Της Γιάννας Γιαννουλοπούλου*
Πραγματοποιείται αυτό το Σαββατοκύριακο το συνέδριο της Ομοσπονδίας Συλλόγων μελών ΔΕΠ σε κλίμα ιδιαίτερα υποτονικό και με τους συλλόγους μελών ΔΕΠ να βρίσκονται για μεγάλο χρονικό διάστημα σε κατάσταση απραξίας –αν όχι διάλυσης. Ο αριθμός των συνέδρων είναι φέτος 169 έναντι 210 στο προηγούμενο συνέδριο του 2015, το οποίο είχε πραγματοποιηθεί λίγες βδομάδες μετά την ανάληψη της κυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ και τους ΑΝΕΛ. Αν λάβει δε κανείς υπόψη του ότι σε κάποιους συλλόγους (π.χ. Ιατρική Αθήνας) έγινε και χρήση της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τις εκλογές, προκειμένου να ψηφίσουν οι ενδιαφερόμενοι, η συνολική εικόνα δεν μαρτυρεί συμμετοχή και ενδιαφέρον των πανεπιστημιακών για τα συνδικαλιστικά δρώμενα.
Η ερμηνεία της παραπάνω κατάστασης κάθε άλλο παρά μονοσήμαντη είναι. Αρχικά, αξίζει να υπενθυμιστεί ότι ένα όχι ευκαταφρόνητο τμήμα των πανεπιστημιακών παραδοσιακά δεν ενδιαφέρεται για τον συνδικαλισμό σε καμία εκδοχή του. Πρόκειται για αυτούς που δεν ζουν βασικά από τον μισθό τους, αλλά μέσω παράλληλων απασχολήσεων (π.χ. νομικά γραφεία, εταιρείες, ευρωπαϊκά προγράμματα, θέσεις σε διοικητικά συμβούλια τραπεζών) ανήκουν σε άλλο σύμπαν από εκείνο των πανεπιστημιακών δασκάλων που μοχθούν καθημερινά στα αμφιθέατρα και στα εργαστήρια και ανησυχούν για την τύχη του δημόσιου πανεπιστημίου. Η συστηματική άρνηση όλων των τελευταίων κυβερνήσεων –της Αριστεράς συμπεριλαμβανομένης– να θεσπίσουν την πλήρη και αποκλειστική απασχόληση για τους πανεπιστημιακούς με μισθούς αξιοπρεπείς και έτσι να εμποδίσουν την εμπορία της διδασκαλίας και της έρευνας έχει συμβάλει στην επέκταση αυτής της στάσης ακόμα και σε ανθρώπους που δεν πλουτίζουν αναγκαστικά, αλλά στην εποχή της κρίσης αγωνίζονται να διατηρήσουν ένα «αξιοπρεπές» βιοτικό επίπεδο. Αυτό βέβαια μπορεί να μεταφράζεται στην επέκταση των διδάκτρων στα μεταπτυχιακά και στην εμπορευματοποίηση της έρευνας, αλλά η κυβέρνηση της Αριστεράς ήρθε για να απενοχοποιήσει αυτού του τύπου την επιχειρηματικότητα υπό κρατική θαλπωρή.
