Ο Δρόμος έχει ήδη αναφερθεί εκτενώς στο πώς ο δυτικός παγκοσμιοποιητικός φιλελευθερισμός ξεγύμνωσε και αφόπλισε τη δημόσια υγεία, με αποτέλεσμα οι πλουσιότερες χώρες του κόσμου να μετρούν καθημερινά εκατόμβες. Κι έχει επισημάνει πώς, με τη γραμμή «ο σώζων εαυτόν σωθήτω» να κυριαρχεί, το «ιστορικά ξεπερασμένο» εθνικό κράτος επανεμφανίζεται ως αποκούμπι και μοναδικός μηχανισμός καταπολέμησης της πανδημίας [1]. Οι ίδιοι οι σπρίντερ της παγκοσμιοποίησης όχι μόνο δεν συντονίζονται ώστε να καλυφθούν ευκολότερα οι ανάγκες, αλλά πρωταγωνιστούν τώρα σε μέτρα «απομονωτισμού»: κλεισίματα συνόρων, απαγορεύσεις ταξιδιών κ.λπ. – κι αυτό ανεξάρτητα από το ποια πολιτική που ακολουθούν στο εσωτερικό των κρατών τους για την αντιμετώπιση της επιδημίας [2].
Σε αυτό το φόντο, «βγάζει μάτι» η προσπάθεια της Γερμανίας να πάρει πίσω το αίμα της εκμεταλλευόμενη κυνικά την πανδημία, καθώς τα νέα επεισόδια της χρόνιας δομικής κρίσης τώρα παροξύνονται (και φορτώνονται βολικά στον κορωνοϊό). Στόχος του Βερολίνου είναι η υλοποίηση μιας νέας προέλασης στον ευρωπαϊκό Νότο με στόχο την επανακατάκτησή του – περιλαμβανομένων αυτή τη φορά και χωρών πρώτου μεγέθους, όπως η Ιταλία [3]. Η… τευτονική πολιτική υπαγορεύει τη συνέχιση, ακόμη και την επιτάχυνση της οικονομικής δραστηριότητας (αφού η επιβράδυνσή της στο Νότο δημιουργεί κενά και ευκαιρίες) «σαν να μην τρέχει τίποτα», αποσκοπώντας στην απόσπαση όχι μόνο συγκριτικών πλεονεκτημάτων και αγορών, αλλά ακόμη και ολόκληρων περιφερειών του Νότου.
Η γερμανική ελίτ επιχειρεί να «ρεφάρει» τις ζημίες των τελευταίων ετών, που προκάλεσαν την εμφανή μείωση του ειδικού βάρους της Γερμανίας στο εξωτερικό και μια ολοένα και δυσκολότερα διαχειρίσιμη δυσαρέσκεια στο εσωτερικό
Το κόστος μιας τέτοιας πολιτικής σε ανθρώπινες ζωές λίγο υπολογίζεται, για δύο λόγους. Πρώτον επειδή το νεοφιλελεύθερο δόγμα «δεν υπάρχει κοινωνία, μόνο άτομα» βρήκε γόνιμο έδαφος στον «προτεσταντικό» Βορρά, κι άρα οι υπερήλικες και άλλες ευάλωτες ομάδες αντιμετωπίζονται περισσότερο ως βάρος παρά ως χρήζουσες ιδιαίτερης μέριμνας. Δεύτερον, επειδή μπορεί οι Μέρκελ και Σία να διέλυσαν τη δημόσια υγεία στις χώρες της περιφέρειας, αλλά στη Γερμανία και τα κράτη που ακολουθούν τη γραμμή της διατηρείται σε πολύ καλύτερη κατάσταση – πράγμα που φαίνεται και από τη «μικρή» σχετικά αναλογία κρουσμάτων/θανάτων. Οπότε ελπίζουν ότι το σύστημά τους θα αντιμετωπίσει καλύτερα την έξαρση της επιδημίας, περιορίζοντας το πολιτικό κόστος.
