«Νύχτα, παραμονές Χριστουγέννων του 1948. Ένα τμήμα επίλεκτων ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας από την Κ. και Α. Μακεδονία και τη Θράκη μετακινείται με τελικό προορισμό την Πρέσπα. Εκεί, στο χωρίο Λαιμός, είναι εγκατεστημένη η Σχολή Αξιωματικών Γενικού Αρχηγείου. Σκοπός της μετακίνησης είναι η επάνδρωση της ΣΤ’ σειράς και, μέσα από τη μαθητεία στην πράξη, η ανάδειξη νέων αξιωματικών. Ένας νεαρός, ο Ηλίας Μεταλλίδης, έχει δυόμισι χρόνια να δει τους δικούς του και την κοπελιά του, τη Μαρίκα.
Ενώ η φάλαγγα των ανταρτών βρίσκεται στα χωριά του κάμπου του Κιλκίς και σχετικά κοντά στο χωράφι της οικογένειας του Μεταλλίδη, ο νεαρός παρακαλάει επίμονα, και εν τέλει καταφέρνει να πείσει τον υπεύθυνο του τμήματος να του επιτρέψει να αποκοπεί προσωρινά από το τμήμα για να πάει στο χωράφι. Τρέχει, φορτωμένος το όπλο, τα εφόδια και την ποντιακή λύρα του. Φτάνει στο χωράφι, γράφει ένα σημείωμα, το διπλώνει, το βάζει πάνω στο μοναδικό δέντρο του χωραφιού και πάνω από το σημείωμα αποθέτει μια μεγάλη πέτρα. Η πέτρα αυτή θα προστάτευε το γράμμα και θα τραβούσε την προσοχή των συγγενών. Το γεμάτο έρωτα, αγάπη και επαναστατική φλόγα σημείωμα κατέληγε ως εξής: ΓΕΙΑ ΣΑΣ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΑΝΤΑΜΩΣΗ ΩΣ ΝΙΚΗΤΕΣ!»
Το παραπάνω είναι απόσπασμα του σεναρίου του ντοκιμαντέρ Γειά σας και καλή αντάμωση ως νικητές! Μια εξαιρετική ιδέα ιστορικής καταγραφής που ξεκίνησε μετά την έκδοση του βιβλίου Θυμόμαστε, Διδασκόμαστε, Προχωράμε! Μια ιδέα αφιερωμένη στη δράση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στην Κεντρική Μακεδονία, στη δράση του Ηλία Μεταλλίδη και όλων των ανώνυμων πρωταγωνιστών μιας ολόκληρης εποχής.
* * * * * * *
Το ντοκιμαντέρ Γεια σας και καλή αντάμωση ως νικητές! παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο πλαίσιο των εκδηλώσεων μνήμης για τη σφαγή, από Ταγματασφαλίτες το 1946, 47 αμάχων κατοίκων στην Ξηρόβρυση Κιλκίς. Οι συντελεστές του ντοκιμαντέρ δούλεψαν σκληρά για να «δαμάσουν» έναν πολύ μεγάλο όγκο υλικού, αλλά όπως λένε, άξιζε τον κόπο, αφού αποτελεί μια σημαντική και σπάνια μαρτυρία για τη δεκαετία του 1940 και κυρίως για τα χρόνια του Εμφυλίου στην Κεντρική Μακεδονία. «Σκοπός μας είναι να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή διάδοση, γιατί μέσα από αυτή τη δουλειά θέλουμε να τιμήσουμε τον σύντροφο Μεταλλίδη και όλους τους άλλους αγωνιστές», λέει στον Δρόμο ο σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ, Νίκος Νούλας, στη συνέντευξη που ακολουθεί.
Πώς ξεκίνησε η ιδέα του ντοκιμαντέρ;
Η ιδέα του ντοκιμαντέρ ξεκίνησε την περίοδο που ετοιμάζαμε το βιβλίο του Ηλία Μεταλλίδη Θυμόμαστε, Διδασκόμαστε, Προχωράμε! Στο βιβλίο αυτό ο Ηλίας Μεταλλίδης περιέγραφε τη δράση του ΔΣΕ στην κεντρική Μακεδονία και η αφήγησή του τελείωνε στα τέλη του 1948. Ο Ηλίας Μεταλλίδης θεώρησε αυτό απαραίτητο γιατί δεν υπήρχαν καταγραφές για την ιστορία των ανταρτών στο συγκεκριμένο χώρο. Η συντροφική και φιλική σχέση μαζί του και η τακτική επικοινωνία που είχαμε, οι ατέλειωτες συζητήσεις για θέματα της ιστορίας του κομμουνιστικού κινήματος με οδήγησαν στη σκέψη να καταγράψω σε ένα ντοκιμαντέρ και τις υπόλοιπες αφηγήσεις του.
Πείτε μας λίγα λόγια για την παραγωγή.
Αυτό που λέμε παραγωγή δεν είναι τίποτα άλλο παρά η καταγραφή με μια φτηνή βιντεοκάμερα, με φωτισμό από μια σόμπα αλογόνου, και με φόντο το ριχτάρι του καναπέ, χωρίς γνώσεις σκηνοθεσίας, αλλά με μεράκι για τη διατήρηση ενός κομματιού της σύγχρονης ιστορίας. Η πραγματικότητα είναι ότι η επεξεργασία αυτού του μεγάλου σε όγκο υλικού ήταν πολύ δύσκολη. Γι’ αυτό και κάποιοι σύντροφοι που είχαν αναλάβει αρχικά το μοντάζ δεν κατάφεραν να το φέρουν σε πέρας. Μόνο χάρη στη βοήθεια του Τάσου, του Μίτσου και της Αθηνάς έγινε εφικτό να τελειώσει το ντοκιμαντέρ, δουλεύοντας με το άνω των 12 ωρών υλικό, πάνω στο σενάριο.
