Συνέντευξη στον Νίκο Ταυρή
Ο συνταγματολόγος Γιώργος Κασιμάτης υπήρξε στενός συνεργάτης του Μίκη Θεοδωράκη στον κοινό μεγάλο αγώνα που έδωσαν κατά των μνημονίων και κατόπιν κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών. Μιλήσαμε μαζί του για εκείνη την περίοδο και τις μνήμες του.
Κύριε Κασιμάτη, ήσασταν ο στενότερος συνεργάτης του Μίκη και δώσατε μαζί μεγάλο αγώνα στα κρίσιμα χρόνια των μνημονίων. Πείτε μας πως ζήσατε αυτή την περίοδο
Ο Μίκης Θεοδωράκης, όπως ξέρουν όλοι, ήταν πάντα, σε ολόκληρο τον βίο του, ένας αγωνιστής για την ελευθερία, για την πατρίδα, για τον άνθρωπο. Και για την Ελλάδα. Δεν σταμάτησε ποτέ. Όταν υπεγράφησαν οι απάνθρωπες Συνθήκες δανεισμού της Ελλάδας, τα λεγόμενα Μνημόνια, το 2010, ο Μίκης συνέχισε τον αγώνα εναντίον όλων οι οποίοι είχαν συμβάλλει στην οικονομική κρίση της χώρας. Δεν είχε ακόμη γνώση, και μετά την υπογραφή τους, όπως δεν είχε κανένας Έλληνας, ούτε και οι ίδιοι αυτοί που υπέγραψαν, όπως διαπίστωσα, των περιεχομένων των Συμβάσεων αυτών.
Εγώ, λόγω της ειδικότητάς μου, παρόλο που ήμουν τότε στα Κύθηρα, είχα την περιέργεια να ανέβω στην Αθήνα για να δω τη Σύμβαση που είχε υπογραφεί. Ανέβηκα τον Ιούνιο, δεν μπορούσα να τη βρω και πράγματι με γνωριμίες κ.λπ. βρήκα στη Βουλή αντίγραφο. Διότι το μεν Υπουργείο Εξωτερικών είχε παρακαμφθεί, το Υπουργείο Οικονομικών δεν την έδινε. Και έτσι βρήκα την υπογεγραμμένη Σύμβαση στο επίσημο κείμενό της, το οποίο το είχανε κρύψει σε κάποιο συρτάρι από το οποίο μου δόθηκε αντίγραφο, επίσημα. Οπότε με κατάπληξη είδα τότε ότι η Σύμβαση περιελάμβανε δύο όρους οι οποίοι δεν είχαν παρουσιαστεί ποτέ στην Ιστορία της ανθρωπότητας με υπογραφή.
Ο ένας ήταν ότι «παραιτούμεθα από την εθνική κυριαρχία» και ο άλλος το ότι «δεσμεύεται όλη η δημόσια περιουσία της Ελλάδας, όσο κρατεί το δάνειο, υπέρ των δανειστών». Όλα αυτά ήταν πρωτοφανή, δεν έχουν ξαναγίνει ποτέ, διότι η παραίτηση από εθνική κυριαρχία γινόταν μόνο με συνομολόγηση ήττας, δηλαδή, μετά από κατάκτηση πολέμου. Ποτέ δεν έγινε με διεθνή ελεύθερου κράτους σύμβαση. Οι δανεισμοί του παρελθόντος δέσμευαν ορισμένα προϊόντα ή κάποια περιουσιακά στοιχεία, ή ακόμα στηρίζονταν σε μία απλή πολιτική συμμαχία.
Αυτά λοιπόν μου έκαναν πρωτοφανή εντύπωση και δεν ήξερα αν είμαι κι εγώ στα καλά μου και τα βλέπω σωστά. Αφού τα μελέτησα, είπα «πού να το πω». Και σκέφτηκα να το πω στον Μίκη Θεοδωράκη, λόγω των αγώνων του. Τότε είχε αρχίσει να διοργανώνει και μια εκδήλωση για να κάνει μια αγωνιστική κριτική της οικονομικής κατάστασης γενικώς και της οικονομικής εξάρτησης της Ελλάδας. Όταν του είπα αυτό, ότι «εδώ υπάρχει παραίτηση από εθνική κυριαρχία», δεν το πίστεψε. Μου είπε «μπορείς να μου το γράψεις;». Λέω «βεβαίως, να στο γράψω». Όταν το είδε, μου είπε: «Στην εκδήλωση θα σε καλέσω να το πεις μόνος σου» και εκεί είπα για πρώτη φορά, εκεί έγινε γνωστό, ότι μέσα στη Σύμβαση υπάρχουν αυτοί οι όροι που δέσμευαν την Ελλάδα χειροπόδαρα, ότι η Ελλάδα υποδουλωνόταν ολοκληρωτικά και οι όροι αυτοί «δεν υπογράφονται ούτε με το περίστροφο στον κρόταφο». Εκεί συνειδητοποιήθηκε ότι νομικά η πράξη αυτή αποτελούσε «προδοσία της χώρας», όπως, σωστά, φώναζε το πλήθος.