Περάστε από το ταμείο…
Με μια τέτοια πολιτική, η γερμανική ελίτ επιχειρεί να «ρεφάρει» τις ζημίες των τελευταίων ετών, περισσότερο πολιτικές και λιγότερο οικονομικές, που προκάλεσαν την εμφανή μείωση του ειδικού βάρους της Γερμανίας στη Γηραιά Ήπειρο (πόσο μάλλον διεθνώς), αλλά συνέβαλαν και στη γενίκευση μιας ολοένα και δυσκολότερα διαχειρίσιμης δυσαρέσκειας στο εσωτερικό της. Δεν είναι τυχαία η απαξίωση, και σε ευρωπαϊκό/διεθνές επίπεδο, της Μέρκελ, όπως και το γεγονός ότι οι συνιστώσες του κυβερνώντος κεντροδεξιοαριστερού συνασπισμού δεν συγκεντρώνουν πια ούτε το 50% του εκλογικού σώματος. Έτριζε όλο το μαγαζί που είχε στήσει ο Σόιμπλε: ΕΚΤ, Εκοφίν, Eurogroup, υπουργοί κ.ο.κ., όλα υπό γερμανικό έλεγχο (ποιος ξεχνά ότι έβαλε βέτο στην επιλογή του Σαβόνα ως υπουργού Οικονομικών της Ιταλίας επειδή είχε κριτικάρει τη γερμανική πολιτική;).
Έτσι το Βερολίνο είδε στην πανδημία λιγότερο έναν κίνδυνο και περισσότερο μια ευκαιρία. Η Μέρκελ, κι από πίσω της όλος ο συρφετός του ορντοφιλελευθερισμού [4], απάντησε υπεροπτικά στις εκκλήσεις των απελπισμένων Νότιων για βοήθεια: «Λυπούμεθα για τη δυστυχία σας, αλλά υπάρχουν απαράβατοι κανόνες». Θέλετε ευρωπαϊκή οικογένεια και χρηματοδοτικό αναπνευστήρα; Ιδού ο πολιορκητικός κριός ESM, ιδού και οι σκληρές ρήτρες του! Με άλλα λόγια, ετοιμαστείτε για μνημόνια, και όχι μόνο: η Ιταλία για παράδειγμα, με δομή ήδη αδυνατισμένη από τη μείωση των εξουσιών της κεντρικής κυβέρνησης χάρη στην πολιτική της λεγόμενης περιφερειοποίησης, προορίζεται για σιωπηρή διχοτόμηση: ενσωμάτωση του ανεπτυγμένου Βορρά της στον σκληρό πυρήνα υπό γερμανική καθοδήγηση, και αποικιοποίηση του φτωχού Νότου της.
Γι’ αυτό ακόμη και τα καλά παιδιά της ευρωκρατίας, όπως οι Κόντε και Ματαρέλα, αναγκάζονται να διαφοροποιούνται και να διαμαρτύρονται – δίχως να συγκινούν βέβαια το ορντοφιλελεύθερο ιερατείο. Ούτε των Ισπανών οι εκκλήσεις το συγκινούν, ούτε καν του Μακρόν – που το τελευταίο διάστημα εκμεταλλευόταν το αδυνάτισμα της Γερμανίας και πλασαριζόταν ως φιλόδοξος μεταρρυθμιστής της Ε.Ε., με φιλοδοξίες διακριτού γαλλικού ρόλου και στο διεθνές γίγνεσθαι. Για την οδύνη των Ιταλών, των Ισπανών, των Γάλλων, οσονούπω και άλλων Ευρωπαίων, δεν υπάρχουν καν κροκοδείλια δάκρυα. Με πρόσωπα ανέκφραστα και δυσκοίλια, η Μέρκελ και οι λοιποί εκπρόσωποι του ορντοφιλελευθερισμού τους λένε: «Θάψτε (ή κάψτε) όσους είναι να θάψετε, και μετά περάστε από το ταμείο για να τακτοποιήσετε τα χρέη σας»…
[1] «Ποιος χρειάζεται αυτήν την Ευρώπη;» (φύλλο 490, σελ. 16-17).
