25 ελληνικά νησιά γίνονται το σκηνικό εγκλημάτων μέσα από τα κείμενα 25 συγγραφέων στον συλλογικό τόμο «Σκοτεινή νήσος», που κυκλοφόρησε τον Μάιο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αστυνομικής Λογοτεχνίας Agatha από τις εκδόσεις Κύφαντα.
Ιστορίες σκοτεινές και συναρπαστικές σε ένα διαφορετικό ταξίδι που μας δίνει την ευκαιρία να διαπιστώσουμε ακόμη μια φορά το υψηλό επίπεδο της αστυνομικής λογοτεχνίας στη χώρα μας.
Είναι και μια ευκαιρία να δούμε δείγματα γραφής από όσους συγγραφείς δεν έχουμε διαβάσει ακόμα.
Δυστυχώς, μεγάλη μερίδα των αναγνωστών αστυνομικής λογοτεχνίας «σνομπάρει» οτιδήποτε ελληνικό, ενώ πολύ εύκολα αγκαλιάζει ξένους συγγραφείς, ακόμη και αν δεν διακρίνονται από καμιά πρωτοτυπία, αλλά επαναλαμβάνουν γνωστά και χιλιοειπωμένα μοτίβα.
Ένα χαρακτηριστικό της ελληνικής και μεσογειακής αστυνομικής λογοτεχνίας που αναδεικνύεται και μέσα από τον συγκεκριμένο τόμο είναι η έντονη κοινωνική κριτική, που συνοδεύεται συχνά κι από πολιτική τοποθέτηση με την ευρύτερη έννοια του όρου.
Πώς γεννήθηκε η ιδέα για τον τόμο «Σκοτεινή νήσος»;
Στις αρχές Ιουλίου 2024 συζητούσαμε με την Ιωάννα Πετρίδου, οργανώτρια του Agatha Φεστιβάλ Αστυνομικής Λογοτεχνίας, τι θέμα θα δώσουμε στους συγγραφείς μας για το τρίτο βιβλίο του Φεστιβάλ που θα γινόταν τον Μάιο του 2025. Είχαν προηγηθεί ήδη δύο τόμοι, το 2023 το «Είκοσι τρία εγκλήματα στον Χολαργό» και το 2024 το «Είκοσι τέσσερις αστυνομικές ιστορίες στις ράγες» που είχαν ως άξονα όλα τα εγκλήματα να γίνονται αντίστοιχα στον Χολαργό τη μία χρονιά, και την άλλη σε κάτι που σχετίζεται με ράγες: τραίνο, μετρό, βαγονάκι ορυχείου, εγκαταλελειμμένο σταθμό ή βαγόνια, παιδικό παιχνίδι…
Σε νησί ήμασταν, τα νησιά με την απομόνωσή τους από την ηπειρωτική χώρα πάντα μπορεί να κρύβουν ένα μυστήριο, οπότε σκεφτήκαμε τα επόμενα εγκλήματα να διαπραχθούν σε νησιά και, αν και βρισκόμασταν στην ηλιοφώτιστη Σάμο, εγεννήθη η «Σκοτεινή νήσος».
Τι περιλαμβάνει;
Ο τόμος περιλαμβάνει είκοσι πέντε ιστορίες εγκλημάτων –όπου «Έγκλημα», όπως λέει ο καθηγητής εγκληματολογίας Γιάννης Πανούσης, «είναι η λαθεμένη αντίδραση μιας προσωπικότητας σε μια κρίσιμη κατάσταση»– που λαμβάνουν χώρα σε είκοσι πέντε διαφορετικά νησιά, της Κύπρου συμπεριλαμβανομένης. Νησιά πολύ γνωστά και με μεγάλο τουρισμό όπως η Κρήτη και η Τήνος, λιγότερα γνωστά ή και άγνωστα στον πολύ κόσμο όπως η Σαμοθράκη και η Αμμουλιανή, νησιά της άγονης γραμμής όπως τα Αντικύθηρα και τα Κουφονήσια, κοντινά στην Αθήνα όσο η Αίγινα ή μακρινά όσο η Ρόδος. Είκοσι πέντε συγγραφείς, λοιπόν, «εγκληματούν» στα πανέμορφα νησιά μας.
Είναι το τρίτο βιβλίο της συνεργασίας με το Φεστιβάλ Αστυνομικής Λογοτεχνίας. Ποια είναι μέχρι τώρα η ανταπόκριση του κοινού;
Η ανταπόκριση βαίνει αυξανόμενη. Όσο το Φεστιβάλ εδραιώνεται και γίνεται θεσμός και όσο οι Εκδόσεις Κύφαντα αναπτύσσονται, η εμπορική πορεία του βιβλίου του Φεστιβάλ είναι όλο και καλύτερη, κάτι που «τραβάει» και τους προηγούμενους τόμους.
Προϋποθέσεις για τα βιβλία του Φεστιβάλ είναι α) να υπάρχει ένα θέμα κάθε χρόνο (Χολαργός, ράγες, νησιά), και β) να υπάρχει εναλλαγή των συγγραφέων, ώστε το κοινό να γνωρίσει περισσότερους συγγραφείς και να μην διαβάζει συνέχεια τους ίδιους. Άλλωστε βιβλία πολλών από τους συμμετέχοντες μπορεί να βρει κανείς στις Εκδόσεις Κύφαντα ή σε άλλους εκδοτικούς οίκους. Εμείς θέλουμε να προωθήσουμε όσο γίνεται περισσότερους και καλύτερους εκπροσώπους της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας, και νομίζω ότι οι τόμοι αυτοί του Φεστιβάλ εξυπηρετούν αυτόν τον σκοπό.
