«Λίγος προβληματισμός δεν βλάπτει. Η ζωή δεν είναι μόνο κομμωτήρια, αισθητικούς και show. Εδώ στην Κύπρο έχουμε χάσει το μέτρο» (εφημ. Αλήθεια, 23.9.11)
Όλοι ανεξαιρέτως οι συνομιλητές μου περιγράψανε το πολιτιστικό πεδίο της κυπριακής δημοκρατίας με τα πιο μελανά χρώματα. Εδώ κι εκεί κάποιες αναλαμπές, αλλά στο σύνολο κακογουστιά. Στις τηλεοράσεις και τα περιοδικά κυριαρχούν οι φίρμες και υποφίρμες της τσίπικης ελληνικής showbusiness, αλλά και αστέρες από απελπιστικά πρόχειρες σειρές made in Cyprus. Η Ελένη Μενεγάκη και η Τατιάνα Στεφανίδου, οι κρύες «Πατάτες» και το άρρυθμο DanSing for you, φουλ αμερικάνικες αστυνομικές ταινίες γ΄ διαλογής και αστρολόγοι-μέντιουμ, Σαμάνα, Αριάνα, Σεχνάζ κ.λπ. Και το κρατικό ΡΙΚ μεταδίδει και τις δύο αμερικανιές, America’s got talent και X-Factor USA, συμβάλλοντας στον αποπολιτισμό του νησιού της Αφροδίτης που αδυνατεί να αναπτύξει τα εντόπια χαρακτηριστικά του. Ένα αφιέρωμα στον Ζαμπέτα στο ΡΙΚ και δύο καλές ταινίες τύπου Avatar και «Καληνύχτα και καλή τύχη» δεν αλλάζουν το αντιαισθητικό τηλεοπτικό τοπίο. Ηθοποιοί σαν τον Νινιό και τον Μπέζο που παίζουν σε τοπικές τηλεοπτικές παραγωγές, εξασφαλίζουν τηλεθεάσεις, συνήθως με προϊόντα κατώτερης ποιότητας από την τούρκικη σειρά Ezel, πρώτη σε τηλεθέαση στον ΑΝΤ1, με γυρίσματα στα κατεχόμενα «πάνω από το εθνικό συμφέρον», όπως σχολιάζει ειρωνικά η Ναταλί Μιχαηλίδου στο περιοδικό Capuccino της εφημερίδας Πολίτης.
Χαμηλής ποιότητας είναι και οι περισσότερες ταινίες, ξένες, που παίζονται στις κινηματογραφικές αίθουσες αποκλειστικά σε Mall και Cineplex. Εξαίρεση των ημερών ήταν η προβολή, σε μικρό κύκλο, της ταινίας μικρού μήκους «Οι ειδήσεις των 9 το 2030», συμπαραγωγή σκοπιμότητας των δύο εμπορικών επιμελητηρίων, κυπριακού και τουρκοκυπριακού, μάλλον επιστημονικής φαντασίας, αφού αναφέρεται στο δελτίο μιας μελλοντικής Κύπρου ενωμένης και αδιαίρετης.
Αλλά και οι τραγουδιστές και τραγουδοποιοί που κατεβαίνουν στην Κύπρο δεν επιμένουν στους αυστηρούς όρους που θέτουν στην Ελλάδα για τις εμφανίσεις τους. «Η Emporium Cars φέρνει κοντά σας Μητροπάνο-Κότσιρα-Μπάση, τιμές 60, 70, 90 ευρώ» γράφει με μεγάλα γράμματα η αφίσα και η ολοσέλιδη καταχώρηση στον τύπο. Κι όπως με διαβεβαίωσαν οι δημοσιογράφοι, με την κρίση στην Ελλάδα, όλο και περισσότεροι καλλιτέχνες καταφεύγουν στο νησί, με αμοιβές που έχουν πέσει κατακόρυφα σε σχέση με το κοντινό παρελθόν.
Βέβαια, υπάρχουν πάντα αυτοί που προτιμούν τη Τζέσικα, καθώς κι εκείνοι που πάνε στο Λονδίνο ειδικά για τη Rihanna.
