Για τη συλλογή διηγημάτων «των εκλείψεων…»

Γράφει η Στέλλα Πετρίδου

Άραγε ο άνθρωπος ορίζει ο ίδιος το πεπρωμένο του; Τι σχέση μπορεί να έχει το κοινωνικό περιβάλλον, αυτό μέσα στο οποίο ζει και πορεύεται; Οι πολιτικές εξελίξεις έχουν τη δύναμη να στιγματίσουν την προσωπικότητά του; Μέχρι ποιο βαθμό μπορούν να επηρεάσουν την εξέλιξή του και κατά πόσο διαμορφώνουν την εξωτερική, αλλά και εσωτερική εικόνα του; Σημαντική η επίδρασή τους, θα λέγαμε, αρκεί να στρέψουμε για λίγο τη ματιά μας σε όλους εκείνους τους φτωχούς και καταφρονεμένους της γης, που, όχι, δεν επέλεξαν οι ίδιοι τη δυστυχία τους, δε συμφιλιώθηκαν με την κατάντια τους, δεν απέρριψαν αμαχητί την ελευθερία τους. Πώς, όμως, μπορεί να πάει κανείς κόντρα στο κατεστημένο, κόντρα στην ίδια του την αθλιότητα, μιας και η πορεία του ανθρώπου φαίνεται να προδιαγράφεται προτού καν ο ίδιος γεννηθεί; Σχεδόν αδύνατον αποδεδειγμένα. Γιατί κι αν ακόμα υπάρξει εξαίρεση στον κανόνα, πάντα η σκιά της θα μαγνητίζεται από τη σκοτεινιά από την οποία προήλθε, από εκείνη την κόλαση, που, όσο κι αν απομακρύνεται απ’ αυτήν, πάντα θα κουβαλά μέσα του με τη μορφή της θλίψης, ως απομεινάρι μιας ζωής που καταράστηκε το οξυγόνο της.

Μια τέτοια μορφή ζωής περιγράφει στις εννιά ξεχωριστές ιστορίες του ο Νίκος Σταθόπουλος, στο βιβλίο του, που πρόσφατα κυκλοφόρησε με τίτλο «των εκλείψεων…» από τις εκδόσεις «Αρμός». Πρόκειται για την πρώτη του λογοτεχνική έκφραση, στην οποία επιχειρεί να μεταφέρει στο χαρτί την εικόνα εννιά πρωταγωνιστών της μεταπολεμικής περιόδου, που, όχι, δε φαντάζει καθόλου ανέμελη ούτε εξωπραγματική, αντίθετα απεικονίζει με κάθε λεπτομέρεια το μέσο Έλληνα που πάλεψε με νύχια και με δόντια να κρατηθεί στη ζωή, μόνο που η ζωή είχε άλλα σχέδια γι’ αυτόν για τη συνέχεια.

Φαίνεται πως είναι δύσκολο να διαγράψει κανείς ολοκληρωτικά το παρελθόν του, όσο άσχημο κι αν υπήρξε. Πόσο μάλιστα, όταν ο πόλεμος που προηγήθηκε, έσπειρε τις συνέπειές του παντού μέσα στην κοινωνία, σ’ αυτήν που τίποτα δε μπορεί να καθρεφτίσει πια τη χαρά, αφού οι μνήμες παραμένουν ζωντανές, αφού ο φόβος και ο τρόμος δεν έχει εξαλειφτεί, αφού η εμπιστοσύνη δεν έχει αποκατασταθεί, αφού η αποξένωση ορθώνεται ως η μόνη λύση για να υπάρξει η επιβίωση.

Επιβίωση και μοναξιά πορεύονται μαζί τελικά; Ζει, αλήθεια, ο άνθρωπος όταν αισθάνεται μόνος, όταν φοβάται να εμπιστευτεί, όταν κατακρίνεται, όταν χλευάζεται, όταν κατηγορείται; Ένα μεταπολεμικό περιβάλλον είναι σχεδόν αδύνατον να δώσει τις απαντήσεις που ζητά η λογική, να γίνει το φάρμακο που ζητά η ψυχή για να λυτρωθεί, για να σταματήσουν οι λέξεις να γίνονται μαστίγια στις ζωές και στις συμπεριφορές ανθρώπων που βυθίζονται ολοένα και περισσότερο στην απομόνωση. Κάποιοι το ονομάζουν τρέλα. Άλλοι άμυνα στη λογική. Μα η λογική όταν γίνεται τρέλα, δε μπορεί να αντιμετωπιστεί με διαφορετικό τρόπο. Και οι εννιά ήρωες των ιστοριών του βιβλίου αυτού το γνωρίζουν πολύ καλά.

Οι ήρωες «των εκλείψεων…» είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, με προβλήματα λίγο πολύ γνώριμα για τον καθένα. Προβλήματα που επιβάλλονται, ακόμα κι αν η θέληση της απόρριψης πασχίζει να τα εξαφανίσει. Δυστυχώς, όμως, τα προβλήματα εξακολουθούν και υπάρχουν, γιγαντώνονται και στο τέλος εκρήγνυνται με συνέπειες καταστροφικές.

