Έχει συμπληρωθεί μήνας από την έναρξη της σύγκρουσης μεταξύ Ισραήλ-Παλαιστινίων (7 Οκτωβρίου). Οι ραγδαίες εξελίξεις αυτού του διαστήματος έχουν δείξει ήδη δύο πράγματα. Πρώτον, ότι η Παλαιστινιακή υπόθεση –η δημιουργία βιώσιμου Παλαιστινιακού κράτους– δεν μπορεί να μπει «κάτω απ’ το χαλί». Παρά την καταφανώς ανισόμετρη, τεράστια ισραηλινή δύναμη πυρός που ισοπεδώνει (και είναι πολύ πιθανό ότι θα μπορέσει τελικά να θέσει υπό κατοχή) μεγάλο μέρος της Γάζας, για άλλη μια φορά γίνεται εμφανές ότι τα όπλα από μόνα τους δεν αρκούν για να λύσουν τα αδιέξοδα. Αντίθετα, τείνουν να προσθέτουν νέα.
Δεύτερον, γίνεται φανερό ότι η σύγκρουση –οι όροι που την προκάλεσαν αλλά και η τροχιά που διαγράφει– έχει πολύ ευρύτερες διαστάσεις, εμπλέκοντας και πιέζοντας όλους τους μεγάλους παίκτες (ΗΠΑ/Δύση, Ρωσία, Κίνα καθώς και μια σειρά από υπολογίσιμες περιφερειακές δυνάμεις: Ιράν, Σ. Αραβία, Τουρκία, αλλά και Ινδία σε ιδιαίτερο, κομβικό ρόλο). Στο σημείωμα αυτό θα αναφερθούμε σε μερικές ουσιώδεις πλευρές, όπως τις αναδεικνύει ιδιαίτερα η μεγάλη διπλωματική κινητικότητα του Μπλίνκεν, που φαίνεται όμως να αποκαλύπτει αδυναμίες-αποτυχίες των ΗΠΑ να επιβάλουν απρόσκοπτα τη θέλησή τους, αντανακλώντας έτσι τον κλονισμό της ηγεμονικής τους θέσης.
ΗΠΑ-Ισραήλ: τι επιδιώκουν
Γίνεται πρόδηλο ότι το Ισραήλ επιδιώκει την εθνοκάθαρση-εκτοπισμό των Παλαιστινίων, τόσο από τη Γάζα όσο και από τη Δυτική Όχθη, και μ’ αυτό τον τρόπο την «επίλυση»(!) του Παλαιστινιακού προβλήματος. Παρά τα αηδιαστικά διπλωματικά προσχήματα, επίσης γίνεται φανερό ότι ΗΠΑ και Ευρώπη το συντρέχουν αποφασιστικά. Πολύ πριν σιγήσουν τα όπλα, οι σχεδιασμοί της «επόμενης μέρας» είναι ήδη παρόντες. Το ίδιο και τα πολλαπλά αδιέξοδά της, που θέτουν με ένταση το ερώτημα: ποιοι τελικά είναι οι σκοποί αυτού του πολέμου; Ο Μπλίνκεν είναι υποχρεωμένος να κάνει λόγο για διαδικασία δημιουργίας Παλαιστινιακού κράτους σε Δυτική Όχθη και Γάζα (δηλώσεις του στο Τόκιο, στη σύνοδο του G7). Αυτό έρχεται να οξύνει τη διάσταση ανάμεσα σε Ισραήλ και ΗΠΑ για το ποιος ελέγχει το επίπεδο κλιμάκωσης της σύγκρουσης και τη διαχείρισή της, καθιστώντας ορατούς διεθνώς τους περιορισμούς επιβολής της θέλησης των τελευταίων.
Την ίδια στιγμή, και πολύ χαρακτηριστικά ως προς τις αντιφάσεις που γεννά, πίσω από φόρμουλες για το «άνοιγμα ανθρωπιστικών διαδρόμων» στήνεται η υποδομή για τον μαζικό εκτοπισμό εκατοντάδων χιλιάδων Παλαιστινίων προκειμένου να εξυπηρετηθεί το Ισραήλ (κινήσεις ΗΠΑ αλλά και Γαλλίας – διάσκεψη στο Παρίσι). Η έκταση της σφαγής στη Γάζα είναι τέτοια που προκύπτει πρόβλημα με τις πιέσεις, οι οποίες ογκώνονται διεθνώς απαιτώντας το σταμάτημά της. Αυτές συνεπάγονται ανεπανόρθωτα «πολιτικά κόστη» με μεγάλες μεσομακροπρόθεσμες συνέπειες, τόσο για το Ισραήλ όσο και για τη διοίκηση Μπάιντεν, μπροστά μάλιστα στις εκλογές του επόμενου έτους.