Και εκεί άρχισε ο αγώνας. Ο Μίκης Θεοδωράκης ίδρυσε επιτόπου στην εκδήλωση αυτή την «Ένωση Ανεξαρτήτων Ελλήνων» και τη «Σπίθα». Από εκεί ξεκινήσαμε τη συνεργασία για την οργάνωση αυτή σε όλη την Ελλάδα. Το πάθος του για αγώνα ήταν φοβερό. Εκείνο που έδειξε τότε είναι ότι θα έπρεπε να φτιαχτεί ένα μέτωπο, όπως κι εμένα ήταν η άποψή μου. Δεν ήταν αντικείμενο κομματικής μάχης, αγώνα μέσω ενός κόμματος. Και ακριβώς διότι είχαμε και την εμπειρία του ΕΑΜ παλιά, που ήταν μέτωπο, δεν ήταν κομματική οργάνωση. Και επομένως έπρεπε να στρατευτούν όλοι οι Έλληνες, ανεξάρτητα από πολιτική παράταξη ή ιδεολογία.
Όμως αυτό τελικά δεν προχώρησε. Τι πιστεύετε ότι έφταιξε;
Αυτό έγινε δεκτό καταρχήν πανελλήνια, με μεγάλο αριθμό οργανώσεων «Σπίθας». Δυστυχώς όμως, το επίπεδο αντίστασης της σύγχρονης κοινωνίας έχει φθαρεί από τον καταναλωτισμό και από την πλύση εγκεφάλου των ΜΜΕ. Άρχισε λοιπόν σιγά-σιγά ο καθένας στις «Σπίθες» να αναπτύσσει δική του πρωτοβουλία και οι αντιθέσεις μεταξύ τους, ποιος θα είναι αρχηγός εδώ, ποιος εκεί κ.λπ. Ο Μίκης Θεοδωράκης από την αρχή είχε πει να μην υπάρχει αρχηγός με την έννοια την παλαιά, δηλαδή της οργάνωσης και της αυστηρής διοίκησης και διεύθυνσης, αλλά ακριβώς να υπάρχει αυτή η λαϊκή εξέγερση και μέσα από αυτήν να αναδειχθούν και οι ηγετικές μορφές. Αυτής της γνώμης ήμουν κι εγώ. Αυτό δυστυχώς έγινε αντικείμενο εκμετάλλευσης του καθενός. Άρχισε καθένας να βλέπει προς τα διάφορα κόμματα, άλλος προς τον ΣΥΡΙΖΑ, άλλος προς άλλο, άλλος προς την ίδρυση δικού του κόμματος, άλλος προς την απόκτηση προσωπικής πολιτικής πελατείας ούτως, ώστε να παρουσιαστεί σε κάποιο κόμμα με ισχύ, κ.ο.κ. Κι έτσι άρχισε να διαλύεται αυτό το όνειρο.
Δεν το έβαλε κάτω όμως, συνέχισε να παίρνει πρωτοβουλίες…
Σε δεύτερη φάση, ο Μίκης Θεοδωράκης προσπάθησε να φτιάξουμε το Ε.ΛΑ.Δ.Α. Κάλεσε λοιπόν εμένα και τον Μανώλη τον Γλέζο. Μια πιο οργανωμένη προσπάθεια αλλά και με μέριμνα να μην υπάρξει μονοκρατορία. Να δημιουργηθεί μία τριμελής συντονιστική επιτροπή από μας τους τρεις κ.λπ. Πράγματι αυτή η ένωση άρχισε να αποκτά ένα σημαντικό κύρος πανελληνίως. Δυστυχώς παράγοντες της Αριστεράς το διέλυσαν. Δεν το στήριξε όπως έπρεπε ούτε ο αείμνηστος ήρωάς μας, ο Μανώλης ο Γλέζος. Ο ΣΥΡΙΖΑ το υπέσκαψε σοβαρά και με διάφορα μέσα υπέσκαψε το μέτωπο, την ιδέα του υπεράνω κομμάτων μετώπου απελευθέρωσης. Το τορπίλισε με χίλιους τρόπους, υποχθόνιους, με αποτέλεσμα να μην μπορέσει να προχωρήσει.
