Φωτ: Χοροί και τραγούδια από την Ελλάδα και τη Μαριούπολη, ολημερίς στην Οδησσό…
Όσο κι αν ξέρεις μια χώρα, είναι πάντα δύσκολο να πιάνεις το σφυγμό που έχει ανά πάσα στιγμή, ακόμα κι αν είσαι παρών. Το σκεφτόμουν τις μέρες του Πάσχα που ήμουν στην Οδησσό, όπου η εντύπωση που αποκόμιζε ο κάθε επισκέπτης ήταν η εικόνα μιας πολύ, μα πάρα πολύ ήρεμης πόλης, που όλα κινούνται σε ρυθμό ρελαντί. Μια εικόνα που δεν είναι ψεύτικη, αλλά δεν είναι πλήρης εάν δεν έχεις και την άλλη πλευρά της που εξελίσσεται παράλληλα και δεν είναι ορατή σε όλους. Ο πόλεμος και η βαθιά οικονομική και πολιτική κρίση δεν φαίνονται εκ πρώτης όψεως.
Σίγουρα, αυτό που δεν έχει αλλάξει είναι η ομορφιά της Οδησσού. Μια πόλη που φαινομενικά δεν την άγγιξαν ούτε οι αλλαγές καθεστώτων ούτε η κρίση διαρκείας που μαστίζει την Ουκρανία. Σ’ αυτή την πόλη δεν φύτρωσαν ουρανοξύστες, ούτε καν πολυκατοικίες. Τεράστιες λεωφόροι στρωμένοι με γκρίζα πέτρα τη διασχίζουν οριζοντίως και καθέτως, με εντυπωσιακές δενδροστοιχίες, πολύ φαρδιά πεζοδρόμια και ατελείωτες σειρές κτηρίων με σφραγίδα εποχής, πριν την επανάσταση, μετά την επανάσταση, πριν τον πόλεμο, μετά τον πόλεμο και μετά την κατάρρευση του σοβιετικού καθεστώτος. Ακόμα και τα κτήρια που είχαν ισοπεδωθεί από τα ναζιστικά στρατεύματα, που την εγκατέλειψαν τον Απρίλιο του 1944 νικημένα από τον Κόκκινο Στρατό, πολλούς μήνες μετά από τη λήξη της εποποιίας του Στάλινγκραντ, ξαναχτίστηκαν εκ θεμελίων με τα ίδια σχέδια, όπως το επιβλητικό μέγαρο του ταχυδρομείου, από σπουδαίους σοβιετικούς αρχιτέκτονες, δίνοντας την όμορφη αλλά παραπλανητική εντύπωση στον επισκέπτη ή στο νέο κάτοικο ότι όλα έμειναν άθικτα μέσα στους αιώνες από τότε που θεμελιώθηκε η πόλη από την τσαρίνα Αικατερίνη Β΄, την επονομαζόμενη Μεγάλη, πριν από διακόσια είκοσι χρόνια.
Οι φανοστάτες, οι επιγραφές των δρόμων, τα καγκελάκια στα παρτέρια, οι μεγάλες σιδερένιες πόρτες, οι εντοιχισμένες επιγραφές σε δεκάδες κτήρια με στοιχεία για τη χρονολογία ανέγερσης, το όνομα του αρχιτέκτονα και, εάν υπήρξαν, των διάσημων κατοίκων, όλα είναι αρμονικά δεμένα με τα κτήρια, τα μνημεία και τα ωραία αγάλματα που κοσμούν τις πλατείες και τα πάμπολλα πάρκα της πόλης. Κι αναρωτιέται ο Αθηναίος πώς γίνεται σε μια χώρα που οικονομικά και πολιτικά είναι σε χειρότερη κατάσταση από την Ελλάδα, μια πόλη, που πληθυσμιακά ανήκει στην κατηγορία της Θεσσαλονίκης, να είναι όλη διατηρητέα, εκτυφλωτικά καθαρή και στολισμένη με λουλούδια που είναι φρεσκοπεριποιημένα παντού, στα περβάζια, τις καφετέριες, τα μαγαζιά και τα πεζοδρόμια.
Χριστός Βασκρές!
Παρ’ όλο που όλη μέρα είχαμε ξεποδαριαστεί, πήγαμε για την Ανάσταση στην ελληνική ορθόδοξη εκκλησία της Οδησσού, την Αγία Τριάδα, στο κέντρο της πόλης, πάνω στη λεωφόρο Αικατερίνης. Μέχρι τις διόμιση που φύγαμε έχοντας ακούσει πολλές φορές το Χριστός Βασκρές και το Χριστός Ανέστη, η εκκλησία ήταν γεμάτη από πιστούς, εντόπιους μόνο γιατί οι λιγοστοί συμπατριώτες από την Ελλάδα κατά την ελλαδίτικη συνήθεια έφυγαν αμέσως μετά την Ανάσταση, κυρίως γυναίκες με τις λευκές και χρωματιστές μαντίλες που θα περίμεναν υπομονετικά μέχρι τα ξημερώματα για να ευλογηθούν από τους ιερωμένους τα καλούδια τους, κυλινδρικά τσουρέκια, βαμμένα αυγά, μερικοί και φρούτα ή ένα μπουκάλι κρασί, που είχαν όμορφα τοποθετημένα μέσα σε καλάθια, σκεπασμένα με κεντητά πανάκια. Δύο χορωδίες, μία στον εξώστη από μεγάλους και μία δίπλα στο ιερό από νέες κοπέλες κράτησαν όλη νύχτα λέγοντας τους ύμνους διαδοχικά.