Εξ Αθηνών, στο Αμφιθέατρο Μακαρίου Γ΄, το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία του Σταμάτη Φασουλή, έπαιζε τους «Σκηνοβάτες». Οι Ζουγανέλης, Μαχαιρίτσας, Σταρόβας έδιναν παράσταση στο Πέρα Χωρίο Νήσου και οι Λέκκας, Ανδρεάτος στη Δερύνεια. Και οι The Apotihans του Νίκου Ξύδη και της Βαλερίας Κουρούπη έπαιζαν στο Πάρκο Ακροπόλεως. Ταυτόχρονα, η Μαρινέλλα στο δήμο Αγλαντζιάς και ο Θάνος Μικρούτσικος με τον Χρήστο Θηβαίο στην εκδήλωση του ΑΚΕΛ για την Ημέρα της Κυπριακής Ανεξαρτησίας. Μάλιστα, η εφημερίδα η σημερινή δημοσίευσε επιστολή-έκκληση «εκ μέρους των Αγανακτισμένων και των Εθελοντών Αφύπνισης» να μην συμμετέχουν οι καλλιτέχνες στην «κομματική εκδήλωση του ΑΚΕΛ… αφού οι υπεύθυνοι δεν έδωσαν καμία απάντηση, καμία συγγνώμη, καμία εξήγηση…» για την τραγωδία στο Μαρί, όπου σκοτώθηκαν 13 άτομα και ξέμεινε από ρεύμα το νησί. Πώς να ξεμπερδέψει κανείς την ειλικρινή αγανάχτηση από τη στημένη προπαγάνδα της Δεξιάς; Και πριν λαλήσει τρις ο τραγουδοποιός, να και το πόρισμα, κάπου 600 σελίδες, που επιρρίπτει τις ευθύνες πρώτα στον πρόεδρο Δημήτρη Χριστόφια κι από κοντά στους υπουργούς Άμυνας και Εξωτερικών!
Δυστυχώς, και στην Αριστερά, ο πολιτισμός είναι ρουτίνα και επανάληψη. Καμία φαντασία, τίποτα καινούριο. Ο άλλοτε κραταιός ραδιοσταθμός του ΑΚΕΛ, «Astra 92.8», με ακροαματικότητα πάνω από 20%, έχει πέσει και η εφημερίδα του «Χαραυγή» προσφέρει στους αναγνώστες την ταινία «Μαντώ Μαυρογένους». Καλά πάει η «Ζιβάνα», αν κρίνω από τη συχνότητα που τη σερβίρουν στα εστιατόρια, που ανήκει στις επιχειρήσεις του ΑΚΕΛ και ανταγωνίζεται τις κλασικές ζιβανίες. Αλλά, όπως λέγεται με αρκετή δόση πικρίας, πολιτιστική ναυαρχίδα του «κομμουνιστικού κόμματος» παραμένει η ποδοσφαιρική του ομάδα, η «Ομόνοια», η οποία συσπειρώνει τις μεγαλύτερες και δυναμικότερες μάζες των ψηφοφόρων του.
Χαμηλής ποιότητας είναι και οι περισσότερες ταινίες, ξένες, που παίζονται στις κινηματογραφικές αίθουσες αποκλειστικά σε Mall και Cineplex. Εξαίρεση των ημερών ήταν η προβολή, σε μικρό κύκλο, της ταινίας μικρού μήκους «Οι ειδήσεις των 9 το 2030», συμπαραγωγή σκοπιμότητας των δύο εμπορικών επιμελητηρίων, κυπριακού και τουρκοκυπριακού, μάλλον επιστημονικής φαντασίας, αφού αναφέρεται στο δελτίο μιας μελλοντικής Κύπρου ενωμένης και αδιαίρετης.
Αλλά και οι τραγουδιστές και τραγουδοποιοί που κατεβαίνουν στην Κύπρο δεν επιμένουν στους αυστηρούς όρους που θέτουν στην Ελλάδα για τις εμφανίσεις τους. «Η Emporium Cars φέρνει κοντά σας Μητροπάνο-Κότσιρα-Μπάση, τιμές 60, 70, 90 ευρώ» γράφει με μεγάλα γράμματα η αφίσα και η ολοσέλιδη καταχώρηση στον τύπο. Κι όπως με διαβεβαίωσαν οι δημοσιογράφοι, με την κρίση στην Ελλάδα, όλο και περισσότεροι καλλιτέχνες καταφεύγουν στο νησί, με αμοιβές που έχουν πέσει κατακόρυφα σε σχέση με το κοντινό παρελθόν.
