Της Βάννας Σφακιανάκη
Τις τελευταίες ημέρες του 2022 έγινε έντονα αισθητό ένα φαινόμενο: Οι χονδρεμπορικές τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος αποτυπώνονταν με διψήφια νούμερα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και μόνο στην Ιταλία και την Ελλάδα με τριψήφια και μάλιστα μεγαλύτερα των 200 ευρώ. Η κυβέρνηση δήλωσε ότι αυτό συμβαίνει επειδή η χώρα μας αγοράζει φυσικό αέριο με τιμές του αμέσως προηγούμενου μήνα και ότι τον Ιανουάριο θα δούμε μια διαφορετική εικόνα, χωρίς ωστόσο να εξηγήσει το λόγο για τον οποίο ισχύει αυτός ο κανόνας.
Όμως ο πρόεδρος της ΡΑΕ Αθανάσιος Δαγούμας, διαψεύδει την κυβέρνηση δηλώνοντας στην Καθημερινή ότι «Ακόμη και εάν ήταν ημερήσια η τιμολόγηση του φυσικού αερίου στην Ελλάδα οι τιμές δεν επρόκειτο να έπεφταν κάτω από τα 150 ευρώ. Για να πάμε στις τιμές που είδαμε στην Ευρώπη τις τελευταίες ημέρες με το ποσοστό συμμετοχής του φυσικού αερίου που έχουμε στην ηλεκτροπαραγωγή, θα πρέπει το φυσικό αέριο να κατρακυλήσει στα 20-30 ευρώ/μεγαβατώρα.». [1]
Τις πρώτες ημέρες του 2023 η όποια σύγκλιση των τιμών επετεύχθη όχι με μείωση των τιμών στην Ελλάδα αλλά με άνοδο των τιμών στις ευρωπαϊκές χώρες αλλά με την Ελλάδα μόνο να υπερβαίνει τα 200 ευρώ, ενώ σύμφωνα πάλι με την Καθημερινή, η Ελλάδα σε επίπεδο έτους, καθίσταται η τρίτη ακριβότερη αγορά της Ευρώπης με τιμή στα 279,89 ευρώ/μεγαβατώρα, πίσω από την Ελβετία (282,43) και την Ιταλία που βρίσκεται στην πρώτη θέση με τιμή στα 304,17 ευρώ/μεγαβατώρα.
Για «αισχροκέρδεια Μητσοτάκη» μιλάει ο ΣΥΡΙΖΑ (Σ. Φάμελλος), για «αναποτελεσματική ενεργειακή πολιτική της κυβέρνησης» το ΠΑΣΟΚ (Χ. Δούκας), αποφεύγοντας να θίξουν την ουσία του προβλήματος. Όσο κι αν αληθεύουν αυτά, δεν βοηθούν την κοινωνία να κατανοήσει την πραγματική αιτία της αύξησης της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, ούτε δίνουν μια προοπτική αντιμετώπισης της αιτίας, που δεν είναι άλλη από τις «πράσινες» πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταξύ των οποίων η τιμολόγηση του ηλεκτρικού ρεύματος με βάση το Μοντέλο Στόχο (Target Model), δηλαδή την πιο ακριβή μονάδα που μπαίνει στο μίγμα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με βάση την οριακή τιμή και που η Ευρωπαϊκή Ένωση αρνείται επίμονα να τροποποιήσει.
Το γεγονός ότι η κυβέρνηση, μέσω των επιδοτήσεων στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος, ανακυκλώνει χρήματα των φορολογουμένων συντηρώντας το κερδοσκοπικό μοντέλο της αγοράς ενέργειας, έχει σε ένα βαθμό προβληθεί και έχει γίνει κατανοητό από τους πολίτες, για τον πρόσθετο λόγο ότι η λεηλασία των εισοδημάτων τους αποτυπώνεται στους λογαριασμούς του ρεύματος που παραμένουν υψηλοί και μετά από την μείωση με τα ποσά των επιδοτήσεων.
Αυτό όμως, που έχει γίνει λιγότερο γνωστό και κατά συνέπεια κατανοητό, είναι ότι η Ελλάδα ήταν πρωταθλήτρια στη χονδρεμπορική τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος πολύ πριν από την ενεργειακή κρίση και ακόμα περισσότερο από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Το «μακρινό» λοιπόν 2019, η εφημερίδα Έθνος ενημέρωνε ότι σύμφωνα με έκθεση της Κομισιόν για το β’ τρίμηνο του 2019, η Ελλάδα ήταν η χώρα με το ακριβότερο ρεύμα στην Ευρώπη! [2] Αυτό δεν είχε γίνει τόσο αισθητό αφ’ ενός επειδή οι τιμές ενέργειας δεν είχαν ακόμα απογειωθεί και αφ’ ετέρου γιατί «Ο ανταγωνισμός που αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια στη λιανική αγορά στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στα ΝΟΜΕ, την ισχύ δηλαδή που με νόμο διέθετε η ΔΕΗ μέσω δημοπρασιών. Έτσι μπήκε στην αγορά ένας μεγάλος αριθμός προμηθευτών που αγόραζε φθηνή ενέργεια από τα ΝΟΜΕ και τη διέθετε στην κατανάλωση χωρίς ουσιαστικό ρίσκο» (Καθημερινή 07/12/2020). Η πολιτική αυτή είχε επιβληθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση προκειμένου να συρρικνωθεί η ΔΕΗ, να ωφεληθεί ο ανταγωνισμός(!) και η υλοποίηση της «ελεύθερης» ενεργειακής αγοράς!
