Οι τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο της Ουκρανίας πιστοποιούν με σαφή τρόπο ότι ο πόλεμος κλιμακώνεται επικίνδυνα, διπλωματικές επαφές δεν υφίστανται και κάθε γέφυρα επικοινωνίας έχει καταρρεύσει κατά τρόπο που καθιστούν σενάριο εντός της λογικής των πραγμάτων την προοπτική γενίκευσης της σύγκρουσης με εξαιρετικά επώδυνα αποτελέσματα για τους λαούς του κόσμου, ιδιαίτερα της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Η δυτική Συμμαχία δεν έχει πάψει στιγμή να τροφοδοτεί με σύγχρονα όπλα το καθεστώς Ζελένσκι συντηρώντας έναν μακρόσυρτο πόλεμο φθοράς. Οι όποιες επιτυχίες, προσωρινές ή όχι θα φανεί σύντομα, της ουκρανικής αντεπίθεσης προβλήθηκε με διθυράμβους από τα δυτικά Μέσα και έγινε αφορμή για νέες εξαγγελίες στήριξης με δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια από Βρετανία και ΗΠΑ.
Από την πλευρά του ο Πούτιν προχώρησε σε προσάρτηση, μετά από δημοψήφισμα, τις ελεγχόμενες από τις ρωσικές δυνάμεις περιοχές και ανακοίνωσε την ένταξη τους στη Ρωσική Ομοσπονδία, τονίζοντας ότι αποτελούν πλέον ρωσικό έδαφος και ότι κάθε επίθεση σε αυτές τις περιοχές θα θεωρηθεί επίθεση κατά ρωσικού εδάφους και πληθυσμού – δίνοντάς έτσι στη Ρωσία το δικαίωμα να απαντήσει με όλα τα στρατιωτικά μέσα που διαθέτει, ακόμα και με τα πυρηνικά. Αυτή η σημαντική κίνηση της Ρωσίας έρχεται μετά την προχθεσινή δολιοφθορά των αγωγών Φυσικού Αερίου Nord Stream 1 και 2.
Οι κινήσεις αυτές, και όσα εξαγγέλλονται ότι θα ακολουθήσουν, συνιστούν μια αλλαγή φάσης του πολέμου. Η Δύση ανακοίνωσε ήδη ότι δεν θα αναγνωρίσει την προσάρτηση των εδαφών της Ουκρανίας και προετοιμάζει νέες κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας. Ταυτόχρονα στηρίζει απεριόριστα υλικά και τεχνικά την αντεπίθεση των Ουκρανών αποσκοπώντας να κλιμακωθεί ο πόλεμος. Η στρατιωτική μηχανή της Ρωσίας, έχοντας σταθεροποιήσει τα σημεία υποχώρησης της έχει βάλει στο στόχαστρο και καταστρέφει κρίσιμες πολιτικές υποδομές ενώ μετακινεί εμπειροπόλεμες δυνάμεις στα μέτωπα θέτοντας ως άμεσο στόχο την απελευθέρωση ολόκληρου του Ντονμπάς και επέκταση των συγκρούσεων ως την Οδησσό.
Διάψευση σχεδίων – Επιτάχυνση του πολέμου
Με αυτά τα δεδομένα μπαίνουμε ήδη σε μια νέα αχαρτογράφητη φάση του πολέμου. Το τι ακριβώς θα γίνει και πότε, το αν αυτό θα είναι προϊόν συνειδητής επιλογής μιας εκ των δύο συγκρουόμενων πλευρών ή γέννημα προβοκάτσιας δυνάμεων και μηχανισμών που δρουν ανεξέλεγκτα στην περιοχή ή ακόμα και αποτέλεσμα απρόβλεπτων συμβάντων. Η πορεία όμως των πραγμάτων αναδεικνύει μια σημαντική αλλαγή στοχεύσεων από όλες τις πλευρές.
