του Κώστα Βενιζέλου
Η Άγκυρα αυξάνει την ένταση στην περιοχή της κυπριακής ΑΟΖ και η Λευκωσία αναζητεί σωσίβια από τους «συμμάχους» της, οι οποίοι περιορίζονται σε δηλώσεις γενικού περιεχομένου. Το σκηνικό είναι πλέον μόνιμο: Το τουρκικό ερευνητικό σκάφος «Μπαρμπαρός», το οποίο συνοδεύεται από τέσσερα πολεμικά πλοία, κινείται δυτικά της Κύπρου και ενίοτε εισέρχεται σε θαλασσοτεμάχια της κυπριακής ΑΟΖ. Από κοντά, πάντα όμως εντός της ελληνικής θαλάσσιας περιοχής, παρακολουθεί τις τουρκικές κινήσεις η φρεγάτα του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, «Ψαρά». Μέχρι στιγμής, το ελληνικό σκάφος δεν έχει εισέλθει σε κυπριακά ύδατα.
Μέσα σε αυτό κλίμα έντασης, η κυβέρνηση Αναστασιάδη κινείται σπασμωδικά και χωρίς πλάνο. Η προ ημερών τοποθέτησή του, με την οποία θέτει στην ατζέντα και ζήτημα ΝΑΤΟϊκών εγγυήσεων, έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις στο εσωτερικό. Αν και τέτοιο θέμα δεν τίθεται καθώς η Τουρκία δεν θα το αποδεχθεί και θα ασκήσει βέτο, δείχνει πως η Λευκωσία προχωρεί χωρίς πυξίδα. Οι πληροφορίες αναφέρουν πως το θέμα του ΝΑΤΟ εγέρθηκε ατύπως κατά την ανεπίσημη συνάντηση των ΥΠΕΞ των εγγυητριών δυνάμεων (Ελλάδος, Τουρκίας, Βρετανίας), τον περασμένο Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη. Με αυτό δοκιμαζόταν περισσότερο η αντίδραση της Άγκυρας, παρά ήταν μια κίνηση ουσίας.
Το θέμα του ΝΑΤΟ έχει προκαλέσει εκνευρισμό στο ΑΚΕΛ, το οποίο έχει δηλώσει πως δεν πρόκειται να στηρίξει συμφωνία στο Κυπριακό, εάν περιλαμβάνει ΝΑΤΟϊκές εγγυήσεις. Σημειώνεται, συναφώς, ότι η ηγεσία του κόμματος είναι διατεθειμένη να αποδεχθεί παρουσία αριθμού τουρκικού στρατού (που είναι ΝΑΤΟϊκός) μετά την λύση και την ίδια ώρα αντιδρά στο ΝΑΤΟ. Είναι, πάντως, σαφές πως ο Αναστασιάδης και ο ΔΗΣΥ επενδύουν στο ΑΚΕΛ για να υιοθετηθεί μια λύση τύπου Ανάν, όπως είναι η ρατσιστική Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία. Γι’ αυτό και θα γίνουν ενδεχομένως δεύτερες σκέψεις για τα περί ΝΑΤΟ.
Οι εξελίξεις στα ενεργειακά και η εν γένει συμπεριφορά της Άγκυρας διαμορφώνουν ένα σκηνικό για εξελίξεις στο Κυπριακό. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που οι Αμερικανοί υποδεικνύουν πως η ένταση και τα… προβλήματα μπορούν να επιλυθούν με μια συμφωνία στο Κυπριακό
Είναι προφανές πως ο Κύπριος πρόεδρος επενδύει αποκλειστικά στη στήριξη των ΗΠΑ, της Γαλλίας και του Ισραήλ. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι θα έχει την υποστήριξη τους σε περίπτωση που οι Τούρκοι θα τεντώσουν περισσότερο το σχοινί, θα προκαλέσουν επεισόδιο. Για παράδειγμα, οι Αμερικανοί έχουν ως φαίνεται καταστήσει σαφές προς τους Τούρκους να μην παρενοχλήσουν τις εργασίες της Exxon Mobil, οι οποίες άρχισαν στις 15 Νοεμβρίου στο τεμάχιο 10 της κυπριακής ΑΟΖ. Για την υπόλοιπη ΑΟΖ δεν θα αντιδράσουν, αφήνοντας πεδίο δράσης στους Τούρκους. Το ίδιο ισχύει και για το Ισραήλ, προς το οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία προσφέρει πολλές διευκολύνσεις. Η χώρα αυτή πραγματοποιεί μέχρι και στρατιωτικές ασκήσεις στο έδαφος της Κύπρου, πέραν της θάλασσας και του αέρα, πλην όμως, δεν είναι ορατά τα όποια ανταλλάγματα έχει εξασφαλίσει η Λευκωσία.