Αλλά το πάθος του Μίκη παρέμενε διαρκώς ανυποχώρητο. Το ξέρουμε από τις δηλώσεις που έκανε και τότε, από εκείνη την περίφημη συνέντευξη στον ΑΝΤ1, στον Παπαδάκη, και σε πολλά άλλα. Μετά συνεχώς έκανε κριτικές, ήταν ένας πάντα αλύγιστος αγωνιστής. Ενώ όλοι οι άλλοι είχαν αρχίσει να απομακρύνονται, διότι όλοι κοίταζαν συνεχώς να μην χάσουν τίποτα από τη ζωή, να συμβιβαστούν με το σύστημα και να κερδίσουν ό,τι μπορούν απ’ αυτό. Αυτή είναι η μεγάλη αρρώστια που έχουμε σ’ αυτήν την κρίση.
Πραγματικά ο λαός του έδειξε μέχρι σήμερα, και στον Γαλατά και στα Χανιά, όλοι αυτοί οι χιλιάδες που μαζεύονται, το δείχνουν ειλικρινά ότι ο θάνατος του Μίκη Θεοδωράκη δεν ήταν σίγηση φωνής όπως από επίσημα χείλη είπαν. Δεν εσίγησε ο Μίκης Θεοδωράκης, αλλά σήμερα –και αυτό το ήθελε κι ο ίδιος- γίνεται η ανάσταση του λόγου του
Θυμόμαστε όλοι την επιλογή του Μίκη Θεοδωράκη να συμμετέχει και να μιλήσει σε μια τεράστια συγκέντρωση που έγινε στο Σύνταγμα το Φλεβάρη του 2012. Πώς ζήσατε εσείς αυτή τη στιγμή;
Στην πρώτη συγκέντρωση του Συντάγματος, είχαμε πάει οι τρεις μπροστά -ο Γλέζος, ο Μίκης κι εγώ- με μάσκες, για να διαμαρτυρηθούμε για τα Μνημόνια. Τότε όπως θυμάστε, είχε γίνει μία πραγματικά αυθόρμητη, μεγάλη συγκέντρωση εναντίον των μνημονίων στο Σύνταγμα και εζήτησε ο Μίκης να πάμε επισήμως κι εμείς να μιλήσουμε. Η αστυνομία δέχτηκε να μας προστατεύσει. Να προστατεύσει την προσέλευσή μας εκεί. Και μετά να μπούμε και στη Βουλή. Και τότε, πράγματι, μπήκαμε στο αυτοκίνητο του Μίκη, εκείνος κι εγώ, ήρθε και ο Γλέζος με δικό του μέσον, και μας άνοιξαν δρόμο από την Πύλη του Αδριανού μέχρι την πλατεία, μέχρι τη γωνία Αμαλίας και πλατείας Συντάγματος. Και εκεί κατεβήκαμε, με την προστασία υποτίθεται ενός κύκλου αστυνομικών με πολιτικά, γύρω από το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτου και αρχίσαμε να μιλάμε. Εκείνη τη στιγμή, όμως, σκοπίμως , νομίζω, άρχισαν τα δακρυγόνα κατά του πλήθους που είχε συγκεντρωθεί κυρίως από την πλευρά της Μεγάλης Βρετανίας. Εμείς συνεχίζαμε. Όταν υπό την προστασία των αστυνομικών ήμασταν μπροστά, είχαμε πάρει και μάσκες, τις μεγάλες εκείνες που είχε ο Μίκης, εκεί τις βγάλαμε φυσικά και μιλούσαμε. Εκείνη τη στιγμή είδα εγώ, και το λέω ως μαρτυρία, έναν από τους αστυνομικούς με πολιτικά που μας «προστάτευε» –δεν το ξέρω το όνομά του, ούτε καν τη μορφή του καλά καλά– και έβγαλε από το τσεπάκι του ένα μπουκαλάκι και μας το ’ριξε προς τα πρόσωπά μας. Η μεγάλη ριξιά έπεσε στον Μανώλη τον Γλέζο που ήταν στ’ αριστερά μου. Σε μένα έφτασε λιγότερο και στον Μίκη έφτασε πού λίγο. Ο Γλέζος, όπως ξέρουμε όλοι, έπεσε κάτω, τον πήρε φορείο και πήγε στο νοσοκομείο. Εμάς μας αρπάξανε οι εθελοντές που μας προστάτευαν, όχι βέβαια η αστυνομία. Μας τράβηξαν πίσω και πήγαμε στο αυτοκίνητο του Μίκη, όπου εκεί είχε πραγματικά αποκτήσει το πάθος του ήρωα που δεν λογαριάζει τη ζωή του. Δεν ήθελε να μπει –υποβασταζόμενος τότε– ούτε στο αυτοκίνητο, αλλά να φωνάζει συνθήματα υπέρ της ελευθερίας και εναντίον της δουλείας και των προδοτών. Μετά πήγαμε στη Βουλή, εκεί δεν μας έφεραν αντίρρηση, μπήκαμε μέσα και καθίσαμε για λίγο στα έδρανα των επισήμων Ολομέλειας.