Ανήμερα, το σκηνικό ήταν εντελώς διαφορετικό, ιδίως για τους κατοίκους της Οδησσού, στην Ελληνική πλατεία που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και φιλοξενεί στη μέση το τεράστιο εμπορικό κέντρο «Αθηνά» και στο πλάι το Μουσείο της Φιλικής Εταιρίας. Από το πρωί, την Κυριακή του Πάσχα, η Ελληνική πλατεία θύμιζε… Λειβαδιά.
Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Επιχειρήσεων, με την παρότρυνση και την δραστήρια πρωτοβουλία του προέδρου της Παντελή Μπούμπουρα, οργάνωσε μια πασχαλιάτικη γιορτή αλά ελληνικά, με καλές προδιαγραφές, στο κέντρο της Οδησσού. Τόσο μεγάλη ελληνική γιορτή στην Οδησσό είχε να γίνει από το 2001 που στο εξαιρετικό Μέγαρο της Φιλαρμονικής και στο Μουσείο της Φιλικής Εταιρίας είχαν γίνει οι εκδηλώσεις για τα 180 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης. Φέτος, στήθηκαν ηλεκτροκίνητες σούβλες που μεταφέρθηκαν από την Ελλάδα για να ψηθούν δεκάδες αρνιά και αμέτρητα σουβλάκια στα κάρβουνα, ετοιμάστηκαν άπειρες ποσότητες ελληνικής σαλάτας, από τις οποίες δεν έλειπε ούτε η ρίγανη, βάφτηκαν εκατοντάδες κόκκινα αυγά και μια μεγάλη ομάδα νέων με άσπρες φανέλες σερβίριζε το μενού σε μεγάλα πιάτα, δωρεάν, για να εξυπηρετήσει απροσδιόριστο πλήθος ανθρώπων που σχημάτιζαν ουρές από τις 12 το μεσημέρι μέχρι τις 7 το βράδυ!
Παράλληλα και χωρίς διακοπή, πάνω στην μεγάλη εξέδρα εναλλάσσονταν τα μουσικά και φωνητικά συγκροτήματα με φόντο την προβολή εικόνων από την Ελλάδα, ενώ στο ίσωμα της πλατείας, τα χορευτικά συγκροτήματα των Ελλήνων της Ουκρανίας παρουσίαζαν με ωραίες φορεσιές πολλούς ελληνικούς χορούς, από ικαριώτικο και πεντοζάλη μέχρι χασάπικο και συρτάκι. Μεγάλο μέρος του μουσικού προγράμματος καλύφθηκε από το συγκρότημα του Άγγελου Αδριανού, με καλούς μουσικούς, που μετακλήθηκε επί τούτου από την Ελλάδα και έπαιξε σύγχρονα, λαϊκά και δημοτικά τραγούδια.
Στους χαιρετισμούς τους, τόσο ο βασικός εμπνευστής και χορηγός της εκδήλωσης Π. Μπούμπουρας και η πρόεδρος της Ομοσπονδίας των Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας Αλεξάνδρα Προτσένκο-Πιτσατζή (που έφτασε με εκατό Έλληνες από τη μακρινή Μαριούπολη) όσο και ο υποστηρικτής της γιορτής δήμαρχος της πόλης Γενάδιος Τρουχόνοφ, αναφέρθηκαν στις ιστορικές σχέσεις της Ουκρανίας με την Ελλάδα. Υπενθύμισαν, επίσης, την διαρκή ελληνική συμμετοχή στη δημιουργία και τη λειτουργία της πόλης, με ιδιαίτερη μνεία στους Φιλικούς και τον επί δεκαπέντε χρόνια δήμαρχο της Οδησσού Γρηγόριο Μαρασλή, καθώς και την εντυπωσιακή κληρονομιά που άφησαν σε κτήρια και κειμήλια οι Έλληνες, συμβάλλοντας ευεργετικά στην ομορφιά και τον πολιτισμικό πλούτο του κοσμοπολίτικου λιμανιού της Μαύρης Θάλασσας. Σήμερα, η ελληνική κοινότητα εκπροσωπείται από το σύλλογο που εκδίδει την εφημερίδα «Οδησσός».
Βέβαια, το άγαλμα του Μαρασλή που είχε τοποθετηθεί σε περίοπτη θέση στην πλατεία μπροστά σε ένα εντυπωσιακό περιστύλιο είχε από καιρό μεταφερθεί στην οδό Μαρασλή που βρίσκεται κάπως παράμερα. Οι πληροφορίες, όμως, λένε, ότι ο νέος δήμαρχος έχει δεχτεί να τοποθετηθεί το παλιό ή ένα νέο άγαλμα του Μαρασλή στην Ελληνική πλατεία με έξοδα των Ελλήνων που δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά στην Ουκρανία.
Η Οδησσός είναι όλη ένα κατοικημένο μουσείο. Πέρα από τα αμέτρητα κτήρια σε όλες τις λεωφόρους, η Σκάλα του Ποτέμκιν, η μεγάλη όπερα, τα επιβλητικά μνημεία για τους πεσόντες στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο, τα μουσεία, τα αγάλματα, οι κατακόμβες, το λιμάνι, ο σταθμός των τρένων, οι βιβλιοθήκες, όλα μιλούν και αφηγούνται συναρπαστικές ιστορίες και μύθους που συνθέτουν την όχι αδικαιολόγητη αίγλη αυτής της πανέμορφης μαυροθαλασσίτικης πόλης.
Στέλιος Ελληνιάδης
