Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Τα όργανα στο «Voyager 1» της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), το οποίο, πριν περίπου εννέα χρόνια (2012), βγήκε από την επικράτεια του ηλιακού μας συστήματος, ανίχνευσαν για πρώτη φορά και έστειλαν στη Γη τον αχνό μονότονο, μόνιμο και απόκοσμο βόμβο του μεσοαστρικού διαστήματος.
Ο ανεπαίσθητος ήχος προκαλείται από τις συνεχείς δονήσεις των αερίων στο μεσοαστρικό χώρο. Στην ουσία πρόκειται για τον θόρυβο υποβάθρου στις αχανείς εκτάσεις ανάμεσα στα άστρα. Αυτές οι δονήσεις, που αποκαλούνται μόνιμα κύματα πλάσματος, εντοπίσθηκαν στις ραδιοσυχνότητες και είναι πολύ αδύναμες για να ακουστούν από το ανθρώπινο αυτί, σύμφωνα με τους ερευνητές του Πανεπιστημίου Κορνέλ των ΗΠΑ που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστρονομίας «Nature Astronomy», σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters.
Το «Voyager 1» είχε εκτοξευθεί τον Σεπτέμβριο του 1977 και σήμερα βρίσκεται σε απόσταση περίπου 22,7 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη ή 152 φορές την απόσταση Γης-Ήλιου και αποτελεί το πιο μακρινό ανθρώπινο κατασκεύασμα στο διάστημα. Έχοντας επισκεφθεί πριν δεκαετίες τον Δία (1979) και τον Κρόνο (1980) και συνεχίζοντας την «Οδύσσειά» του πέρα από τις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος (ηλιόπαυση), συνεχίζει να συλλέγει και να μεταδίδει δεδομένα, επιτρέποντας στους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα τον μεσοαστρικό χώρο.
Οι απέραντες περιοχές ανάμεσα στα αστρικά (ηλιακά) συστήματα του γαλαξία μας δεν είναι τελείως κενές, καθώς ύλη (κυρίως αέρια) και ακτινοβολία συνθέτουν το λεγόμενο μεσοαστρικό ή διαστρικό μέσο. Περίπου το 15% της ορατής ύλης του γαλαξία μας αποτελείται από τέτοια μεσοαστρικά αέρια, σκόνη και σωματίδια κοσμικής ακτινοβολίας. Ένα μεγάλο μέρος του μεσοαστρικού μέσου βρίσκεται σε μορφή ιονισμένου (ηλεκτρικά φορτισμένου) πλάσματος. Σε αυτό το πλάσμα ανάμεσα στα άστρα υπάρχουν μόνο 0,1 άτομα ανά κυβικό εκατοστό, ενώ στον αέρα της Γης υπάρχουν δισεκατομμύρια άτομα.
Προηγουμένως, το «Voyager 1» είχε ανιχνεύσει διαταραχές στα μεσοαστρικά αέρια, οι οποίες προκαλούνται από τις περιοδικές ηλιακές εκλάμψεις. Τώρα το σκάφος αποκάλυψε τις μόνιμες δονήσεις των αερίων, οι οποίες είναι άσχετες με την ηλιακή δραστηριότητα και προκαλούν ένα βόμβο με συχνότητα περίπου 3 kHz.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
Γενετικές ομοιότητες
Ο Μινωικός πολιτισμός στην Κρήτη, ο Ελλαδικός πολιτισμός στην ηπειρωτική Ελλάδα και ο Κυκλαδικός πολιτισμός στα νησιά του Αιγαίου, παρά τις διαφορές τους στα ταφικά έθιμα, στην αρχιτεκτονική και στην τέχνη, είχαν γενετικές ομοιότητες στη διάρκεια της πρώιμης Εποχής του Χαλκού πριν περίπου 5.000 χρόνια.
