Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη*
O παππούς μας, ο Οδυσσέας, είχε έγκαιρα ενημερωθεί από την κολλητή του την Κίρκη για το γοητευτικό τραγούδι των Σειρήνων. Ήξερε πως έτσι, οι κόρες της Δήμητρας παγίδευαν τους ανυποψίαστους ταξιδιώτες, που πλησιάζοντας ξεχνούσαν τον προορισμό τους ή κατασπαράζονταν απ’ αυτές. Κι αντί ν’ ανάψει κάνα κερί σε καμιά εκκλησία, προτίμησε να το βάλει στ’ αφτιά του για να μην ακούσει το σαγηνευτικό τραγούδι τους. Για να μην ξεχάσει τον προορισμό του.
Εν τούτοις, οι «σειρήνες» που μας ξύπνησαν, πριν από λίγες μέρες, εδώ στην ελεύθερη Κύπρο, στην 42η επέτειο της τουρκικής εισβολής, μάλλον δεν «ακούστηκαν», παρά την αιχμηρότητα του ήχου τους. Σαν να σε ξυπνούν για να σε κοιμίσουν, κατά κάποιο τρόπο. Και μένει κανείς άπορος μέσα στα ξημερώματα να ψηλαφίζει τα αφτιά του, μπας και ανακαλύψει το «κερί». Γιατί δεν μπορεί, λες, κάποιος μας βούλωσε τα αφτιά μ’ ένα κερί που όλες οι «μπατονέτες» του κόσμου δεν κατορθώνουν να μας απαλλάξουν. Και το πρόβλημα είναι ότι εδώ το πράγμα λειτουργεί κάπως ανάποδα απ’ ό,τι στην περίπτωση του Οδυσσέα. Είναι κι εδώ το κερί που μας εμποδίζει να ακούσουμε τις σειρήνες, αλλά -τι αντίφαση- οι σειρήνες, τώρα, μας υπενθυμίζουν τον προορισμό! Δεν θέλουν να ξεχάσουμε, όχι τόσο ένα λίγο ώς πολύ ξεχασμένο παρελθόν, αλλά τον προορισμό της Ελευθερίας.
Κι αυτό το διαβολεμένο κερί στ’ αφτιά μας λιώνει το Είναι μας και επαναλαμβάνει μονότροπα «ναι, αλλά εκάμαμε κι εμείς πολλά». Η φωνή του Πάγκαλου με το «όλοι μαζί τα φάγαμε», στην κυπριακή ντοπιολαλιά γίνεται «ναι, αλλά εκάμαμε κι εμείς πολλά». Δηλαδή, οι Άλλοι μας βίασαν, μας σκότωσαν, μας λεηλάτησαν το «Έχειν» και το «Είναι» μας, και συνεχίζουν «σαρανταθκιό» χρόνια να το κάνουν, αλλά… «εκάμαμε κι εμείς πολλά». Είμαστε ένοχοι κι εμείς. Οι Άλλοι έχουν τα δίκια τους να μας σκοτώσουν. Κανονικά θα έπρεπε να έχουμε αυτοκτονήσει από τις τύψεις και τις ενοχές. Μας κάνουν χάρη που μας σκοτώνουν. Μας βγάζουν από το κόπο να αυτοκτονήσουμε.
Η θυματοποίηση του θύτη είναι γνωστή ιστορία, αλλά η θυτοποίηση του θύματος είναι ντόπιο προϊόν της νεοελληνικής μειονεξίας. Κι αν η ενοχοποίηση, με τη μορφή της δαιμονοποίησης άλλων λαών, έχει χρησιμοποιηθεί από κυβερνήσεις εδώ και αιώνες, αυξάνοντας τις εθνικιστικές τάσεις, όμως ποτέ μέχρι σήμερα, οι τεχνικές αυτές δεν χρησιμοποιήθηκαν από τους εξουσιαστικούς μηχανισμούς σε βάρος του ίδιου του λαού τους, και μάλιστα με τέτοια επιτυχία, οδηγώντας τον σε ένα συλλογικό αυτοτιμωρητικό αυτισμό. Κι ίσως δεν είναι καθόλου τυχαίο που η λέξη «αυτισμός» μπορεί να παραπέμπει στο κερί που μας παράχωσαν στ’ αφτιά μας. Είναι αυτή η ενοχοποίηση, το κερί, που θέλει να μας αποτρέψει από τον προορισμό μας. Είναι η ενοχοποιητική αυτομομφή η βαθιά αιτία της παθητικοποιημένης υποταγής μας. Και γι’ αυτό, δεν χρειαζόμαστε τίποτα περισσότερο από μια πλημμυρίδα αθωότητας. Μια πανηγυρική αθώωση του συλλογικού εαυτού μας. Και στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Κατά συνέπεια, ζητείται επειγόντως πολιτικός «αθωωτής».
*Ο Αντώνης Ανδρουλιδάκης είναι σύμβουλος Ψυχικής Υγείας-ψυχοθεραπευτής