Βέβαια, υπάρχουν πάντα αυτοί που προτιμούν τη Τζέσικα, καθώς κι εκείνοι που πάνε στο Λονδίνο ειδικά για τη Rihanna.
Εξ Αθηνών, στο Αμφιθέατρο Μακαρίου Γ΄, το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία του Σταμάτη Φασουλή, έπαιζε τους «Σκηνοβάτες». Οι Ζουγανέλης, Μαχαιρίτσας, Σταρόβας έδιναν παράσταση στο Πέρα Χωρίο Νήσου και οι Λέκκας, Ανδρεάτος στη Δερύνεια. Και οι The Apotihans του Νίκου Ξύδη και της Βαλερίας Κουρούπη έπαιζαν στο Πάρκο Ακροπόλεως. Ταυτόχρονα, η Μαρινέλλα στο δήμο Αγλαντζιάς και ο Θάνος Μικρούτσικος με τον Χρήστο Θηβαίο στην εκδήλωση του ΑΚΕΛ για την Ημέρα της Κυπριακής Ανεξαρτησίας. Μάλιστα, η εφημερίδα η σημερινή δημοσίευσε επιστολή-έκκληση «εκ μέρους των Αγανακτισμένων και των Εθελοντών Αφύπνισης» να μην συμμετέχουν οι καλλιτέχνες στην «κομματική εκδήλωση του ΑΚΕΛ… αφού οι υπεύθυνοι δεν έδωσαν καμία απάντηση, καμία συγγνώμη, καμία εξήγηση…» για την τραγωδία στο Μαρί, όπου σκοτώθηκαν 13 άτομα και ξέμεινε από ρεύμα το νησί. Πώς να ξεμπερδέψει κανείς την ειλικρινή αγανάχτηση από τη στημένη προπαγάνδα της Δεξιάς; Και πριν λαλήσει τρις ο τραγουδοποιός, να και το πόρισμα, κάπου 600 σελίδες, που επιρρίπτει τις ευθύνες πρώτα στον πρόεδρο Δημήτρη Χριστόφια κι από κοντά στους υπουργούς Άμυνας και Εξωτερικών!
Δυστυχώς, και στην Αριστερά, ο πολιτισμός είναι ρουτίνα και επανάληψη. Καμία φαντασία, τίποτα καινούριο. Ο άλλοτε κραταιός ραδιοσταθμός του ΑΚΕΛ, «Astra 92.8», με ακροαματικότητα πάνω από 20%, έχει πέσει και η εφημερίδα του «Χαραυγή» προσφέρει στους αναγνώστες την ταινία «Μαντώ Μαυρογένους». Καλά πάει η «Ζιβάνα», αν κρίνω από τη συχνότητα που τη σερβίρουν στα εστιατόρια, που ανήκει στις επιχειρήσεις του ΑΚΕΛ και ανταγωνίζεται τις κλασικές ζιβανίες. Αλλά, όπως λέγεται με αρκετή δόση πικρίας, πολιτιστική ναυαρχίδα του «κομμουνιστικού κόμματος» παραμένει η ποδοσφαιρική του ομάδα, η «Ομόνοια», η οποία συσπειρώνει τις μεγαλύτερες και δυναμικότερες μάζες των ψηφοφόρων του.
Η άλλη όψη
Σε μία πόλη πλούσια, με 7-8 καλά βιβλιοπωλεία, γίνονται κάποιες πολιτιστικά ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις από ανθρώπους που επιμένουν ποιοτικά και τους συναντάς στις οάσεις που διασώζονται μέσα στην έρημο της γενικότερης πολιτιστικής πραγματικότητας.
Καλεσμένος του Πολιτιστικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Κύπρου, με ατμοσφαιρική φιλοξενία στον παραδοσιακό ξενώνα του, συμμετείχα σε μια εκδήλωση για τους Έλληνες της Αζοφικής Θάλασσας, στην οποία το φωνητικό συγκρότημα «Πιγάδ’», με συνερμηνεύτριες την Γκαλίνα και την Ελένη, από τη Μαριούπολη, παρουσίασε ρωμέικα και ουκρανικά τραγούδια, μεταξύ των οποίων μία εξαιρετική εκτέλεση ενός ρώσικου αντιπολεμικού τραγουδιού, που απέδωσε στα ελληνικά ο Γιάννης Ρίτσος («Οι γερανοί») και στη συνέχεια στα ρωμέικα ο Έλληνας ποιητής της Αζοφικής Ντονάτ Πατρίτσα.
