Ο ανορθολογισμός της Ε.Ε. και οι απρόβλεπτες νομικές παρενέργειες της αναθεώρησης της δανειακής σύμβασης
Το να επικαλείται ο νέος υπουργός Οικονομικών τον «ορθό λόγο που διακρίνει την Ευρώπη» ως «κλειδί» για την εξεύρεση ενός συμβιβασμού, δεν είναι το καλύτερο επιχείρημα στη συζήτηση με τους Ευρωπαίους ομολόγους του. Η Ε.Ε. και η Ευρωζώνη έχει οικοδομηθεί πάνω σε μηχανισμούς και κανόνες που πηγάζουν από έναν βαθύτατο ανορθολογισμό. Ακόμη κι αν δεν υπήρχαν τα μνημόνια, η τρόικα, οι μηχανισμοί ESM και EFSF, το Δημοσιονομικό Σύμφωνο και όλες οι άλλες νομοθετικές επινοήσεις με τις οποίες η Ευρωζώνη διαχειρίστηκε την κρίση της τελευταίας πενταετίας, θα αρκούσε το Σύμφωνο Σταθερότητας με τους άκαμπτους κανόνες για τα ελλείμματα, το χρέος και τον πληθωρισμό, για να έχει φέρει όλη την Ε.Ε. στο ίδιο αδιέξοδο που βρίσκεται σήμερα. Διόλου τυχαία, το Σύμφωνο αποκαλείται «ζουρλομανδύας της Ευρώπης» από υπεράνω αριστερής υποψίας οικονομολόγους.
Στον ίδιο ανορθολογισμό, άλλωστε, κινείται και η ρητορική της γερμανικής ηγεσίας. Για πέντε χρόνια οι μνημονιακές κυβερνήσεις βασανίζονταν από τους δανειστές με το ταπεινωτικό τελετουργικό των αξιολογήσεων από την τρόικα. Ο Β. Σόιμπλε, στην προ ημερών συνάντησή του με τον Γ. Βαρουφάκη στο Βερολίνο, με μια μόνο φράση αποδόμησε όλο αυτό το τελετουργικό. Αλλά, ταυτόχρονα, απομυθοποίησε την αντιμνημονιακή ρητορική για τη βαρύτητα του «τέλους της τρόικας». «Δεν τους αρέσει η λέξη; Οk, αυτό δεν παίζει ρόλο, δεν με απασχολεί πώς θα ονομάζεται ο μηχανισμός ελέγχου, συζητήστε με τους θεσμούς, την ΕΚΤ, το ΔΝΤ, την Κομισιόν», είπε ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών.
Αυτός, λοιπόν, που κυριολεκτικά «σκότωσε την τρόικα» ήταν ο βασικός εμπνευστής της, ο Β. Σόιμπλε. Και μ’ αυτή τη «δολοφονία» έδωσε και μια άλλη υπόσταση στην αποικιακή δανειακή σύμβαση που δεσμεύει την Ελλάδα -προς το παρόν- μέχρι το 2047. Το επιχείρημα που χρησιμοποιούσαν μέχρι σήμερα οι «ευρωπαϊκοί θεσμοί» (Κομισιόν και ΕΚΤ) όποτε ερωτώντο για το αν ήταν συμβατές με το Κοινοτικό Δίκαιο οι συστάσεις της τρόικας, ήταν ότι το δάνειο και το Μνημόνιο είναι συμφωνίες που δεσμεύουν την Ελλάδα και τους δανειστές της, είναι διακρατικές και τελικά εξω-κοινοτικές συμφωνίες. Ο Β. Σόιμπλε σχεδόν σκίζει τη Σύμβαση και το Μνημόνιο, την ξεμασκαρεύει και λέει σαφώς: «Εμείς, η Γερμανία και η Ευρωζώνη, είμαστε οι δανειστές, εμείς επιβάλλουμε τους όρους, με μας θα παζαρέψετε».
Το δίκαιο του ισχυρού
Αυτή η συμβολική πράξη έχει, βεβαίως, και τις παρενέργειές της. Μέχρι σήμερα η Κομισιόν, το Eurogroup, η ΕΚΤ εμπλέκονταν στις αξιολογήσεις του ελληνικού προγράμματος με το κοστούμι του «τεχνικού συμβούλου» των δανειστών, δηλαδή των κρατών και του EFSF-ESM (μόνο το ΔΝΤ εμφανιζόταν στο διπλό ρόλο). Αν η εξαφάνιση του «πτώματος» της τρόικας είναι η μοναδική παραχώρηση που προτίθεται να κάνει το Βερολίνο και η ηγεσία της Ευρωζώνης στη νέα ελληνική κυβέρνηση, τίθεται ζήτημα νομικής αναθεώρησης της δανειακής σύμβασης και του Μμνημονίου, είτε με ενσωμάτωσή της στο Κοινοτικό Δίκαιο ή στο Δίκαιο της ΟΝΕ, είτε με κατακερματισμό της σε τόσες συμβάσεις όσοι και οι «δανειστές», στις οποίες θα πρέπει να ορίζεται και ποιος είναι ο «αξιολογητής».
Στην πρώτη εκδοχή ίσως θα απαιτούνταν και αλλαγές συνθηκών και σε κάθε περίπτωση θα διαμορφωνόταν ένα Κοινοτικό Δίκαιο που θα προέβλεπε ότι για ένα κράτος-μέλος δεν ισχύει καθόλου! Η σχετική πρόνοια, άλλωστε, υπάρχει στους εφαρμοστικούς κανονισμούς του Δημοσιονομικού Συμφώνου που προβλέπουν ότι χώρες που έχουν δανειστεί από τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς τελούν υπό επιτήρηση μέχρι ΝΑ εξόφλησης του 75% του χρέους τους.
Στη δεύτερη εκδοχή, των πολλών δανειακών συμβάσεων, το Eurogroup και η Κομισιόν θα έπρεπε να μετατραπούν σε υπαλλήλους 17 χωρών δανειστών! Ένας τέτοιος νομικός κυκεώνας, φυσικά, είναι απαράδεκτος ακόμη και για τον «ανορθολογιστή» Β. Σόιμπλε. Ο οποίος, προφανώς, κατέστησε σαφές ότι το μόνο δίκαιο που ισχύει στην τοξική Ευρωζώνη είναι το δίκαιο του ισχυρού.
