «κεντροαριστερή ανασύσταση», που ο Δρόμος υποστήριζε ότι επιχειρείται μέσα από τον χώρο του ΣΥΡΙΖΑ ήδη πριν αυτός γίνει κυβέρνηση, ως αναγκαίο βήμα για την συστημική αναδίπλωση, θα περάσει νέες περιπέτειες.