Μιλώντας για τον ακμαίο Ελληνισμό της Ουκρανίας έδειξα αποσπάσματα από το υλικό που έχω μαγνητοσκοπήσει στα ελληνικά χωριά. Το κοινό ενημερωμένο και δεκτικό, δεν κουνήθηκε από τη θέση του παρ’ όλο που μια περαστική μπόρα μούσκεψε το χώρο και τα κοστούμια. Η πρόεδρος των Ελλήνων της Ουκρανίας Αλεξάνδρα Προτσένκο-Πιτσατζή αναφέρθηκε στα επιτεύγματα και τα προβλήματα της ομογένειας, κάνοντας ιδιαίτερη μνεία σε ορισμένους από τους παρόντες που έχουν στηρίξει εμπράκτως τον Ελληνισμό, όπως οι εκπρόσωποι του Ιδρύματος Αναστασίου Λεβέντη, Βάσος Καραγιώργης και Χαράλαμπος Μπακιρτζής και ο πρώην επικεφαλής της περιφέρειας Ευρώπης και παρευξείνιας ζώνης του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού, Άγγελος Ασλανίδης. Παρόντες ήταν και Μαυροθαλασσίτες Έλληνες που έχουν εγκατασταθεί στην Κύπρο και νέοι επιστήμονες, όπως η αρχαιολόγος Νατάσα Χαραλάμπους που είχε συμμετάσχει σε ερευνητικό πρόγραμμα στη Μαριούπολη.
Με την εποπτεία του Πρύτανη του Πανεπιστημίου, Κωνσταντίνου Χριστοφίδη, το Πολιτιστικό Κέντρο πραγματοποιεί κάθε χρόνο, στην αρχή και το τέλος του καλοκαιριού, ένα Φεστιβάλ με μουσική και θέατρο, φέτος το 14ο, στο πολύ όμορφο αρχοντικό της οδού Αξιοθέας, με τις ξύλινες κερκίδες και τους φοίνικες δίπλα στις μεγάλες καμάρες, ακριβώς πάνω στην πράσινη γραμμή που χωρίζει τις δύο κοινότητες. Διευθυντής του Κέντρου, ο βαθύς γνώστης της κυπριακής κουλτούρας, καθηγητής Μιχάλης Πιερής, φιλόλογος, ποιητής και συγγραφέας, ο οποίος, στο αμφιθέατρο της Σχολής Τυφλών, μας εντυπωσίασε με τη δική του θεατρική εκδοχή του «Γιοφυριού της Άρτας», με μουσική του Ευαγόρα Καραγιώργη και ηθοποιούς, άψογους, φοιτητές του πανεπιστημίου!
Ο ίδιος είχε παρουσιάσει την περασμένη άνοιξη, στο Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη, στην Αθήνα, το θεατρικό του έργο «Το σπίτι» σε σκηνοθεσία του Γιώργου Μιχαηλίδη, μετά το πρώτο του ανέβασμα στην Κύπρο σε σκηνοθεσία του Εύη Γαβριηλίδη.
Ένα βράδυ, βρεθήκαμε για άλλη μια παράσταση του «Πιγάδ’», πλαισιωμένη από τους ντόπιους «Ακρίτες», στην αυλή ενός δημοτικού σχολείου στο Γέρι, καμιά δεκαριά χιλιόμετρα από το κέντρο της Λευκωσίας. Ένα χωριό που μέσα σε λίγα χρόνια μεγάλωσε δραματικά και έγινε δήμος δώδεκα χιλιάδων κατοίκων. Η σύνθεση του ακροατηρίου διαφορετική. Ντόπιοι πρώην και νυν κτηνοτρόφοι, εσωτερικοί μετανάστες, πρόσφυγες από τα κατεχόμενα, ξεριζωμένοι Έλληνες από τον Πόντο, εργάτες από τα Βαλκάνια κ.λπ. με επικεφαλής τον δυναμικό «μουχτάρη» Α. Αργυρού, με πέντε παιδιά, που κατεβαίνει τώρα για δήμαρχος. Το γλέντι που ακολούθησε ήταν καλύτερο κι απ’ την εκδήλωση. Μαγειρευτό φαγητό στο πολιτιστικό τους στέκι «Οδυσσέας», συζητήσεις για τη ζωή στο χωριό που μεταμορφώθηκε σε κωμόπολη, τραγούδια ρούσικα και κυπριακά, από τους φιλοξενούμενους και τους ντόπιους μουζικάντηδες, χορός από τα νέα όμορφα παιδιά που δείχνουν ότι το εγκλωβισμένο τους «αίσθημα» αναζητεί διεξόδους σε κοινωνίες που είναι κομμένες και ραμμένες στα μέτρα της προνομιούχου μειοψηφίας.