Μέχρι τώρα ο πόλεμος εξελισσόταν σε ένα πόλεμο φθοράς και κερδίσματος χρόνου. Η Δύση εξόπλιζε την Ουκρανία για να συντηρεί μια «αντίσταση» που σε συνδυασμό με τις οικονομικές κυρώσεις και τον επικοινωνιακό πόλεμο αποσκοπούσε στο αδυνάτισμα της Ρωσίας και τη φθορά ως την ανατροπή του Πούτιν. Οι ΗΠΑ, βασικός ωφελημένος του πολέμου, είχαν ήδη καταφέρει να επανασυσπειρώσει το ΝΑΤΟ υπό την κυριαρχία τους και είχαν δηλητηριάσει τις σχέσεις Ρωσίας-Ευρώπης, ιδιαίτερα της Γερμανίας, προς όφελος τους. Η Ουάσιγκτον σε συνεργασία με το Λονδίνο ίσως ήταν οι μοναδικές δυνάμεις που προετοίμαζαν το έδαφος για τη νέα φάση.
Ο πρώην πρωθυπουργός της πουτινικής Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ επαναλαμβάνει κάθε τρεις και λίγο τις απειλές για χρήση του πυρηνικού οπλοστασίου της Ρωσίας. Χρησιμοποιεί μια γλώσσα τύπου Ερντογάν ώστε να προκαλέσει σοκ και δέος στους Δυτικούς. Μόνο που αυτές οι απειλές γίνονται κάθε φορά από θέση αδυναμίας, και για να καλυφθεί μια θέση αδυναμίας απέναντι σε δυσκολίες ή εμπόδια που θέτει η αντίπαλη πλευρά.
Οι πυρηνικές απειλές είναι απαράδεκτες για τους λαούς και τις χώρες που πρέπει να αγωνιστούν για μια αποπυρηνικοποιημένη Ευρώπη. Πρόσφατα τη σκυτάλη πήρε η νέα Αγγλίδα πρωθυπουργός, Λιζ Τρας, που δήλωσε ξεδιάντροπα ότι δεν θα δίσταζε να ρίξει πυρηνικά ενάντια στη Ρωσία. Πραγματικός πυρηνικός εμπρηστής και ο νέος λοχίας των ΗΠΑ στην Ευρώπη…
Η Ρωσία αφού ξεπέρασε σχετικά σύντομα το σοκ των δυτικών κυρώσεων βρίσκοντας άλλες αγορές για το εμπάργκο που της επιβλήθηκε, επέλεξε μια χαμηλού προφίλ «στρατιωτική επιχείρηση» αποσκοπώντας να διασπάσει το δυτικό μπλοκ υπό τις συνέπειες της έλλειψης ενεργειακών πόρων και πρώτων υλών. Ως ένα βαθμό οι επιλογές της Ρωσίας υπαγορεύονταν από τις εκτιμήσεις ότι ο μακρόσυρτος πόλεμος στην Ουκρανία θα οδηγήσει σε επώδυνες πολιτικές αναταράξεις στην Ευρώπη (ως ένα βαθμό δικαιώθηκε με τα εκλογικά αποτελέσματα σε Γαλλία, Σουηδία και Ιταλία), σε κοινωνικές εκρήξεις και κυρίως σε αντιδράσεις στο εσωτερικό των ισχυρών βιομηχανικών κρατών της Ε.Ε., ιδιαίτερα της Γερμανίας.
Φαίνεται ότι, με εξαίρεση τις ΗΠΑ που σχεδιάζει μια ολοκληρωτική επιστροφή στην παγκόσμια ηγεμονία στοχοποιώντας τη Ρωσία και τη Κίνα, τόσο η Ε.Ε. όσο και η Ρωσία αντιμετώπιζαν τον πόλεμο στην Ουκρανία ως ένα πρόσκαιρο επεισόδιο. Ως ένα γεγονός που θα άφηνε αλώβητα πρόσωπα και πράγματα αλλά θα οδηγούσε σε μια ανακατανομή ισχύος ικανή να επιβάλλει νέες διευθετήσεις στη βάση των νέων συσχετισμών. Κάτι τέτοιο έχει σήμερα διαψευστεί.