[2] «Η κρίση του κορωνοϊού: Βασικές στρατηγικές για τη διαχείρισή της» (φύλλο 490, σελ. 8-9).
[3] «Mors tua, vita mea» (φύλλο 491, σελ. 5).
[4] Ο ορντοφιλελευθερισμός (Ordoliberalismus) είναι μια γερμανικής καταγωγής διαφοροποίηση από τον κλασικό «αντικρατικό» φιλελευθερισμό: το κράτος –ή, ακόμη καλύτερα, «υπερεθνικές ολοκληρώσεις» τύπου Ε.Ε.– πρέπει να διαμορφώνει και να επιβάλει με αυστηρότητα τους κανόνες, αφού ένας άνευ ορίων «ελεύθερος ανταγωνισμός», σε συνδυασμό με τον «λαϊκισμό» τμήματος του πολιτικού κόσμου, προκαλεί στρεβλώσεις και εμποδίζει τον υπέρτατο στόχο: την οικονομική ανάπτυξη.
Οι ΗΠΑ ενώπιον της σκληρής πραγματικότητας
Ο Τραμπ δήλωσε την Τρίτη ότι «έχουμε μπροστά μας δύο πολύ οδυνηρές εβδομάδες», ενώ μέχρι πριν λίγες μέρες διαβεβαίωνε ότι «δεν υπάρχει λόγος για υπερβολές». Δίπλα του εμφανίστηκαν οι εμπειρογνώμονες, κι έκαναν τη μετάφραση: 100.000 νεκροί από τον κορωνοϊό είναι, λέει, το πιο καλό σενάριο! Ακούγεται φρικτά ρεαλιστικό, αφού η πλουσιότερη χώρα του κόσμου δεν έχει ούτε υποτυπώδες εθνικό-δημόσιο σύστημα υγείας. Τα δε ισχνά ομοσπονδιακά αποθέματα σε μέσα προστασίας και αναπνευστήρες έχουν ήδη εξαντληθεί. Μέχρι στιγμής η κάθε πολιτεία έχει αφεθεί να αποφασίσει μόνη της εάν και πώς θα περιορίσει την επιδημία. Διότι προείχε η συνέχιση της οικονομικής δραστηριότητας για να κερδηθούν συγκριτικά πλεονεκτήματα έναντι των υποχωρούντων διεθνών ανταγωνιστών… Κάπως έτσι εξηγείται ο πενταπλασιασμός των κρουσμάτων μέσα σε μία εβδομάδα. Χαρακτηριστικό είναι ότι ακόμη και ένα… αεροπλανοφόρο (το USS Theodore Roosevelt) εξελίχθηκε εν πλω σε εστία της επιδημίας, μέχρι που προχθές «έδεσε» κακήν-κακώς στο νησί Γκουάμ και τέθηκε εκτός υπηρεσίας – γεγονός πρωτοφανές στα χρονικά του αμερικανικού Ναυτικού.
Οπωσδήποτε, η δραματική προεδρική δήλωση της Τρίτης σηματοδοτούσε μια έξοδο από τη νιρβάνα των περασμένων εβδομάδων. Η αλλαγή οφείλεται στην ανησυχία του προεδρικού επιτελείου, μήπως ένας «υπερβολικός» αριθμός θανάτων έχει τελικά δυσμενέστερες επιπτώσεις απ’ ό,τι η επιβράδυνση της αμερικανικής οικονομίας (ήδη υπολογίζεται ότι τις τελευταίες 15 ημέρες 10 εκατομμύρια Αμερικανοί έμειναν άνεργοι). Ο Τραμπ ανησυχεί και για τη συμπάθεια που κερδίζουν η Κίνα, η Ρωσία και οι… δορυφόροι τους (με πρώτη την μισητή Κούβα) στη δυτική κοινή γνώμη. Όμως, μια και δεν μπορεί να χτυπήσει απευθείας το γαϊδούρι, αρκείται να απειλεί το σαμάρι – δηλαδή την κάθε Βενεζουέλα (στις ακτές της οποίας στέλνει τώρα τη μεγαλύτερη ναυτική δύναμη των ΗΠΑ στην περιοχή από την εποχή της αμερικανικής εισβολής στον Παναμά!). Ό,τι πρέπει περισπασμός για τη βορειοαμερικανική κοινή γνώμη εν μέσω μιας πανδημίας που πολλαπλασιάζει και τους νεκρούς και τους άνεργους.