Θα έλεγα πως τα Κύφαντα δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στη αστυνομική λογοτεχνία. Γιατί αυτή η επιλογή;
Όταν το 2015 ίδρυσα τις Εκδόσεις Κύφαντα, είχα κατά νου την έκδοση αστυνομικής λογοτεχνίας και ποίησης, και τα πρώτα βιβλία που εκδόθηκαν ήταν σε αυτούς τους δύο τομείς. Παρότι μετά οι εκδόσεις επεκτάθηκαν και σε άλλα πεδία (όταν έρχεται ένα καλό χειρόγραφο δεν το διώχνεις!), η αγάπη μου για την αστυνομική λογοτεχνία και η συνειδητοποίηση του πόσοι αξιόλογοι Έλληνες συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας υπάρχουν, με οδήγησαν να «κυνηγήσω» τον εμπλουτισμό της σειράς «Ιστός: Αστυνομική λογοτεχνία» – στην οποία προστέθηκε πρόσφατα το «και θεωρία» με την έκδοση του βιβλίου του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.) «Πολιτισμική εγκληματολογία και νεο-νουάρ – Το έγκλημα στη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο στην Ελλάδα». Ο «Ιστός» απαριθμεί σήμερα 28 βιβλία, στοχεύουμε δε μέχρι τον Μάιο του 2026, στο επόμενο Φεστιβάλ Αστυνομικής Λογοτεχνίας, να ξεπεράσουν τα 35.
Επιπλέον, οι συνεργάτες που από το καλοκαίρι του 2024 αγκάλιασαν το εγχείρημα των Εκδόσεων Κύφαντα, έδωσαν νέα ώθηση και οδήγησαν και στη δημιουργία εφηβικής αστυνομικής σειράς με τίτλο «Τόποι μυστηρίου», με πέντε βιβλία μέχρι τώρα που θα γίνουν οκτώ μέχρι το επόμενο Φεστιβάλ.
Γιατί πιστεύετε πως υπάρχει μια έντονη στροφή του κοινού προς αυτό το είδος λογοτεχνίας;
Κατά την επτάχρονη δικτατορία, η αστυνομική λογοτεχνία ήταν «στην εξορία». Ποιος θα ενδιαφερόταν ή θα τολμούσε να γράψει ή να διαβάσει αστυνομικές ιστορίες σε ένα αστυνομοκρατούμενο και στρατοκρατούμενο κράτος; Με τη Μεταπολίτευση, δειλά αρχικά, οι εκδοτικοί οίκοι άρχισαν να τροφοδοτούν την αγορά και το διψασμένο για ποιοτικό βιβλίο κοινό με καλές εκδόσεις βιβλίων αστυνομικής λογοτεχνίας, βγάζοντας σιγά-σιγά το είδος αυτό από το φάσμα της «παραλογοτεχνίας» και καθιστώντας την ισότιμο μέλος της ελληνικής (και ξένης) πεζογραφίας.
Βιβλία όπως η «Ιστορία της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας» του Φίλιππου Φιλίππου, ανέδειξαν την ιστορία (και θα έλεγα και προϊστορία, αν μου επιτρέπετε, αναφερόμενος στον Παύλο Νιρβάνα) και έδειξαν στο αναγνωστικό κοινό ότι, μαζί με την αυξανόμενη παραγωγή, βελτιώνεται και η ποιότητα των βιβλίων που κυκλοφορούν. Ενδεικτικό της ποιότητάς τους είναι ότι ελληνικά αστυνομικά μυθιστορήματα μεταφράζονται πλέον στο εξωτερικό, γίνονται τηλεοπτικές σειρές και γράφονται μελέτες για αυτά, όπως είναι η έκδοση του ΚΕ.Μ.Ε. που προανέφερα.
Ένας τρίτος λόγος είναι, ίσως, ο εθισμός του κοινού σε ιστορίες πραγματικών εγκλημάτων που μας βομβαρδίζουν συνεχώς τα ΜΜΕ. Υπάρχει πραγματικό ενδιαφέρον για την εύρεση λύσης στα εγκλήματα, πραγματικά ή λογοτεχνικά, και μέσω αυτής για την μελέτη της ανθρώπινης ψυχής και των δαιμόνων που την κατατρύχουν. Και όπως λέει η δρ Αναστασία Χαλκιά, κοινωνιολόγος-εγκληματολόγος και στέλεχος του ΚΕ.Μ.Ε., «Η πετυχημένη αστυνομική λογοτεχνία ήταν πάντα μια λογοτεχνία του παρόντος» (Δρόμος της Αριστεράς, φ. 739, 12/7/2025).
INFO
Στον συλλογικό τόμο «Σκοτεινή νήσος» (Κύφαντα, 2025) συμμετέχουν οι: Γρ. Αζαριάδης, Χρ. Αζαριάδης, Έ. Αθανασίου, Δ. Αντωνιάδης, Ε. Βαρδάκη, Ά. Βρόσγος, Β. Γιαννίσης, Φ. Δούσος, Μ. Ευσταθιάδης, Α. Ζερβός, Κλ. Θεοδώρου, Μ. Κρητικός, Γ. Μόσχος, Κ. Μουζουράκης, Ε. Μπολονάση, Α. Μυροφορίδης, Γ. Πανούσης, Ά. Παπαδημητρίου, Γ. Παπαλυμπέρη, Χρ. Σπυροπούλου, Κ. Στοφόρος, Μ. Τσιμόγιαννη, Α. Χαριάτης, Δ. Χατζηχαραλάμπους, Έ. Χουσνή.
Το βιβλίο θα το βρείτε στα ενημερωμένα βιβλιοπωλεία και στο kyfantabooks.gr