Προς αλλαγή δόγματος;
Οι κινήσεις στα πεδία των μαχών στην Ουκρανία, οι πολιτικές πρωτοβουλίες και διπλωματικές κινήσεις Δύσης και Ρωσίας διαμορφώνουν ένα διαφορετικό πεδίο. Πλέον ο αργόσυρτος πόλεμος χάνει τη σημασία του καθώς δεν είναι ορατή, από καμία πλευρά, ούτε η σταθεροποίηση του μετώπου ούτε η έναρξη διπλωματικών διαπραγματεύσεων για νέες διευθετήσεις. Ο χρόνος πιέζει ασφυκτικά πια και τις δύο πλευρές. Ο επερχόμενος χειμώνας θα δυσκολέψει σημαντικά τις χερσαίες επιχειρήσεις και θα φορτώσει προβλήματα την Ε.Ε. Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με τις συνέπειες των επιλογών της καθώς η ενεργειακή κρίση υπολογίζεται ότι θα κρατήσει περισσότερο από πέντε χρόνια. Οι οικονομικές απώλειες και οι κοινωνικές αναστατώσεις, σε τέτοιο βάθος χρόνου, δεν θα είναι διαχειρίσιμες.
Στη Ρωσία αντίστοιχα δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή μια ήττα χωρίς σημαντικές επιπτώσεις στην επιβίωση του καθεστώτος Πούτιν. Και αυτή πίεση χρόνου οδηγεί σε αλλαγή προτεραιοτήτων, σε αλλαγή «δόγματος» των πολεμικών συγκρούσεων. Στο επίκεντρο των σχεδιασμών τίθεται πλέον εμφατικά η κλιμάκωση του πολέμου και στόχος δεν είναι άλλος από την ολοκληρωτική κατίσχυση της μιας πλευράς επί της άλλης. Η πολιτική των ΗΠΑ γίνεται αναγκαστική πια επιλογή και για τις ισχυρές οικονομίες της Ε.Ε.
Κρίσιμος περιοριστικός παράγοντας των υπό διαμόρφωση τάσεων αποτελεί η επαμφοτερίζουσα στάση της Κίνας. Το Πεκίνο αισθάνεται υποχρεωμένο να σταθεί στο πλευρό της Ρωσίας αντιλαμβανόμενο ότι αποτελεί τον επόμενο στόχο. Ταυτόχρονα δεν συναινεί στη γενίκευση του πολέμου γνωρίζοντας ότι αυτό εγείρει σημαντικά εμπόδια στους οικονομικούς του σχεδιασμούς και στη βάση αυτή επιχειρεί να κερδίσει χρόνο.
Αναμφισβήτητα όλες οι χώρες, σε Ανατολή και Δύση διαπερνιούνται από σημαντικές αντιθέσεις και διχασμούς στο εσωτερικό τους, αντιθέσεις πού όλοι παρακολουθούν αν και ως αυτή τη στιγμή δεν είναι σε θέση να παράγουν ορατό έργο.
Μερικές επισημάνσεις…
Κινεζικές διαφοροποιήσεις;
Δύο φορές πριν από αποφασιστικές κινήσεις της Ρωσίας (έναρξη «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» δηλαδή εισβολής και πολέμου στην Ουκρανία και κήρυξη μερικής επιστράτευσης και στήριξης των δημοψηφισμάτων σε περιοχές υπό τον ρωσικό στρατό) είχαν προηγηθεί συναντήσεις και συζητήσεις ανάμεσα σε Βλαντίμιρ Πούτιν και Σι Τζινπίνγκ. Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι υπήρξε ενημέρωση για τις κινήσεις αυτές καθώς και ορισμένες δεσμεύσεις. Στην πρόσφατη συνάντηση στη Σαμαρκάνδη φάνηκαν με έμφαση οι διαφορές απόψεων και εκτιμήσεων ανάμεσα σε Κίνα και Ρωσία όσον αφορά ρυθμούς, κλιμακώσεις και μέσα που χρησιμοποιούνται.