Ας έρθουμε στο ζήτημα της Συνθήκης των Πρεσπών. Σαν να έχει εξαφανιστεί η στάση του Μίκη Θεοδωράκη στο θέμα αυτό, σχεδόν καμία αναφορά και από κανέναν σήμερα
Το ζήτημα αυτό φυσικά μας εξέγειρε όλους. Εδώ δεν είχαμε πρόβλημα αστυνομικής επίθεσης αλλά πολιτικής αποσιώπησης από την πολιτική ηγεσία και από τα μεγάλα ΜΜΕ. Είδαμε ότι επέρχεται το πούλημα της κυριαρχίας της Μακεδονίας και του ονόματος Μακεδονία, που αποτελεί ακατάλυτο στοιχείο της εθνικής μας ταυτότητα, πίσω από το οποίο κρυβόταν πάντοτε ο σφετερισμός της κυριαρχίας της Μακεδονίας. Από τον λαό είχε ξεχαστεί αυτό το σημείο, δυστυχώς. Αυτό είναι το χαρακτηριστικό της σημερινής απάθειας του ελληνικού λαού και όλων των λαών της Ευρώπης, ότι δεν συγκινούνται από τις μεγάλες παραβιάσεις των αρχών νομιμότητας, των δικαιωμάτων του ανθρώπου και της κυριαρχίας ενός λαού. Και έτσι το ξεπέρασαν. Ενώ ας θυμηθούμε παλιά, για παράδειγμα την πραξικοπηματική επέμβαση τότε του βασιλιά στα Ιουλιανά, αλλά και τόσες άλλες. Κάθε μέρα ξεχυνόταν ολόκληρος ο λαός στους δρόμους. Εδώ λοιπόν, στο ζήτημα των Πρεσπών, είχαμε πλήρη παράδοση. Η υπογραφή αυτή ήταν καραμπινάτη πράξη εσχάτης προδοσίας. Ούτε απόδειξη θέλει, ούτε τίποτα. Διότι είναι υπογεγραμμένη. Κι όμως δεν υπήρξε η αντίδραση που θα έπρεπε να υπάρξει. Οι Πρέσπες ήταν μια πιο απτή για το κοινό αίσθημα Συνθήκη. Ο Μίκης επικεφαλής κι εγώ -κυρίως ο Μίκης με το μοναδικό κύρος της Μεγάλης του Προσωπικότητας, του Αγωνιστή ολόκληρης ζωής Επαναστάτη και της αντίστασης που είχε όλη του τη ζωή-βρήκαμε την ευκαιρία σε αυτή τη μεγάλη λαϊκή συγκέντρωση στην πλατεία Συντάγματος να υπενθυμίσομε το Χρέος όλων των Ελλήνων. Εκεί πραγματικά ο Μίκης Θεοδωράκης έδειξε ξανά τον μεγάλο ηρωικό εαυτό του.
