του Σπύρου Παναγιώτου
Μια απρόσμενη έκπληξη «τάραξε» τις βεβαιότητες της Άγκυρας ότι η λεγόμενη διεθνής κοινότητα αναγνωρίζει χωρίς υποσημειώσεις και ενστάσεις τη θέση και την «προσφορά» της στην παγκόσμια σκηνή.
Στην ημερήσια διάταξη της συνεδρίασηε του Συμβούλιου Ασφαλείας (Σ.Α.) του ΟΗΕ που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα ήταν η ανανέωση της Αποστολής Υποστήριξης των Ηνωμένων Εθνών στη Λιβύη μέχρι τις 31 Οκτωβρίου. Τις παραμονές της συνεδρίασης ο πρεσβευτής της Τουρκίας στον ΟΗΕ Φ. Σινιρλίογλου ζήτησε να διαγραφεί ένα άρθρο από το κείμενο συμφωνίας που αναγνώριζε περιορισμούς στις δυνατότητες της προσωρινής κυβέρνησης της Λιβύης να συνάπτει διεθνείς συμφωνίες.
Παρά τις τουρκικές προσπάθειες οι 5 μόνιμοι εκπρόσωποι του Σ.Α. του ΟΗΕ (ΗΠΑ, Κίνα, Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία) με ομόφωνη απόφαση όχι μόνο ανανέωσαν την παρουσία του ΟΗΕ στη Λιβύη αλλά επιβεβαίωσαν την ισχύ του άρθρου 6 της Πολιτικής Συμφωνίας για τη Λιβύη που προβλέπει: «η εκτελεστική αρχή θα διαχειρίζεται την εξωτερική πολιτική του λιβυκού κράτους με τρόπο που να διατηρεί φιλικές και ειρηνικές σχέσεις με τους περιφερειακούς και διεθνείς εταίρους σε συμφωνία με τους κανόνες της καλής γειτονίας και των αμοιβαίων συμφερόντων. Κατά την προπαρασκευαστική φάση, αυτή η εκτελεστική αρχή δεν θα εξετάσει νέες ή προηγούμενες συμφωνίες ή αποφάσεις που να βλάπτουν τη σταθερότητα των εξωτερικών σχέσεων του λιβυκού κράτους ή να επιβάλουν σε αυτό μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις σε αυτό».
Στο ίδιο κλίμα ήταν και οι δηλώσεις εκπρόσωπου του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών που σημείωνε ότι «η προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης υποχρεούται με βάση το Φόρουμ για τον Πολιτικό Διάλογο στη Λιβύη (LPDF) να μην υπογράφει νέες συμφωνίες, που διαταράσσουν τις εξωτερικές σχέσεις της χώρας ή επιφέρουν μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις».
Το «κόκκινο φως» του Σ.Α. του ΟΗΕ ευθέως παραπέμπει στο τουρκολιβυκό Σύμφωνο καθορισμού ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών και εμμέσως στις πρόσφατες συμφωνίες οικονομικής και στρατιωτικής συνεργασίας Άγκυρας Τρίπολης. Βέβαια οι αναφορές αυτές εκφράζουν απλώς την ενόχληση των 5 ισχυρών του πλανήτη και δεν συνοδεύονται από κανένα πρακτικό μέτρο επιβολής της σχετικής απόφασης.