«Έξω πάμε καλά!»
Η πανδημία γίνεται (και) γεωπολιτικό όπλο, στο στόχαστρο του οποίου μπαίνουν και κράτη που ανήκουν ακόμη και στο G7. Το Βερολίνο αδράχνει την ευκαιρία για να ανακτήσει θέσεις, πατώντας στο λαιμό τους αναγκεμένους «εταίρους» του. Παλιότερα η Γερμανία απέρριπτε περιφρονητικά τις όποιες συμβιβαστικές προτάσεις (ευρωομόλογα κ.λπ.) και επέβαλλε ένα καθεστώς «σταθερότητας» κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της, τσαλαπατώντας τις ζωές και την κυριαρχία όσων τολμούσαν να βήξουν. Σήμερα δεν συζητά καν το «κορωνοομόλογο» που ήθελαν οι Ιταλοί, Ισπανοί κ.ά. Ούτε λίγο ούτε πολύ, βλέπει τον κορωνοϊό ως από μηχανής Θεό που θα τη βοηθήσει να ξανακαβαλικέψει τους «εταίρους» της.
Επιστρέφουμε δηλαδή στην παλιότερη τάξη πραγμάτων; Η έκβαση της διαπάλης είναι αμφίβολη. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να σκάψει η ίδια η αλαζονική Γερμανία τον τάφο της – τι θα γίνει για παράδειγμα αν τρίτες δυνάμεις προσφερθούν να δανείσουν τους χαροκαμένους «εταίρους» του Βερολίνου; Έτσι κι αλλιώς, ούτε καν η πανδημία δεν κατάφερε να μειώσει τις αποκλίσεις: η Ε.Ε. παραμένει σκορποχώρι, και η πολυδιαφημισμένη «κοινοτική αλληλεγγύη» καθίσταται και επισήμως πλέον αρμοδιότητα της… Κούβας. Μόνο ο τευτονικός βούρδουλας έμεινε. Κι αυτός λειψός και θρασύδειλος: απειλεί τους λαβωμένους του Νότου με επιτροπεία, αλλά θέλοντας και μη κοιτά αλλού όταν π.χ. ο Όρμπαν ανακηρύσσεται ανεξέλεγκτος άρχων της Ουγγαρίας. Σε επίπεδο Ε.Ε. έπεσαν τόσα σιωπηρά βέτο επ’ αυτού που τα «όργανα» μουγκάθηκαν!
Έβγαλαν πάντως το άχτι τους μέσω… Ντόιτσε Βέλε, που αποκαλεί τον Όρμπαν «κορωνοδικτατορίσκο». Αν είναι έτσι, γιατί κρατούν παγωμένη τη διαδικασία του άρθρου 7 της συνθήκης Ε.Ε. περί καταπάτησης του κράτους δικαίου; Διότι η Ομάδα του Βίζεγκραντ, λέει, πιέζει τον πρόεδρο του Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ να μην κάνει τίποτα. Και τι κάνει ο σούπερ-φιλελεύθερος Βέλγος; Ε, τι να κάνει κι αυτός; Τίποτα! Πολλή αερολογία δηλαδή, απλώς για να επιβεβαιωθεί άλλη μια φορά ότι στην «ευρωπαϊκή οικογένεια» είναι ικανοί μονάχα να μαλλιοτραβιούνται για το ποιος θα βουτήξει τις μάσκες και τους αναπνευστήρες του άλλου. Πάντως ομονοούν και σε κάτι: ότι ο Μαδούρο είναι δικτάτορας και πρέπει εξάπαντος να εκδιωχθεί. Ε, απ’ ολότελα, κάτι είναι και οι κοινές προσοχές στον Τραμπ. «Έξω πάμε καλά», που έλεγε κι ο Εθνάρχης!