Δύο μεσημέρια, δύο δίωρες εκπομπές για τον Άκη Πάνου, στο ραδιόφωνο «Άστρα», με τον Νέαρχο Γεωργιάδη, βαθύ γνώστη του λαϊκού τραγουδιού και συγγραφέα πολλών βιβλίων, γέννησαν μια συναρπαστική συζήτηση και με έφεραν σε επαφή με πολλούς ανθρώπους απ’ όλο το νησί.
Στο βιβλιοπωλείο «Ενδοχώρα», έγινε μια ζουμερή ανταλλαγή απόψεων για την Κύπρο, περί πολιτικής, ιστορίας και πολιτισμού, με σκεπτόμενους ανθρώπους, μεταξύ των οποίων και ο συγγραφέας, καθηγητής, πρώην πρέσβης της Κύπρου στην Ελλάδα, Γιώργος Γεωργής. Συζήτηση που συνεχίστηκε στη «Στοά», με ζιβανία, σεφταλιά και σουπιά στη σχάρα, και έκλεισε με τον Δημήτρη, το αφεντικό της ταβέρνας, να τραγουδάει «τη δεύτερη φορά που θα ’ρθω για να ζήσω» υμνώντας τον πανταχού παρόντα στον Ελληνισμό Καζαντζίδη.
Έφυγα με αντιφατικές εντυπώσεις και ωραία δώρα: ένα μπουκάλι ουκρανική βότκα («ραχί» στα ρωμέικα) και ένα καινούριο ποίημα στη διάλεκτο με αφιέρωση από το «Πιγάδ’», εκδόσεις του Πολιτιστικού Κέντρου από την υπεύθυνή του Ιρένα Αλέξιεβα, μελετήτρια του έργου του σπουδαίου Κύπριου ποιητή Κώστα Μόντη και φίλη από την εποχή που σπούδαζε ελληνικά στη Σόφια, σε φωτοτυπίες το σπάνιο βιβλίο του μουσικολόγου Μάρκου Φ. Δραγούμη «Μάσκες, κάσκες και ψευδώνυμα» (εκδ. «Δωδώνη») που ανακάλυψα τυχαία ψάχνοντας στη βιβλιοθήκη του Κέντρου, CD με αργεντίνικα τανγκό και τσιγγάνικα τραγούδια από την Τάνια Ραχματούλινα, συγγραφέα και μεταφράστρια ρωσικής λογοτεχνίας, το βιβλίο «Δέκα χιλιάδες μέλισσες» (εκδ. «Αρμός»)του Άντη Ροδίτη από τη Γεωργία Έλληνα, που μου υπενθύμισε πόσο έντονα έχει σημαδέψει κάποιους ανθρώπους ο ανικανοποίητος πόθος της «Ενώσεως» και το βιβλίο «Η πορνεία στην Κύπρο» που κράτησε για μένα από τον κυριακάτικο «Φιλελεύθερο» ο Νέαρχος. Μια πλούσια εσοδεία, συν τη ζιβανία που αγόρασα από το πολυτελές αεροδρόμιο της Λάρνακας το οποίο θα μπορούσε με την αφθονία του, αν ήμουν καταναλωτικός τύπος, να σβήσει σαν λωτός όλες τις αναμνήσεις από την ευχάριστη και δημιουργική παραμονή μου στη μεγαλόνησο!
Σε μία πόλη πλούσια, με 7-8 καλά βιβλιοπωλεία, γίνονται κάποιες πολιτιστικά ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις από ανθρώπους που επιμένουν ποιοτικά και τους συναντάς στις οάσεις που διασώζονται μέσα στην έρημο της γενικότερης πολιτιστικής πραγματικότητας.
