Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής είναι αναμφίβολα η πιο γνωστή χώρα στον κόσμο και ταυτόχρονα η πιο άγνωστη. Έχοντας εντονότατη παρουσία πολιτική, οικονομική και στρατιωτική σε όλο τον κόσμο, και παράγοντας ασύλληπτες ποσότητες υλικού που εξάγει στον τομέα της κουλτούρας, πολύ εύκολα δημιουργείται στους αποδέκτες η εντύπωση, η οποία σταδιακά και σωρευτικά μετατρέπεται σε πεποίθηση, ότι γνωρίζουν καλά την Αμερική. Αυτή, όμως, είναι μια πλάνη. Όση αλήθεια κι αν εμπεριέχουν τα προϊόντα που εξάγονται και καταναλώνονται μαζικά από άσπρους, μαύρους, κίτρινους και πράσινους σε όλες τις γωνιές της Γης, η αλήθεια που φέρουν μαζί τους και μεταδίδουν είναι στρεβλή και, στην καλύτερη περίπτωση, μερική και αποσπασματική.
Στο εσωτερικό αυτής της μεγάλης χώρας είναι πολύ διαφορετικά τα δεδομένα. Όποιος παρακολουθεί μετ’ επιτάσεως, σε μεγάλο βάθος χρόνου και σε πολλαπλά επίπεδα τη «μέσα ζωή» στην Αμερική καταλαβαίνει αυτή τη διαφορά με το «έξω» και συνειδητοποιεί τη δυσκολία της κατανόησης της σύνθετης και αντιφατικής αμερικανικής πραγματικότητας.
Μπορεί να μαθαίνουν σχεδόν όλοι αγγλικά, να βλέπουν τον Χάρι Πότερ και κάθε άλλη ταινία που σπάει ταμεία, να ακούνε (είτε μας αρέσει είτε όχι) τη Μαντόνα, να θαυμάζουν τους σπουδαίους μπασκετμπολίστες του ΝΒΑ, να παρακολουθούν με αγωνία ή αγανάκτηση τους πολεμικούς τυχοδιωκτισμούς στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, να κυκλοφορούν με το αντικείμενο του πόθου τους που δεν μπορεί να είναι άλλο από ένα κινητό Apple, αλλά να μην έχουν επίγνωση της άγνοιάς τους όσον αφορά τα στοιχεία που συνθέτουν την κυρίαρχη κουλτούρα στο εσωτερικό της αμερικανικής κοινωνίας. Μια έλλειψη που συχνά εμποδίζει την κατανόηση των φαινομένων που εκπορεύονται από την Αμερική και γίνονται γνωστά παγκοσμίως λόγω της μεγάλης κάλυψής τους από τα διεθνή ΜΜΕ.
Ένα μικρό αλλά χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της διάστασης που υπάρχει ανάμεσα σ’ αυτό που ισχύει και σ’ αυτό που γίνεται αντιληπτό, το βρίσκει κανείς ανατρέχοντας στις σελίδες κάθε αμερικανικού περιοδικού που κάνει ένα απολογισμό των σημαντικότερων γεγονότων και μία παρουσίαση των προσώπων που άφησαν το πιο δυνατό αποτύπωμα στη χρονιά που πέρασε. Το μόνο συμπέρασμα που βγάζει είναι ότι πρόκειται για έναν άλλο εντελώς άγνωστο κόσμο.
Εάν δει κανείς ποια είναι τα δέκα πιο πετυχημένα προγράμματα της τηλεόρασης, τα δέκα καλύτερα σόου, οι δέκα καλύτερες ταινίες, τα δέκα καλύτερα μυθιστορήματα, οι δέκα δημοσιογράφοι με την πιο μεγάλη επιρροή, οι δέκα δημοφιλέστεροι ηθοποιοί, όλοι εν πάση περιπτώσει οι «δέκα καλύτεροι» σε κάθε τομέα της καλλιτεχνικής, κοινωνικής και πνευματικής ζωής, θα εκπλαγεί από πόσα λίγα γνωρίζει και πόσο μετράει η επιρροή τους στην κοινωνία. Ακόμα και από τα «δέκα καλύτερα τραγούδια» τα περισσότερα θα μείνουν γνωστά μόνο μέσα στις ΗΠΑ. Οπότε, χωρίς αυτή την αίσθηση, πώς μπορεί κανείς εξ αποστάσεως να έχει σαφή αντίληψη για το πώς και κάτω από την επίδραση ποιων στοιχείων διαμορφώνονται οι κύριες τάσεις μέσα στην αμερικανική κοινωνία και κατά προέκταση ο βαθμός επίδρασής τους στις πολιτικές που εφαρμόζονται και έχουν επίπτωση σε όλο τον κόσμο;
Εάν δεν βλέπεις τα αμερικανικά σίριαλ που τα παρακολουθούν δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι και δεν παρακολουθείς τις συζητήσεις και τα σχόλια στις εκπομπές που έχουν σε καθημερινή βάση οι Stephen Colbert, Bill O’ Reilly, Megyn Kelly, Bill Maher, Rush Limbaugh και πολλοί άλλοι δημοσιογράφοι, ηθοποιοί, πάστορες και tv and radio hosts, πώς μπορείς να έχεις μια πιο άμεση αντίληψη της αμερικανικής πραγματικότητας;
Και, βέβαια, θα μπορούσα να αναφέρω δεκάδες άλλα παραδείγματα από τον οικονομικό τομέα, καθώς και τον πολιτικό, επιστημονικό, εκπαιδευτικό, θρησκευτικό κ.λπ. για να δείξω πόσο μακριά είμαστε από την αμερικανική «κοινή γνώμη», τη βάση και το εποικοδόμημά της, γεγονός που καθιστά πολύ δυσχερή την κατανόηση του συμπλέγματος που λέγεται Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Και μ’ αυτή την έννοια, έχει νόημα να προσπαθήσει κανείς να δει πτυχές της Αμερικής μέσα από το μεγαλύτερο σήμερα –παγκόσμιας εμβέλειας- ποπ αστέρι, αλλά και από έναν διακεκριμένο ποδοσφαιριστή του πιο δημοφιλούς λαϊκού αμερικανικού αθλήματος, την Μπιγιονσέ και τον Κόλιν Κάπερνικ…
Στέλιος Ελληνιάδης