ΗΠΑ-Αραβικός κόσμος, αλλά και Τουρκία
Η αρχιτεκτονική διευθετήσεων των Αράβων με το Ισραήλ που προωθούσε η αμερικανική πολιτική έχει μπλοκαριστεί μέχρι νεωτέρας. Η επιδεικτικά παγερή και προσβλητική υποδοχή που συνάντησε ο Μπλίνκεν τόσο στο Ριάντ όσο και στην Άγκυρα βοά για το «πώς φυσάει ο άνεμος». Η Σ. Αραβία αφενός μεν πιέζεται, όπως και τα άλλα πολύ αμαρτωλά αραβικά καθεστώτα, από την παράταση του αφανισμού των Παλαιστινίων, αφετέρου στερεώνει την ενδιάμεση θέση της μεταξύ Δύσης και BRICS.
Μια συνθήκη «μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα» φαίνεται εδώ: την ίδια στιγμή που την απεμπλοκή την έχουν κάνει εξαιρετικά δύσκολη και ναρκοθετημένη όλες οι προηγούμενες κινήσεις της Δύσης, ο χρόνος –η παράταση του πολέμου– πιέζει τώρα, και δοκιμάζει πολλούς (πρωτίστως τις ΗΠΑ και το Ισραήλ). Ενισχύει παράλληλα και τη δυναμική επέκτασης του πολέμου, κυρίως με τον κίνδυνο άμεσης εμπλοκής του «κόσμου του Ιράν». Η Τουρκία από την άλλη επιδεικνύει την αποφασιστικά διευρυνόμενη μεγέθυνση της αυτονόμησής της, που γίνεται εμφανώς ανεκτή από τις ΗΠΑ (με όλες τις δυσμενείς συνέπειες που αυτό επιφέρει για τα καθ’ ημάς…).
Οι ανερχόμενες δυνάμεις απέναντι στις συγκρούσεις της Μ. Ανατολής
Η Ρωσία κρατάει ανοικτούς διαύλους με όλους: συνομιλεί με τη Χαμάς στη Μόσχα, αλλά έχει τέτοιες ισορροπίες και με το Ισραήλ που της επιτρέπουν να διαχειρίζεται τη δυσφορία του. Τα βέλη της στρέφονται προς τις ΗΠΑ και την αδυναμία τους να βρουν λύση στα αδιέξοδα που έχει δημιουργήσει ο ηγεμονισμός τους. Κίνα και ΗΠΑ εντατικοποιούν τις μεταξύ τους επαφές, προετοιμάζοντας μια εφ’ όλης της ύλης (με μη ανακοινώσιμη ατζέντα) συνάντηση κορυφής Μπάιντεν-Σι στο Σαν Φρανσίσκο. Δείχνει να κάνει βήματα προώθησης η κινεζική λογική συνολικής αναδιευθέτησης του παγκόσμιου συστήματος.
Την ίδια στιγμή η κομβικού διεθνούς ρόλου Ινδία κάνει πιο έντονες τις διαφοροποιητικές ρηγματώσεις εντός BRICS, τασσόμενη σαφώς στο πλευρό του Ισραήλ. Η κάθε άλλο παρά πειστική, και ίσως γι’ αυτό μονότονα επαναλαμβανόμενη προσπάθεια Μπλίνκεν στο Τόκιο να πείσει την ευρύτερη Δύση (G7) ότι οι ΗΠΑ είναι ακόμα ικανές να αντιμετωπίσουν ταυτόχρονα το Ουκρανικό-Ευρώπη, την κρίση στη Μ. Ανατολή και την άσκηση του ρόλου τους ανάσχεσης της Κίνας στον Ινδοειρηνικό, ίσως εν τέλει να μιλάει συνοπτικά για τις τάσεις που διαμορφώνονται. Πορεία κλονισμού και «δύσης» της Δύσης, με πολλαπλασιαζόμενους τους άλυτους κόμπους και με έντονη τη ροπή επέκτασης του πολέμου.