Πρόκειται για την πρώτη μελέτη που «διάβασε» πλήρη γονιδιώματα από σκελετούς που βρέθηκαν σε διάφορες αρχαιολογικές τοποθεσίες στην περιοχή του Αιγαίου και του ευρύτερου ελλαδικού χώρου, συγκεκριμένα τέσσερα από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού και δύο από τη Μέση Εποχή του Χαλκού. Ακόμη αναλύθηκαν τα μιτοχονδριακά γονιδιώματα από άλλα 11 άτομα της πρώιμης Εποχής του Χαλκού. Η ανάλυση όλων αυτών των γονιδιωμάτων επέτρεψε στους επιστήμονες να πραγματοποιήσουν δημογραφικές και στατιστικές αναλύσεις και να εξάγουν συμπεράσματα για τις ιστορίες των αρχαίων πληθυσμών της περιοχής. Η ανάγνωση αρχαίου DNA αποτελεί ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα λόγω της φθοράς ενός τόσο παλαιού βιολογικού υλικού.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής την καθηγήτρια Χριστίνα Παπαγεωργοπούλου του Εργαστηρίου Φυσικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και την Άννα-Σαπφώ Μαλασπίνα του Τμήματος Υπολογιστικής Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Λωζάννης και του Ελβετικού Ινστιτούτου Βιοπληροφορικής, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό βιολογίας «Cell», συμπέραναν ότι οι πρώτοι πολιτισμοί που έχτισαν μνημειακά ανάκτορα και αστικά κέντρα στην Ευρώπη, είναι πιο ομοιογενείς γενετικά από ό,τι αναμενόταν.
Τα ευρήματα, σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι σημαντικά επειδή υποδηλώνουν ότι σημαντικές καινοτομίες όπως η ανάπτυξη αστικών κέντρων, η χρήση μετάλλων και το εντατικό εμπόριο, που συνέβησαν κατά τη μετάβαση από τη Νεολιθική στην Εποχή του Χαλκού, δεν οφείλονταν μόνο στη μαζική μετανάστευση από την Ανατολή προς το Αιγαίο, όπως ήταν έως τώρα η επικρατούσα αντίληψη, αλλά επίσης στην πολιτισμική συνέχεια των τοπικών γεωργικών νεολιθικών πληθυσμών του Αιγαίου. Οι πληθυσμοί του Αιγαίου της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού, με βάση τα παλαιογενετικά δεδομένα, φαίνεται πως διαμορφώθηκαν σε σχετικά μικρό βαθμό από τις εξ ανατολών μεταναστεύσεις.
Από την άλλη, η μελέτη βρήκε ότι έως τη Μέση Εποχή του Χαλκού πριν 4.000 έως 4.600 χρόνια τα άτομα από το Βόρειο Αιγαίο είχαν πιο σημαντικές γενετικές διαφορές σε σχέση με εκείνα κατά την Πρώιμη εποχή του Χαλκού. Αυτοί οι άνθρωποι είχαν κατά περίπου το ήμισυ (50%) κοινή καταγωγή με τους ανθρώπους από την Ποντο-Κασπιακή Στέπα, μια μεγάλη γεωγραφική περιοχή που εκτεινόταν ανάμεσα στους ποταμούς Δούναβη και Ουράλη και βόρεια της Μαύρης Θάλασσας.
Επίσης, με βάση τα γενετικά ευρήματα, οι σημερινοί Έλληνες είναι αρκετά όμοιοι γενετικά με εκείνους τους πληθυσμούς του Βορείου Αιγαίου του 2.000 π.Χ. Η μελέτη εκτιμά ότι τα μεταναστευτικά κύματα από τη μεγάλη στέπα βόρεια του Αιγαίου διαμόρφωσαν τη σημερινή Ελλάδα.
Η Εποχή του Χαλκού στην Ευρασία χαρακτηρίστηκε από καθοριστικές αλλαγές στο κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, ορατές στην εμφάνιση των πρώτων μεγάλων αστικών κέντρων και ανακτόρων, που έθεσαν τα θεμέλια για τα σύγχρονα οικονομικά και πολιτικά συστήματα.