Ένα άλλο τμήμα των πανεπιστημιακών –από το οποίο μάλλον προέρχεται η φετινή μείωση της συμμετοχής– είναι εκείνοι που πιστεύουν κι υπερασπίστηκαν το δημόσιο πανεπιστήμιο τα τελευταία χρόνια, εκείνοι που αγωνίστηκαν εναντίον των νόμων Διαμαντοπούλου – Αρβανιτόπουλου. Με έναν σχηματικό τρόπο θα χαρακτηρίζονταν η αντανάκλαση του αντιμνημονιακού ρεύματος στο χώρο των πανεπιστημιακών. Σε αυτό το τμήμα –στην πλειοψηφία του αριστερό– χρειάζεται να σταθούμε περισσότερο. Ο σκληρός πυρήνας των πανεπιστημιακών του ΣΥΡΙΖΑ –ή καλύτερα του παλιού Συνασπισμού– έχει μείνει στο κόμμα και έχει στελεχώσει θέσεις της κυβέρνησης ή της γενικότερης διοίκησης. Όπως πληροφορείται κανείς από τους γνωρίζοντες, από τους 200 περίπου πανεπιστημιακούς που ανήκαν οργανωτικά στον ΣΥΡΙΖΑ, μετά το καλοκαίρι του 2015 και την υπογραφή του μνημονίου που αποδεκάτισε το κόμμα, έφυγαν μόλις 7! Case study για το τι σημαίνει οργανικός διανοούμενος! Ένας ευρύτερος κύκλος στηρίζει την πολιτική της κυβέρνησης και είτε με συμμετοχή σε διαφόρων ειδών θέσεις είτε με την ουσιαστική αποδοχή της κυβερνητικής πολιτικής πιστεύει ότι υπεράσπιση του δημόσιου πανεπιστημίου σημαίνει στήριξη του «λιγότερο κακού» ΣΥΡΙΖΑ για να μην επιβληθεί ο νεοφιλελευθερισμός! Οι διδάσκοντες αυτής της κατηγορίας δεν ανησυχούν ούτε για το γεγονός ότι μετά από δυο χρόνια κυβέρνησης της αριστεράς και μετά από τρεις υπουργούς Παιδείας, ο νόμος Διαμαντοπούλου (και η κατάργηση της δημοκρατίας που επέφερε) παραμένει ουσιαστικά άθικτος.
Αν συνυπολογίσει κανείς ότι και αρκετοί πανεπιστημιακοί της εκτός ΣΥΡΙΖΑ αριστεράς κάνουν μεν ήπια κριτική στην κυβέρνηση, αλλά δεν διαχωρίζονται από αυτήν με τον απόλυτο και κατηγορηματικό τρόπο που απαιτεί η πραγματικότητα της νεο-μνημονιακής της μετάλλαξης, αντιθέτως την αντιμετωπίζουν ως «συντρόφισσα που κάνει λάθος», τότε δεν είναι δύσκολο να γίνει κατανοητό γιατί δεν εκφράζεται σήμερα στον χώρο των πανεπιστημιακών ένα πολιτικό ρεύμα άξιο να χαράξει διαφορετικό δρόμο. Πανεπιστημιακοί που μετέχουμε σε συλλογικότητες, όπως το «Δίκτυο για το πανεπιστημιακό κίνημα» που αποφάσισε να μην συμμετάσχει στο συνέδριο της ΠΟΣΔΕΠ και να επιμείνει στη δράση στους Συλλόγους αντιμετωπιστήκαμε τουλάχιστον με περιέργεια από τον μέσο όρο αυτής της αριστεράς.
Όμως, όλες αυτές οι πιθανόν κουραστικές λεπτομέρειες για τον πανεπιστημιακό συνδικαλισμό μπορεί να είναι ενδιαφέρουσες μόνο αν συνδυαστούν με αυτό που πραγματικά λείπει σήμερα. Ένα πολιτικό ρεύμα στα πανεπιστήμια που θα συζητά, θα αγωνίζεται και θα εργάζεται για ένα εύρος θεμάτων: από τις συνθήκες εργασίας των νέων επιστημόνων που γυρνούν από πανεπιστήμιο σε πανεπιστήμιο χωρίς καμιά εργασιακή προοπτική έως την εμπορευματοποίηση της έρευνας, από τις συχνά δυσκολότατες συνθήκες φοίτησης για τους νέους της ραγδαίας φτωχοποίησης έως τη μαζική μετανάστευσή τους «εις γην ξένην», από την υποβάθμιση των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών ώς το ποια έρευνα έχει ανάγκη η χώρα για να επιζήσει χωρίς επιτροπεία και μνημονιακή συμμόρφωση.
Αν όλα αυτά μοιάζουν πολύ δύσκολα και οι δυνάμεις μικρές, τούτο δεν σημαίνει ούτε ότι δεν πρέπει να επιχειρηθούν, ούτε ότι μπορούν να υποκατασταθούν με ένα κάποιο συνέδριο και κάποιες θέσεις στα όργανα της Ομοσπονδίας των πανεπιστημιακών. Αντιθέτως, μεγάλη αξία έχει να σπάσει η σιωπή!
* Η Γιάννα Γιαννουλοπούλου είναι πανεπιστημιακός (ΕΚΠΑ)