Πώς σκέφτεστε να αξιοποιήσετε αυτή τη δουλειά από δω και πέρα;
Αυτή η ταινία δεν έχει πνευματικά δικαιώματα, δεν έχει κτήτορες. Σκοπός μας είναι να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή διάδοση, γιατί μέσα από αυτή τη δουλειά θέλουμε να τιμήσουμε τον σύντροφο Μεταλλίδη και όλους τους άλλους αγωνιστές. Σκοπεύουμε να καταθέσουμε υποψηφιότητα στο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ, και από κει και πέρα θέτουμε τη δουλειά μας στη διάθεση κάθε συλλογικότητας, πολιτικής οργάνωσης ή άλλου ενδιαφερόμενου για την ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος στη χώρα μας, για προβολή.
Ποιο είναι το βασικό συναίσθημα που σας άφησαν οι αφηγήσεις και η συνολική επαφή με τον Ηλία Μεταλλίδη;
Ο τρόπος αφήγησης του Ηλία Μεταλλίδη προκαλεί εντύπωση από την πρώτη στιγμή. Οι αφηγήσεις του Ηλία Μεταλλίδη δεν είναι αυτοβιογραφικές, δεν είναι εξιστόρηση της δράσης του. Ένας «απλός αγωνιστής», όπως χαρακτηρίζει τον εαυτό του, δεν μιλά για τις πράξεις του, αλλά για τις πράξεις του κινήματος το οποίο υπηρέτησε. Οι δικές του πράξεις, όπου δεν μπορεί να τις αποφύγει, αναφέρονται όχι ως ατομικές, αλλά ως βιωμένη ιστορία.
Ο Ηλίας Μεταλλίδης γεννήθηκε το 1925 στην Ξηρόβρυση του νομού Κιλκίς. Το 1943 έγινε μέλος του ΚΚΕ και της ΕΠΟΝ. Στη διάρκεια της Kατοχής είχε έντονη δράση στο απελευθερωτικό κίνημα. Κρατήθηκε στις φυλακές Παύλου Μελά όπου και βασανίστηκε βάναυσα από τους Γερμανούς αλλά κατάφερε να δραπετεύσει. Μετά τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ κυνηγήθηκε με αποτέλεσμα να ξαναβγεί στην παρανομία. Στις 8 Σεπτεμβρίου του 1946 εντάχθηκε στις δυνάμεις του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Στη διάρκεια τριών ετών έδωσε 114 μάχες και τραυματίστηκε τέσσερις φορές. Στον ΔΣΕ αποφοίτησε από τη σχολή ομαδαρχών στο αρχηγείο Μπέλλες και αργότερα από τη σχολή Πολιτικών Επιτρόπων. Στη συνέχεια, στάλθηκε για εκπαίδευση στην ΣΤ΄ Σχολή Αξιωματικών του ΔΣΕ όπου ονομάστηκε λοχαγός του ΔΣΕ. Τιμήθηκε με δύο μετάλλια ανδρείας για τη συμμετοχή του στη μάχη του χωριού Κάντσικο στις 4 Απριλίου του 1949 και στη μάχη Πατώματα του χωριού Λυκόραχη.
Το ντοκιμαντέρ Γειά σας και καλή αντάμωση ως νικητές! είναι αφιερωμένο στη δράση του με τους αντάρτες του ΔΣΕ στον Γράμμο.
Το βιβλίο του Ηλία Μεταλλίδη Θυμόμαστε, Διδασκόμαστε, Προχωράμε! (Εκδόσεις Α/συνεχεια) αποτελεί μια σημαντική και σπάνια μαρτυρία για τη δεκαετία του 1940 και κυρίως για τα χρόνια του Εμφυλίου στην Κεντρική Μακεδονία. Ο συγγραφέας, γνήσιος εκπρόσωπος μιας γενιάς που ανδρώθηκε μέσα στους πιο σκληρούς αγώνες για την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση, μας παραδίδει ένα έργο πολλαπλά σημαντικό. Ένα έργο ζωντανό, απλό μα και βαθύ, ειλικρινές και περήφανο, σημαντικό για την ιστορία αυτού του τόπου και των ανθρώπων του.
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου περνούν η δράση της ΕΠΟΝ και του εφεδρικού ΕΛΑΣ, η φυλακή του Παύλου Μελά και η λεηλασία της εβραϊκής περιουσίας στη Θεσσαλονίκη, η μάχη του Κιλκίς και η απελευθέρωση της χώρας. Ο συγγραφέας αναφέρεται στον Εμφύλιο στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας, στα βουνά Μπέλλες, στα Κρούσσια, στα Κερδύλια, στο Χολομώντα, σε μια αέναη κίνηση στα μετόπισθεν του κυρίως μετώπου. Και εδώ έγκειται και η σημαντικότητα της μαρτυρίας του, στη σπανιότητα μαρτυριών από την περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας. Η λεπτομέρεια και η ευαισθησία της περιγραφής του δίνουν απλόχερα στοιχεία και εικόνες από την αντάρτικη ζωή στην περιοχή, τόσο για τα πολεμικά γεγονότα όσο και για την καθημερινότητα των ανταρτών, το φαΐ και τον ύπνο τους, το χορό και τα τραγούδια τους, τις έγνοιες και τα συναισθήματά τους.
