«Ανταρτόπληκτοι», «παιδομάζωμα», πολιτικοί εξόριστοι, πρόσφυγες, έγκλειστοι στα «σύρματα», άμαχοι… Όροι όλοι αυτοί που συναντά κανείς συχνά μελετώντας τη δεκαετία του 1940. Όροι που πίσω από αυτούς βρίσκονται εκτεταμένες και συνεχείς μετακινήσεις πληθυσμού. Ανθρώπων που πάνε κι έρχονται, είτε βιαίως είτε εξ ανάγκης.
Παρά την εντατική έρευνα των τελευταίων δεκαετιών για τη δεκαετία του 1940 όμως, το ζήτημα της μετακίνησης πληθυσμού, μολονότι απασχόλησε την έρευνα με σημαντικές προσεγγίσεις για συγκεκριμένα θέματα (π.χ. πρόσφυγες), δεν αντιμετωπίστηκε συνολικότερα, με επικέντρωση στην ίδια τη διαδικασία της μετακίνησης (κίνητρα, αριθμητικά δεδομένα, μέσα και τρόποι, σταθμοί/προορισμοί, δημογραφικές και άλλες συνέπειες).
Από την άλλη, χωρίς να είναι συγκρίσιμες με τις μετακινήσεις που προκάλεσε η Μικρασιατική Καταστροφή και η ανταλλαγή πληθυσμών, αποτέλεσαν σημαντική τομή για τη διαμόρφωση της σύγχρονης Ελλάδας: αρκεί να σκεφτεί κανείς την αστυφιλία και τον υδροκεφαλισμό της πρωτεύουσας. Στο πλαίσιο αυτό, οι μετακινήσεις πληθυσμού αποτελούν έναν καθοριστικό παράγοντα, ελάχιστα, όμως, μέχρι σήμερα μελετημένο.
Αυτό το κενό επιχειρεί να καλύψει το συνέδριο που διοργανώνεται στην Κομοτηνή, από το Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, σε συνεργασία με την Διεθνή Επιστημονική Εταιρεία Civil Wars Study Group (Ομάδα Μελέτης Εμφυλίων Πολέμων), με θέμα «Μετακινήσεις πληθυσμού στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1940», οι εργασίες του οποίου ξεκινούν την Παρασκευή, 1η Ιουλίου.
Ανάμεσα στις θεματικές του εντάσσονται έρευνες για τις μετακινήσεις από τη βουλγαρική ζώνη κατοχής, αλλά και για την κινητικότητα στρατευμάτων, ανταρτών και πολιτών στη διάρκεια της Κατοχής.
Η δεύτερη ημέρα, Σάββατο 2/7, θα είναι αφιερωμένη αφενός στις εθνοτικές πτυχές των μετακινήσεων, αφετέρου στις σχεδιασμένες μετακινήσεις αμάχων στον Εμφύλιο. Το θέμα της εμπειρίας της υπερορίας, που αναδεικνύει όψεις από τις μετακινήσεις των πολιτικών προσφύγων του Εμφυλίου, θα απασχολήσει τις επόμενες συνεδρίες, ενώ την Κυριακή στις 12.00 οι εργασίες θα ολοκληρωθούν με τη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα Διερευνώντας στο παρόν τη βία της δεκαετίας του 1940. Η περίπτωση των μετακινήσεων, στην οποία θα πάρουν μέρος οι καθηγητές Πολυμέρης Βόγλης, Γιώργος Κόκκινος, Νίκος Μαραντζίδης, Κωνσταντίνος Χατζόπουλος.
Από την άλλη, χωρίς να είναι συγκρίσιμες με τις μετακινήσεις που προκάλεσε η Μικρασιατική Καταστροφή και η ανταλλαγή πληθυσμών, αποτέλεσαν σημαντική τομή για τη διαμόρφωση της σύγχρονης Ελλάδας: αρκεί να σκεφτεί κανείς την αστυφιλία και τον υδροκεφαλισμό της πρωτεύουσας. Στο πλαίσιο αυτό, οι μετακινήσεις πληθυσμού αποτελούν έναν καθοριστικό παράγοντα, ελάχιστα, όμως, μέχρι σήμερα μελετημένο.
Αυτό το κενό επιχειρεί να καλύψει το συνέδριο που διοργανώνεται στην Κομοτηνή, από το Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, σε συνεργασία με την Διεθνή Επιστημονική Εταιρεία Civil Wars Study Group (Ομάδα Μελέτης Εμφυλίων Πολέμων), με θέμα «Μετακινήσεις πληθυσμού στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1940», οι εργασίες του οποίου ξεκινούν την Παρασκευή, 1η Ιουλίου.
Ανάμεσα στις θεματικές του εντάσσονται έρευνες για τις μετακινήσεις από τη βουλγαρική ζώνη κατοχής, αλλά και για την κινητικότητα στρατευμάτων, ανταρτών και πολιτών στη διάρκεια της Κατοχής.
Η δεύτερη ημέρα, Σάββατο 2/7, θα είναι αφιερωμένη αφενός στις εθνοτικές πτυχές των μετακινήσεων, αφετέρου στις σχεδιασμένες μετακινήσεις αμάχων στον Εμφύλιο. Το θέμα της εμπειρίας της υπερορίας, που αναδεικνύει όψεις από τις μετακινήσεις των πολιτικών προσφύγων του Εμφυλίου, θα απασχολήσει τις επόμενες συνεδρίες, ενώ την Κυριακή στις 12.00 οι εργασίες θα ολοκληρωθούν με τη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα Διερευνώντας στο παρόν τη βία της δεκαετίας του 1940. Η περίπτωση των μετακινήσεων, στην οποία θα πάρουν μέρος οι καθηγητές Πολυμέρης Βόγλης, Γιώργος Κόκκινος, Νίκος Μαραντζίδης, Κωνσταντίνος Χατζόπουλος.
Σχόλια
