Το σχέδιο προγράμματος και η παρακαταθήκη της μεταπολίτευσης
«Για το πρόγραμμα πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ δούλεψαν πολλοί: άνθρωποι των γραμμάτων, των τεχνών, εννέα συνολικά ομάδες για το θέατρο, τον κινηματογράφο, το βιβλίο, τη μουσική, το χορό, επαγγελματίες και ερασιτέχνες, πανεπιστημιακοί, μέλη και φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν δικαιούται κατά συνέπεια ο οιοσδήποτε να υποτιμά, να απαξιώνει την εργασία τόσων πολλών ανθρώπων. Όσοι εργάστηκαν αξίζουν, αν μη τι άλλο, ελάχιστο σεβασμό…».
Η ασέβεια εν προκειμένω, σύμφωνα με όσα έγραψε ο Χριστόφορος Παπαδόπουλος, διεπράχθη από τον συγγραφέα κ. Φίλιππο Δρακονταειδή ο οποίος με ένα ακραίο -στα όρια του προβοκατόρικου- κείμενο «κατεδάφισε» το πρόγραμμα πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ. Για να δούμε, όμως, αυτή είναι η πραγματική όψη των πραγμάτων, αυτή είναι η αλήθεια; Ο Δρακονταειδής με το πολεμικό κείμενό του προσέβαλλε όντως τους συντάκτες του σχεδίου, ή μήπως με έναν ιδιότυπο τρόπο, υπεράσπισε εκατοντάδες χιλιάδες πολιτών, στους οποίους απευθύνεται ή πρέπει να απευθύνεται ένα πρόγραμμα πολιτισμού; Αν εξαιρέσουμε το καυστικό ύφος, ο Δρακονταειδής δεν υπήρξε ο μόνος επικριτής. Αρκετοί ακόμη κι απ’ τη «δικιά μας όχθη», όπως η Έλενα Πατρικίου, με ηπιότερους αλλά και ισόμετρους τόνους, έπραξαν το ίδιο. Επέκριναν, δηλαδή, όχι μόνο τον άνευρο και στεγνό του χαρακτήρα, όσο τον πυρήνα του προγράμματος ο οποίος – συγχωρείστε μας- δεν υποτιμά πρωτίστως όσους δούλεψαν για τη σύνταξή του, όσο κυρίως εκείνους στους οποίους απευθύνεται!
Δεν θα μπούμε στην ουσία του σχεδίου, η οποία αν υπάρχει, περιορίζεται στον σωστό πλην γενικόλογο πρόλογο. Θα αρκεστούμε σε μερικές επισημάνσεις γενικού περιεχομένου. Πρώτα απ’ όλα το σχέδιο των θέσεων γράφτηκε λες και αναφέρεται σε μια ουδέτερη ζώνη που υπήρχε πριν από 4 ή και… 24 χρόνια. Όμως η μεταπολίτευση -συμφωνούμε φαντάζομαι σ’ αυτό- εξέπνευσε άδοξα και δραματικά για τον τόπο, αφήνοντας πίσω ως αρνητική παρακαταθήκη μια οφθαλμοφανή παθογένεια που χαρακτηρίζεται από τεράστιο έλλειμμα αξιών, από ευνοιοκρατία προς ημετέρους αλλά και από μια σκυλάδικη πολιτιστική αυταρέσκεια: Ποιος ο λόγος, λοιπόν, της δικής μας πρεμούρας να δώσουμε μονομιάς «λύση» σε όλα; Ποιον εξυπηρετεί η βιασύνη να αποδείξουμε ότι έχουμε θέσεις και μάλιστα ολοκληρωμένες, ότι είμαστε πιο έτοιμοι απ’ τους έτοιμους για να κυβερνήσουμε; Μια τέτοια προσπάθεια δεν είναι ούτε ειλικρινής, ούτε αξιόπιστη και ευτυχώς που δεν είναι: Διότι αν το σχέδιο είναι να περπατήσουμε στα αποτυπωμένα ίχνη του αντιπάλου για να πείσουμε μόνο αυτόν, ότι έχουμε ανάλογες ικανότητες, τότε να μας λείπει!
Η δίνη στην οποία βρίσκεται η χώρα δεν επιτρέπει γενικεύσεις ούτε εύκολα λόγια, καθώς η ραγδαία ερήμωσή της δεν οφείλεται μόνο στα οικονομικά μεγέθη. Ζούμε μια κρίση αντιλήψεων, συμπεριφορών και σημασιών που σημαίνει κρίση πολιτισμού! Θα έπρεπε, λοιπόν, ένα πρόγραμμα όχι 54 αλλά τριών μόλις σελίδων να συμπυκνώνει τα βασικά. Την αντίληψη, δηλαδή, όχι για το πώς θα εξυπηρετήσουμε και θα επαναφέρουμε ό,τι υπήρχε, όχι το πώς θα διαμορφώσουμε και θα διαχειριστούμε το παλιό, αλλά πώς θα εμπνεύσουμε κάτι διαφορετικό. Αυτό που πρέπει να ενδιαφέρει ουσιαστικά είναι πώς θα μεταστρέψουμε τη ματιά από τη δήθεν φωτισμένη σκηνή στα άγνωστα, υποφωτισμένα αλλά δυναμικά μέρη της. Εκείνο που πραγματικά λείπει απ’ τη ζωή είναι η πρωτοβουλία και η ελευθερία και όχι τα καθολικά πολιτιστικά σχέδια που συντάσσονται σε παγωμένα γραφεία και ερήμην των ανθρώπων στους οποίους απευθύνονται.
Αν, τέλος, μας απασχολεί σοβαρά τι θα κάνουμε με το υπουργείο Πολιτισμού, το Μέγαρο Μουσικής και τα υπόλοιπα… ευαγή ιδρύματα που φέρουν εθνικό προσδιορισμό, δεν έχουμε παρά να βάλουμε τη φαντασία μας να δουλέψει σε διαφορετική κατεύθυνση από εκείνη των ως τώρα χρηστών τους. Ας ρωτήσουμε εν ανάγκη το μέλλον αυτής της χώρας, τα νέα δημιουργικά παιδιά που αναζητούν χώρους για να εκφραστούν και δεν βρίσκουν, να φανταστούν και να ορίσουν τη χρήση τους.
Ο παραγοντισμός, οι συμμαχίες ο διαγκωνισμός για το ποιος θα διοικήσει, ποιος θα μοιράσει θέσεις και κονδύλια πρέπει να απασχολεί μόνο τους χθεσινούς υμνητές ενός πολιτισμικού προτύπου που σήμερα κλυδωνίζεται κι εκείνοι (με ακραία ιδιοτέλεια) μεταμφιέζονται σε… κατηγόρους του.
Ας μη τους διευκολύνουμε με το πρόγραμμά μας…
Σταμάτης Μαυροειδής