Καλεσμένος του Πολιτιστικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Κύπρου, με ατμοσφαιρική φιλοξενία στον παραδοσιακό ξενώνα του, συμμετείχα σε μια εκδήλωση για τους Έλληνες της Αζοφικής Θάλασσας, στην οποία το φωνητικό συγκρότημα «Πιγάδ’», με συνερμηνεύτριες την Γκαλίνα και την Ελένη, από τη Μαριούπολη, παρουσίασε ρωμέικα και ουκρανικά τραγούδια, μεταξύ των οποίων μία εξαιρετική εκτέλεση ενός ρώσικου αντιπολεμικού τραγουδιού, που απέδωσε στα ελληνικά ο Γιάννης Ρίτσος («Οι γερανοί») και στη συνέχεια στα ρωμέικα ο Έλληνας ποιητής της Αζοφικής Ντονάτ Πατρίτσα.
Μιλώντας για τον ακμαίο Ελληνισμό της Ουκρανίας έδειξα αποσπάσματα από το υλικό που έχω μαγνητοσκοπήσει στα ελληνικά χωριά. Το κοινό ενημερωμένο και δεκτικό, δεν κουνήθηκε από τη θέση του παρ’ όλο που μια περαστική μπόρα μούσκεψε το χώρο και τα κοστούμια. Η πρόεδρος των Ελλήνων της Ουκρανίας Αλεξάνδρα Προτσένκο-Πιτσατζή αναφέρθηκε στα επιτεύγματα και τα προβλήματα της ομογένειας, κάνοντας ιδιαίτερη μνεία σε ορισμένους από τους παρόντες που έχουν στηρίξει εμπράκτως τον Ελληνισμό, όπως οι εκπρόσωποι του Ιδρύματος Αναστασίου Λεβέντη, Βάσος Καραγιώργης και Χαράλαμπος Μπακιρτζής και ο πρώην επικεφαλής της περιφέρειας Ευρώπης και παρευξείνιας ζώνης του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού, Άγγελος Ασλανίδης. Παρόντες ήταν και Μαυροθαλασσίτες Έλληνες που έχουν εγκατασταθεί στην Κύπρο και νέοι επιστήμονες, όπως η αρχαιολόγος Νατάσα Χαραλάμπους που είχε συμμετάσχει σε ερευνητικό πρόγραμμα στη Μαριούπολη.
Με την εποπτεία του Πρύτανη του Πανεπιστημίου, Κωνσταντίνου Χριστοφίδη, το Πολιτιστικό Κέντρο πραγματοποιεί κάθε χρόνο, στην αρχή και το τέλος του καλοκαιριού, ένα Φεστιβάλ με μουσική και θέατρο, φέτος το 14ο, στο πολύ όμορφο αρχοντικό της οδού Αξιοθέας, με τις ξύλινες κερκίδες και τους φοίνικες δίπλα στις μεγάλες καμάρες, ακριβώς πάνω στην πράσινη γραμμή που χωρίζει τις δύο κοινότητες. Διευθυντής του Κέντρου, ο βαθύς γνώστης της κυπριακής κουλτούρας, καθηγητής Μιχάλης Πιερής, φιλόλογος, ποιητής και συγγραφέας, ο οποίος, στο αμφιθέατρο της Σχολής Τυφλών, μας εντυπωσίασε με τη δική του θεατρική εκδοχή του «Γιοφυριού της Άρτας», με μουσική του Ευαγόρα Καραγιώργη και ηθοποιούς, άψογους, φοιτητές του πανεπιστημίου!
Ο ίδιος είχε παρουσιάσει την περασμένη άνοιξη, στο Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη, στην Αθήνα, το θεατρικό του έργο «Το σπίτι» σε σκηνοθεσία του Γιώργου Μιχαηλίδη, μετά το πρώτο του ανέβασμα στην Κύπρο σε σκηνοθεσία του Εύη Γαβριηλίδη.