Πηγή: ΑΜΕ-ΜΠΕ
Νέο είδος δεινοσαύρων
Ένα νέο είδος δεινοσαύρων, το οποίο ήταν a priori ειρηνικό και επικοινωνιακό, αναγνωρίστηκε από ομάδα παλαιοντολόγων στο Μεξικό, μετά την ανακάλυψη πριν από σχεδόν μια δεκαετία απολιθωμένων οστών του, ηλικίας περίπου 72 εκατομμυρίων ετών, αναφέρει σε ανακοίνωση το Εθνικό Ινστιτούτο Ανθρωπολογίας και Ιστορίας (INAH) του Μεξικού.
«Πριν από 72 ή 73 εκατομμύρια χρόνια, ένας τεράστιος χορτοφάγος δεινόσαυρος πέθανε σε μια υδάτινη έκταση πλούσια σε ιζήματα και έτσι το σώμα του καλύφθηκε γρήγορα από τη γη και μπόρεσε να διατηρηθεί στους αιώνες», εξηγεί το INAH σε ανακοίνωσή του.
Το νέο είδος, που ονομάστηκε Tlatolophus galorum, αναγνωρίστηκε ως ένας δεινόσαυρος με λοφίο μετά την ανάκτηση του 80% του κρανίου του, η οποία επέτρεψε στους ειδικούς να τον συγκρίνουν με άλλους δεινόσαυρους αυτού του τύπου, σύμφωνα με το INAH.
Η έρευνα, στην οποία μετείχαν επίσης ειδικοί από το Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού, άρχισε το 2013 μετά την ανακάλυψη της ουράς του στην πολιτεία Κοαουίλα στο βορειοκεντρικό τμήμα του Μεξικού, όπου έγιναν και οι υπόλοιπες ανακαλύψεις.
«Όταν ανακτήσαμε την ουρά, συνεχίσαμε να σκάβουμε κάτω από το σημείο που βρισκόταν. Η έκπληξη ήταν ότι αρχίσαμε να βρίσκουμε οστά όπως το μηριαίο, η ωμοπλάτη και άλλα στοιχεία», δήλωσε ο Αλεχάντρο Ραμίρες, επιστήμονας που συμμετείχε στην ανακάλυψη. Αργότερα οι επιστήμονες κατάφεραν να συλλέξουν, να καθαρίσουν και να αναλύσουν άλλα θραύσματα οστών από το μπροστινό μέρος του σώματος του δεινοσαύρου.
Οι παλαιοντολόγοι είχαν στη συνέχεια στην κατοχή τους το λοφίο του δεινοσαύρου, το οποίο είχε μήκος 1,32 μέτρα, όπως και άλλα μέρη του κρανίου: κάτω και άνω σιαγόνες, ουρανίσκος, ακόμη και ένα μέρος που είναι γνωστό ως νευροκρανίο, στο οποίο βρισκόταν ο εγκέφαλός του, προσθέτει το INAH στην ανακοίνωσή του, γεγονός το οποίο τους επέτρεψε να ορίσουν «το 2021» ότι πρόκειται για ένα νέο είδος δεινοσαύρου.
Το Tlatolophus αποτελεί σύνθεση δύο λέξεων, ενός όρου της ιθαγενούς γλώσσας του Μεξικού Νάουατλ που σημαίνει «λέξη» και του ελληνικού λοφίο. Το Galorum αναφέρεται στους ανθρώπους που συνδέονται με την έρευνα, σύμφωνα με το INAH.
«Γνωρίζουμε ότι μπορούσαν να ακούν ήχους χαμηλής συχνότητας, άρα πρέπει να ήταν δεινόσαυροι ειρηνικοί, αλλά επικοινωνιακοί», διευκρινίζει επίσης το ινστιτούτο.
Οι παλαιοντολόγοι πιστεύουν επίσης ότι «έβγαζαν δυνατούς ήχους για να τρομάξουν τα σαρκοβόρα ή για λόγους αναπαραγωγής» και ότι «το λοφίο τους είχε έντονο χρώμα».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