Πρόσφατα στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι επέμεινε ότι πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες στην κατεύθυνση της ειρηνικής επίλυσης στην Ουκρανία και κατέληξε πως «ουσιαστικές λύσεις είναι η αντιμετώπιση των εύλογων ανησυχιών για την ασφάλεια όλων των μερών, και η οικοδόμηση μιας ισορροπημένης, αποτελεσματικής και βιώσιμης αρχιτεκτονικής ασφάλειας». Επίσης, για πρώτη φορά από την έναρξη των εχθροπραξιών στην Ουκρανία έγινε συνάντηση του Γουάνγκ Γι με τον υπουργό Εξωτερικών της Ουκρανίας Ντιμίτρο Κουλέμπα, διαβεβαιώνοντας πως η Κίνα σέβεται «την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα όλων των χωρών» προσθέτοντας ότι «οι νόμιμες ανησυχίες όλων των πλευρών σε σχέση με την ασφάλεια πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη».
Ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών τόνισε πως «η Κίνα φρόντιζε πάντα να προωθεί τις ειρηνευτικές συνομιλίες, χωρίς ποτέ να μένει με σταυρωμένα χέρια, χωρίς να ρίχνει λάδι στη φωτιά ή να εκμεταλλεύεται την κατάσταση προς ίδιον όφελος». Ενδεικτικό των διαφορών είναι και η απάντηση που έδωσε ο ΥΠΕΞ της Ρωσίας κ. Λαβρόφ στο ερώτημα που του τέθηκε σε συνέντευξη Τύπου στον ΟΗΕ, αν η Κίνα δυσανασχετεί με την συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία: «Μπορείτε να πείτε πως απέφυγα να απαντήσω στην ερώτησή σας».
Αντιδράσεις για τη μερική επιστράτευση στη Ρωσία
Είναι σκέτο ψέμα της Δυτικής προπαγάνδας ότι υπάρχουν αντιδράσεις στην απόφαση του Πούτιν να κηρύξει μερική επιστράτευση 300.000 Ρώσων για τις ανάγκες του μετώπου και του πολέμου;
Η κατασκευή fake news είναι μέσα στη λογική των σκληρών στρατοπεδεύσεων, και ήδη πληττόμαστε στη Δύση από οχετό ψεύτικων πληροφοριών και κατασκευασμένων «ειδήσεων». Όπως έγινε πρόσφατα με την είδηση (από ινδική πηγή) πως έγινε πραξικόπημα ενάντια στον Σι Τζινπίνγκ στην Κίνα. Ή όσα φάγαμε στη μάπα για τις ασθένειες του Πούτιν, και άλλα τέτοια. Γι’ αυτό χρειάζεται διασταύρωση κάθε πληροφορίας και έλεγχος των πηγών.
Όλα αυτά δεν αναιρούν το γεγονός ότι ο «περίπατος» της Ρωσίας στην Ουκρανία αποδείχθηκε αρκετή σκληρή δοκιμασία, και συνάντησε πολλές δυσκολίες που εκφράστηκαν και επί του πεδίου – μεταξύ άλλων με αντικαταστάσεις επιτελών του στρατού και με την κήρυξη της μερικής επιστράτευσης (πρώτη φορά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο).
Η πορεία προς τον πολυπολικό κόσμο δεν είναι ρόδινη, ούτε το αναδυόμενο στρατόπεδο απέναντι στη Δύση είναι τόσο ενωμένο, αρραγές, ισχυρό. Και η Δύση θα πολεμήσει λυσσασμένα προκειμένου να μην διαταραχθεί η κυριαρχία της…
Το ερώτημα είναι αν η τάση προς τον πόλεμο ανάμεσα σε βασικά κέντρα ισχύος (πολύ μεγάλες δυνάμεις της εποχής μας) έχει θετικό χαρακτήρα για τους λαούς, τις χώρες, την ανθρωπότητα, το περιβάλλον, τη ζωή στον πλανήτη. Το ερώτημα πρέπει να τεθεί από την πλευρά των λαών και της ανθρωπότητας, κι όχι από την πλευρά των ανταγωνιζόμενων δυνάμεων και των στρατοπεδεύσεων που επιχειρούν να στήσουν.
Μ.Α.