Οι πληροφορίες, φέρουν πάντως την Άγκυρα να επιχειρεί την επιβολή τετελεσμένων στην κυπριακή ΑΟΖ όπως και επί του εδάφους, με τη δημιουργία γκρίζων ζωνών. Γι’ αυτό και χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα κρίσιμη η περίοδος αυτή για την Κύπρο και την Ελλάδα.
Και στο βάθος Κυπριακό
Οι εξελίξεις στα ενεργειακά και η εν γένει συμπεριφορά της Άγκυρας, που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει μέχρι που θα φθάσει, διαμορφώνουν ένα σκηνικό για εξελίξεις στο Κυπριακό. Αν και το κλίμα δεν ευνοεί επανέναρξη συνομιλιών, μια κινητικότητα ευνοεί όλους τους παίκτες. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που οι Αμερικανοί υποδεικνύουν πως η ένταση και τα… προβλήματα μπορούν να επιλυθούν με μια συμφωνία στο Κυπριακό.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η Άγκυρα έχει καθορίσει το πλαίσιο των ενεργειών της γι’ αυτό το διάστημα ως εξής:
- Πρώτον, να οδηγήσει τις συζητήσεις εκτός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών. Κοντολογίς, να δοθεί βάρος στις επαφές που έχουν χαρακτηριστεί ως «εκτός του κουτιού» συζητήσεις. Αυτό έχει αρχίσει ήδη να γίνεται, παράλληλα, ωστόσο με τις παρεμβάσεις των Ηνωμένων Εθνών. Επιδίωξη της Άγκυρας είναι να υποβαθμιστούν οι «καλές υπηρεσίες» του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στο Κυπριακό και να αναβαθμιστούν οι «εκτός κουτιού» συζητήσεις.
- Δεύτερον, να κινηθούν οι συζητήσεις σε μια συμφωνία δυο κρατών στα πλαίσια ενός συνομοσπονδιακού μοντέλου. Η τουρκική θέση, η οποία εκφράστηκε και από τον κατοχικό ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί, με αφορμή την επέτειο της παράνομης ανακήρυξης του ψευδοκράτους, είναι πως δύο ιδρυτικά κράτη, θα συγκροτήσουν την νέα κατάσταση πραγμάτων.
Σημειώνεται συναφώς, πως οι συζητήσεις για συνομοσπονδία, δύο κράτη, έχουν ξεκινήσει ήδη παρασκηνιακά, χωρίς να υπεισέρχονται στις λεπτομέρειες. Αναφορές σε αυτό το μοντέλο έγιναν, όπως πληροφορούμαστε, κατά την τελευταία συνάντηση του Προέδρου Αναστασιάδη και του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, στις 23 Σεπτεμβρίου σε ξενοδοχείο στη Νέα Υόρκη. Ο Τούρκος ΥΠΕΞ φέρεται να υπενθύμισε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας πως αυτή η συζήτηση έγινε στο παρελθόν μεταξύ τους αλλά και με άλλους. Στην ίδια συνάντηση ο Τούρκος ΥΠΕΞ ανέφερε στον πρόεδρο Αναστασιάδη ότι εξελίξεις στο Κυπριακό πρέπει να αναμένονται μετά το Brexit (!) και τις ευρωεκλογές. Ο πρόεδρος Αναστασιάδης του υπενθύμισε και τις εκλογές στην Τουρκία, την ερχόμενη άνοιξη.