Δώσατε μαζί μεγάλες μάχες. Τι κρατάτε; Και πώς νιώθετε τώρα με την απώλειά του; Η Ελλάδα πραγματικά υποκλίνεται…
Πρώτα από όλα, εκείνο που ήθελα να υπογραμμίσω είναι: η σημερινή υποκρισία του επίσημου πένθους και το ειλικρινές πάθος του πένθους του λαού. Θέλω να υπογραμμίσω ότι ο θάνατος του Μίκη έγινε θρίαμβος ψυχικής ανάστασης και ανάτασης. Στο επίσημο φάνηκε όλη η υποκρισία και η εκμετάλλευση του εχθρού από όλη την πολιτική ηγεσία και η εκμετάλλευση του Νεκρού η μέχρι και την τελευταία στιγμή της ταφής του. Σύσσωμοι όλοι, σύσσωμη η κυβέρνηση και η Πρόεδρος της Δημοκρατίας στην κηδεία, στον Γαλατά. Και κάθε μέρα, όλα τα ΜΜΕ να διατυμπανίζουν τη μεγάλη και παγκοσμίου εμβέλειας μουσική δημιουργία του Μίκη Θεοδωράκη. Ταυτόχρονα δε, αλλά πάντα σε δεύτερη μοίρα, και τους αγώνες του, χωρίς όμως ποτέ να αναφέρουν μία λέξη, για το ποιοι ήταν αυτή οι αγώνες και γιατί αγωνιζόταν. Ούτε άφησε η «συμφωνική ορχήστρα» των ΜΜΕ να διοργανωθεί έστω ένα πάνελ σε κάποιο κανάλι δημόσιας συζήτησης για τον τη φύση και τον χαρακτήρα των πολιτικών αγώνων του Μίκη Θεοδωράκη από την εποχή της κατοχής μέχρι σήμερα. Φυσικά, έδειξαν φωτογραφίες και του Συντάγματος και της της Πλατείας Κλαυθμώνος. Ούτε λέξη όμως για το εναντίον τίνος και υπέρ τίνος έκανε τον τελευταίο Αγώνα, σε βαθιά πια γεράματα και βαριά ανάπηρος, ο Μίκης Θεοδωράκης. Αυτοί, εναντίον των οποίων έκανε αυτόν τον Αγώνα ο Μεγάλος Έλληνας και των οποίων όργανα πριν λίγους μήνες το έβριζαν ως εθνικιστή και φασίστα, πήγαν υποκριτικά να προσκυνήσουν το νεκρό σώμα του και να παραστούν στον ενταφιασμό του…
Από το 2010 μέχρι σήμερα, ο Μίκης Θεοδωράκης θεωρούσε την Ελλάδα υπόδουλη ολοκληρωτικά και μάλιστα σε χειρότερη κατάσταση απ’ ό,τι ήταν στην Κατοχή. Γιατί εκεί τουλάχιστον η δουλεία εξαφάνιζε μία γενιά, εδώ επιχειρούν να εξαφανίσουν με τα ψυχολογικά τεχνάσματα του τρόμου και της πλύσης εγκεφάλου να πλήξουν τη συνείδηση του ανθρώπου και της προσωπικότητά του για να μεταλλάξουν σε αγέλη και τις επόμενες γενιές.
Η μάχη των Πρεσπών ήταν η τελευταία δια ζώσης εμφάνιση και δημόσια ομιλία του Μίκη Θεοδωράκη. Το Αγώνα αυτόν συνέχισε με την ίδια παλιά δυνατή ψυχή από το κρεβάτι των τελευταίων βιολογικών δυνάμεών του μέχρι την τελευταία του πνοή. Και γι’ αυτό ακριβώς είπε φεύγοντας ότι «φεύγω βιολογικά». Και μ’ αυτό ήρθε η βιολογική σιωπή και η αρχή της ζωής του Έργου του.
Αυτά ήθελα να πω σήμερα για τον Μίκη Θεοδωράκη. Και πραγματικά ο λαός του έδειξε μέχρι σήμερα, Στην Αθήνα, στα Χανιά, στον Γαλατά και σε ολόκληρη την Ελλάδα την πραγματική ψυχή του υπόδουλου Έλληνα, που του δίδαξε ο Μεγάλος Πατριώτης με ολόκληρη τη Ζωή του. Η φωνή του Μίκη Θεοδωράκη δεν εσίγησε. Έμεινε εγερτήριο σάλπισμα, που θα διαταράσσει πάντοτε το ύπνο των κοιμωμένων και θα τους αφυπνίζει.
Σας ευχαριστούμε πολύ
Όπως μας ανακοίνωσε ο κ. Κασιμάτης, ενώ είχε βγάλει και πληρώσει τα εισιτήρια Ολυμπιακή-Aegean για Κύθηρα-Χανιά και είχε κλείσει ξενοδοχείο στα Χανιά, για να μεταβεί στην Κηδεία στον Γαλατά, που ήταν προσκεκλημένος ως ο τελευταίος Συνεργάτης του Μίκη στους αγώνες του κατά των Μνημονίων και κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών, η Ολυμπιακή στα Κύθηρα δεν του επέτρεψε την επιβίβαση στο αεροπλάνο, επικαλούμενη την μη τήρηση των όρων κατά του κορωνοϊού. Ο κ. Κασιμάτης, όπως μας είπε, θα εγείρει αγωγή κατά της εταιρείας για αποζημίωση λόγω ηθικής βλάβης με παράνομη και αντισυνταγματική πράξη, με βάση και τη δημοσιευμένη Γνωμοδότησή του για την ακυρότητα των μέτρων λόγω αντίθεσής τους προς το Σύνταγμα και το Διεθνές Δίκαιο.