Ο συγγραφέας Νίκος Σταθόπουλος καταγράφει αυτές τις «αμίλητες και αθέατες τραγωδίες» δίνοντας λεπτομερή έμφαση στα αίτια, ξεγυμνώνοντας μια συγκεκριμένη περίοδο της νεότερης ιστορίας μας και παρουσιάζοντας με ρεαλιστικό και κοφτό τρόπο το κλίμα της εποχής για την οποία κάνει λόγο.

Συμπυκνωμένη η γραφή του συγγραφέα, παρότι άκρως περιγραφική, τεκμηριωμένος ο λόγος του, διδακτικό το περιεχόμενό του. Οι ιστορίες του συγκλονίζουν, προβληματίζουν, εξαγριώνουν, θλίβουν, συγκινούν.

Οι ήρωες «των εκλείψεων…» είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, με προβλήματα λίγο πολύ γνώριμα για τον καθένα. Προβλήματα που επιβάλλονται, ακόμα κι αν η θέληση της απόρριψης πασχίζει να τα εξαφανίσει. Δυστυχώς, όμως, τα προβλήματα εξακολουθούν και υπάρχουν, γιγαντώνονται και στο τέλος εκρήγνυνται με συνέπειες καταστροφικές

Ένα βιβλίο που απευθύνεται σε δυνατούς αναγνώστες, σ’ αυτούς που αντέχουν να δουν την πραγματικότητα πίσω από τις λέξεις, να ανακαλύψουν τη σαπίλα της παρακμής, να ξεγυμνώσουν το ψέμα για να μπορέσουν έπειτα να εξυψώσουν την αλήθεια, ακόμα κι αν αυτή πονάει ακόμα πολύ.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Εννιά «πορτρέτα» (ή εννιά στιγμές) ενός μεταπολεμικού εθνικού γίγνεσθαι όπου εξαρχής το προσωπικό καθένας το ένιωθε σαν απόφαση, λιγότερο ή περισσότερο μοιραία, μέσα σε κλίμα αμηχανίας… Η μοναξιά και η αίσθηση του πεπρωμένου όχι σαν «φιλοσοφία», αλλά σαν μια «μυστηριώδης» σχέση με την ιστορία, δηλαδή σαν καθημερινότητα που λες και όλοι ήξεραν ότι κρύβει κάτι πλατύτερο…

Απλές, «μικρές» ιστορίες προσώπων και σκηνές ενός αλλοπρόσαλλου έπους σχέσεων μέσα σε ένα ρευστό περιβάλλον «αντιλήψεων» και προκαταλήψεων που ποτέ δεν ολοκληρώθηκαν σαν ιδεολογία… Κι έτσι όλα αφέθηκαν στις αντοχές και τα όρια καθενός… Δύσκολο να ξεχωρίσεις την ήττα από τον θρίαμβο, την εκμηδένιση από τον συνειδητό αναχωρητισμό, τον μορφασμό για μια γροθιά στο στομάχι από το χαμόγελο… Γι’ αυτό φαντασία και βιώματα συγχωνεύονται σε ιστορίες με ονοματεπώνυμο που υπαινίσσονται ότι ποτέ το προσωπικό δεν είναι αυστηρά ιδιωτικό…

Εννέα μικρά αφηγήματα μιας πρώτης απόπειρας να γίνει επίκαιρη η νεότερη παράδοση, με πνεύμα αναζήτησης του σημερινού στα απαρατήρητα μιας παρωχημένης συνήθειας… Μια αναζήτηση του χτες με την καρδιά στις αμίλητες και αθέατες τραγωδίες «της διπλανής πόρτας»… Όπου ίσως μένουμε εμείς.

Λίγα λόγια για το συγγραφέα, Νίκο Σταθόπουλο

Ο Νίκος Σταθόπουλος γεννήθηκε αρχές του ’60 και έζησε πολλά χρόνια στην Αθήνα. Σπούδασε Βυζαντινό και Νεοελληνικό Πολιτισμό στο ΕΚΠΑ και Θεωρία των Σχέσεων Λογοτεχνίας και Γλώσσας στη Μεγάλη Βρετανία. Δραστηριοποιήθηκε στον ευρύτερο χώρο της ιδιωτικής παιδείας, έχει εκδώσει επιστημονικές εργασίες εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος και αρθρογραφεί τακτικά σε έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο με πολιτική, κοινωνική, πολιτιστική και λογοτεχνική θεματολογία. Σήμερα ζει στους Μολάους Λακωνίας έχοντας εγκαταλείψει ένα «συμβιωτικό παράδειγμα» που ακόμα και την ιερή πρωταρχικότητα της τέχνης την καταντά «δημοκρατία του ασήμαντου». «Των εκλείψεων…» είναι η πρώτη του λογοτεχνική έκφραση.

* Αναδημοσίευση από το διαδικτυακό περιοδικό texnesonline.gr

Σου άρεσε αυτό το άρθρο; Ενίσχυσε οικονομικά την προσπάθειά μας!