Δύση και Ανατολή δείχνουν πρόθυμες να ικανοποιήσουν ορισμένες από τις απαιτήσεις του καθεστώτος Ερντογάν και να διατηρήσουν τα γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα και επιδιώξεις τους την ίδια στιγμή που φαίνονται απρόθυμες να αποδεχθούν τις νεο-οθωμανικές επεκτατικές φιλοδοξίες του
Δεν παύει όμως και έτσι να είναι ενδεικτικό των προθέσεων της «διεθνούς κοινότητας» απέναντι στην Τουρκία. Δύση και Ανατολή δείχνουν πρόθυμες να ικανοποιήσουν ορισμένες από τις απαιτήσεις του καθεστώτος Ερντογάν και να διατηρήσουν τα γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα και επιδιώξεις τους την ίδια στιγμή που φαίνονται απρόθυμες να αποδεχθούν τις νεο-οθωμανικές επεκτατικές φιλοδοξίες του. Οι ΗΠΑ επιθυμούν διαμοιρασμό του Αιγαίου με αμερικάνικη επικυριαρχία όχι όμως πλήρη έλεγχο του από την Τουρκία. Παράλληλα ο πόλεμος στην Ουκρανία και η ενεργειακή κρίση δημιουργεί δεύτερες σκέψεις για την αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων της Μεσογείου και απροθυμία να «χαριστούν» όλα στον Ερντογάν. Η επανεκλογή Νετανιάχου και ο επανακαθορισμός των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας αποτελεί πρόσθετο παράγοντα εμπλοκής των τάσεων στην περιοχή.
Αντίστοιχα η Ρωσία ενδιαφέρεται να στηρίξει την «απειθαρχία» Ερντογάν στο ΝΑΤΟ όχι όμως και τον ανεξέλεγκτο έλεγχο των δυνατοτήτων πρόσβασης του ρωσικού στόλου προς τη Μεσόγειο μέσω του Αιγαίου. Από την πλευρά της η Κίνα δυσφορεί με την πρόθεση της Τουρκίας να ελέγχει τη Ν.Α. Μεσόγειο, ενός από τους κύριους θαλάσσιους δρόμους μεταφοράς των εμπορευμάτων της προς τη Δύση.
Με αυτή την έννοια η ομόφωνη απόφαση του ΟΗΕ αποτελεί προειδοποιητικό μήνυμα για την Τουρκία όσο αφορά το «όραμα» της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Κατάρρευση των συνομιλιών Καΐρου-Άγκυρας
Μπορεί η ελληνική κυβέρνηση, παρά την παντελή της απουσία από τις εξελίξεις, να «πανηγύρισε» για την απόφαση του ΟΗΕ, ως άλλη μια απόδειξη της δικαίωσης των θέσεων της, η Αίγυπτος όμως ήταν η χώρα που φαίνεται να κινεί τα νήματα όσο αφορά τα σχέδια της Τουρκίας στη Λιβύη.
Δεν αποτελεί σύμπτωση ότι η απόφαση του ΟΗΕ πάρθηκε λίγο μετά τις καταγγελίες της Αιγύπτου ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί την προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης και υπογράφει παράνομες συμφωνίες με στόχο να εξασφαλίσει τον πλήρη έλεγχο της χώρας. Δεν έκρυψε μάλιστα τη δυσφορία της για τον ΟΗΕ δηλώνοντας ότι ανέχεται τις παρανομίες της Τουρκίας στη Λιβύη, δεν έκανε τίποτα για την απομάκρυνση των μισθοφορικών της στρατιωτικών δυνάμεων και αδρανεί πλήρως για την εφαρμογή ακόμα και των δικών του αποφάσεων.
Την ίδια στιγμή ο υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου, Σ. Σούκρι, ανακοίνωσε ότι σταμάτησε ο δεύτερος γύρος των διερευνητικών επαφών μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου «διότι δεν υπήρξε καμία αλλαγή στις πρακτικές της Τουρκίας στη Λιβύη» χαρακτηρίζοντας τη στάση της Τουρκίας «διπρόσωπη». Είναι γνωστό ότι η Άγκυρα πρόσφερε στην Αίγυπτο να διαμοιραστούν αμοιβαία τμήματα της δυνητικά ελληνικής ΑΟΖ και να περιορίσει τις επαφές της με τους «Αδελφούς Μουσουλμάνους» της Αιγύπτου αλλά δεν διαπραγματευόταν την παρουσία της στη Λιβύη που ήταν κύριο «αγκάθι» στις σχέσεις της με την Αίγυπτο.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον ανταγωνιστικών συμφερόντων οι εξελίξεις στη περιοχή της Μέσης Ανατολής περιπλέκονται ακόμα περισσότερο χωρίς να απαλείφονται οι κίνδυνοι εμπλοκών και τετελεσμένων.