Ένα βράδυ, βρεθήκαμε για άλλη μια παράσταση του «Πιγάδ’», πλαισιωμένη από τους ντόπιους «Ακρίτες», στην αυλή ενός δημοτικού σχολείου στο Γέρι, καμιά δεκαριά χιλιόμετρα από το κέντρο της Λευκωσίας. Ένα χωριό που μέσα σε λίγα χρόνια μεγάλωσε δραματικά και έγινε δήμος δώδεκα χιλιάδων κατοίκων. Η σύνθεση του ακροατηρίου διαφορετική. Ντόπιοι πρώην και νυν κτηνοτρόφοι, εσωτερικοί μετανάστες, πρόσφυγες από τα κατεχόμενα, ξεριζωμένοι Έλληνες από τον Πόντο, εργάτες από τα Βαλκάνια κ.λπ. με επικεφαλής τον δυναμικό «μουχτάρη» Α. Αργυρού, με πέντε παιδιά, που κατεβαίνει τώρα για δήμαρχος. Το γλέντι που ακολούθησε ήταν καλύτερο κι απ’ την εκδήλωση. Μαγειρευτό φαγητό στο πολιτιστικό τους στέκι «Οδυσσέας», συζητήσεις για τη ζωή στο χωριό που μεταμορφώθηκε σε κωμόπολη, τραγούδια ρούσικα και κυπριακά, από τους φιλοξενούμενους και τους ντόπιους μουζικάντηδες, χορός από τα νέα όμορφα παιδιά που δείχνουν ότι το εγκλωβισμένο τους «αίσθημα» αναζητεί διεξόδους σε κοινωνίες που είναι κομμένες και ραμμένες στα μέτρα της προνομιούχου μειοψηφίας.
Δύο μεσημέρια, δύο δίωρες εκπομπές για τον Άκη Πάνου, στο ραδιόφωνο «Άστρα», με τον Νέαρχο Γεωργιάδη, βαθύ γνώστη του λαϊκού τραγουδιού και συγγραφέα πολλών βιβλίων, γέννησαν μια συναρπαστική συζήτηση και με έφεραν σε επαφή με πολλούς ανθρώπους απ’ όλο το νησί.
Στο βιβλιοπωλείο «Ενδοχώρα», έγινε μια ζουμερή ανταλλαγή απόψεων για την Κύπρο, περί πολιτικής, ιστορίας και πολιτισμού, με σκεπτόμενους ανθρώπους, μεταξύ των οποίων και ο συγγραφέας, καθηγητής, πρώην πρέσβης της Κύπρου στην Ελλάδα, Γιώργος Γεωργής. Συζήτηση που συνεχίστηκε στη «Στοά», με ζιβανία, σεφταλιά και σουπιά στη σχάρα, και έκλεισε με τον Δημήτρη, το αφεντικό της ταβέρνας, να τραγουδάει «τη δεύτερη φορά που θα ’ρθω για να ζήσω» υμνώντας τον πανταχού παρόντα στον Ελληνισμό Καζαντζίδη.
Έφυγα με αντιφατικές εντυπώσεις και ωραία δώρα: ένα μπουκάλι ουκρανική βότκα («ραχί» στα ρωμέικα) και ένα καινούριο ποίημα στη διάλεκτο με αφιέρωση από το «Πιγάδ’», εκδόσεις του Πολιτιστικού Κέντρου από την υπεύθυνή του Ιρένα Αλέξιεβα, μελετήτρια του έργου του σπουδαίου Κύπριου ποιητή Κώστα Μόντη και φίλη από την εποχή που σπούδαζε ελληνικά στη Σόφια, σε φωτοτυπίες το σπάνιο βιβλίο του μουσικολόγου Μάρκου Φ. Δραγούμη «Μάσκες, κάσκες και ψευδώνυμα» (εκδ. «Δωδώνη») που ανακάλυψα τυχαία ψάχνοντας στη βιβλιοθήκη του Κέντρου, CD με αργεντίνικα τανγκό και τσιγγάνικα τραγούδια από την Τάνια Ραχματούλινα, συγγραφέα και μεταφράστρια ρωσικής λογοτεχνίας, το βιβλίο «Δέκα χιλιάδες μέλισσες» (εκδ. «Αρμός»)του Άντη Ροδίτη από τη Γεωργία Έλληνα, που μου υπενθύμισε πόσο έντονα έχει σημαδέψει κάποιους ανθρώπους ο ανικανοποίητος πόθος της «Ενώσεως» και το βιβλίο «Η πορνεία στην Κύπρο» που κράτησε για μένα από τον κυριακάτικο «Φιλελεύθερο» ο Νέαρχος. Μια πλούσια εσοδεία, συν τη ζιβανία που αγόρασα από το πολυτελές αεροδρόμιο της Λάρνακας το οποίο θα μπορούσε με την αφθονία του, αν ήμουν καταναλωτικός τύπος, να σβήσει σαν λωτός όλες τις αναμνήσεις από την ευχάριστη και δημιουργική παραμονή μου στη μεγαλόνησο!
Στέλιος Ελληνιάδης
Σχόλια