Τότε, κυβέρνηση και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης έδιναν την υπόσχεση ότι η εφαρμογή του Target Model, δηλαδή η έναρξη λειτουργίας του Χρηματιστηρίου Ενέργειας το 2020, θα έδινε τη λύση για όλα τα προβλήματα, για να «ανακαλύψουν» λίγους μήνες μετά ότι «Η εφαρμογή του target model α λα ελληνικά» [3] τετραπλασίασε τις τιμές στην χονδρεμπορική αγορά ρεύματος και ότι θα χρειαζόταν τουλάχιστον 1-1,5 χρόνος για να ξεπεράσει το νέο μοντέλο το «νηπιακό» στάδιο!
Δυναμική η αύξηση της ενεργειακής εξάρτησης
Η απογείωση των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος απογειώνει και το ποσοστό των εισαγωγών ηλεκτρικού ρεύματος από τις διασυνδέσεις, που αντιπροσωπεύει το 35% του ενεργειακού μείγματος. Όμως το κριτήριο της ενεργειακής ανεξαρτησίας έχει πέσει στην Ελλάδα στο ναδίρ. Πολλοί μάλιστα λυπούνται που «Οι διεθνείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις ρεύματος είναι χαμηλής μεταφορικής ικανότητας» και « Έτσι, η χώρα μας στερείται της ικανότητας μεγαλύτερων εισαγωγών φθηνής ενέργειας» [4] ή βλέπουν τις διασυνδέσεις ως «κλειδί» για φθηνότερο ρεύμα και κίνδυνο ενεργειακής απομόνωσης της χώρας αν δεν τρέξουν τα έργα! [5]
Έωλο είναι και το χιλιοειπωμένο επιχείρημα των τελευταίων ημερών ότι για τις υψηλές τιμές στη χώρα μας βασική αιτία αποτελεί η κυρίαρχη θέση που έχει το φυσικό αέριο στο μείγμα καυσίμου για την ηλεκτροπαραγωγή. Κι αυτό επειδή η τιμές δεν διαμορφώνονται από το μέσο όρο τιμών του μείγματος καυσίμων αλλά όπως πια όλοι ξέρουν, από την οριακή τιμή του συστήματος, δηλαδή την ακριβότερη μονάδα που μπαίνει στο σύστημα.
Σε κάθε περίπτωση, οι ίδιοι που το λένε δεν σχεδιάζουν να μειώσουν τη συμμετοχή των μονάδων φυσικού αερίου. Ο Διαχειριστής του Συστήματος Μεταφοράς (ΑΔΜΗΕ) στη μελέτη επάρκειας 2025-2035 κρίνει απαραίτητο το διπλασιασμό των μονάδων φυσικού αερίου με τρείς τουλάχιστον νέες μονάδες εκτός από την μετατροπή της «Πτολεμαΐδα 5». Κι αυτό επειδή: «… η όλο και μεγαλύτερη διείσδυση αιολικών και φωτοβολταϊκών σταθμών στο ενεργειακό σύστημα, με βάση τις δυνατότητες που δίνει η υφιστάμενη τεχνολογία αποθήκευσης, πρέπει να συνοδεύεται από εγκατάσταση περισσότερων θερμικών μονάδων και ειδικότερα φυσικού αερίου, προκειμένου να διασφαλίζεται η ηλεκτρική επάρκεια…». Επιπλέον ο ΑΔΜΗΕ κρίνει ότι τόσο για τις νέες μονάδες φυσικού αερίου, όσο και για τις νέες μονάδες ΑΠΕ και αποθήκευσης θα χρειαστεί μηχανισμός στήριξης, [6] δηλαδή νέες επιδοτήσεις και επομένως νέες αυξήσεις στην τιμή του ρεύματος.
Παραπομπές
[1] Γιατί παραμένει ακριβό το ρεύμα στην Ελλάδα
[2] Η Ελλάδα η χώρα με το ακριβότερο ρεύμα στην Ευρώπη
[3] Η εφαρμογή του target model α λα ελληνικά
[4] ΑΠΕ: Πώς ο καιρός έριξε τις τιμές ρεύματος στην Ευρώπη και τις αύξησε στην Ελλάδα
[5] «Κλειδί» οι διασυνδέσεις για φθηνότερο ρεύμα
[6] Μελέτη ΑΔΜΗΕ: Απαραίτητες τρείς τουλάχιστον νέες μονάδες αερίου για την επάρκεια του συστήματος, αλλά δεν θα είναι βιώσιμες χωρίς μηχανισμό ενίσχυσης – Ποιες οι ανάγκες στήριξης ΑΠΕ και αποθήκευσης
