Επιμέλεια: Βάννα Σφακιανάκη
Όταν ο Πρωθυπουργός επισκέφτηκε τα Τρίκαλα τον περασμένο Φεβρουάριο, υποσχέθηκε την «επικαιροποίηση» της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το φράγμα της Μεσοχώρας, «έτσι ώστε να προχωρήσουμε σε νέα έγκριση περιβαλλοντικών όρων και το φράγμα επιτέλους να λειτουργήσει ως μεγάλο υδροηλεκτρικό έργο». Η δήλωση αυτή έγινε πριν στεγνώσει το μελάνι από την 7η ακυρωτική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, της τελευταίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης του έργου που έγινε το 2017 επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και αναδεικνύει ότι σήμερα -περισσότερο από ποτέ- τόσο ο χωροταξικός όσο και ο περιβαλλοντικός σχεδιασμός έχουν εργαλειοποιηθεί για να υπηρετούν πολιτικές επιδιώξεις.
Δεν αρκέστηκε όμως μόνο σ’ αυτό οι Πρωθυπουργός. Δήλωσε επίσης, ότι η Μεσοχώρα αποτελεί το πρώτο βήμα, για να επανεξεταστεί το έργο της μερικής μεταφοράς υδάτων από τη Δυτική Ελλάδα στη Θεσσαλία. (1) Η απαγόρευση εκτροπής ποταμών από μια υδρογεωλογική λεκάνη σε μια άλλη που ισχύει εδώ και είκοσι χρόνια και εμπεριέχεται στην Οδηγία 60/2000 με την οποία έχει εναρμονιστεί η ελληνική νομοθεσία, δεν μετράει! Η στάση αυτή του Πρωθυπουργού επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς του κινήματος κατά του φράγματος της Μεσοχώρας ότι έχει επιλεγεί η τακτική της «σαλαμοποίησης», που δίνει προτεραιότητα στο φράγμα και στο υδροηλεκτρικό έργο, αφήνοντας την εκτροπή για ένα επόμενο στάδιο.
Ανάμεσα στα πολλά φράγματα και υδροηλεκτρικά εργοστάσια που κατασκευάστηκαν μεταπολεμικά στους μεγάλους ποταμούς της χώρας, περιλαμβάνονται τέσσερα μεγάλα φράγματα στη λεκάνη απορροής του Αχελώου, Ταυρωπός, , Κρεμαστά, Καστράκι και Στράτος.
Τα φράγματα και τα υδροηλεκτρικά έργα της Μεσοχώρας και της Συκιάς και η σήραγγα εκτροπής στον άνω ρου του Αχελώου προγραμματίστηκαν στην ίδια λογική. Ωστόσο, ο σχεδιασμός αυτός που συνάντησε αντιστάσεις από το τέλος της δεκαετίας του ’80, δεν ολοκληρώθηκε κρατώντας την περιοχή σε ομηρία 40 χρόνια! Το έργο της Μεσοχώρας κατασκευαζόταν αυθαίρετα στους ενδιάμεσους χρόνους των ακυρωτικών αποφάσεων! Το κίνημα Μεσοχώρα – Αχελώος SOS απαιτεί να μείνει ελεύθερος ο ρους του Αχελώου και να πέσει το φράγμα!
Σήμερα οι πιέσεις επικαιροποιούνται και εντείνονται με κύριο επιχείρημα την επίκληση της ανάγκης για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, προσπαθώντας να επιτύχουν να καταχωρηθούν τα υδροηλεκτρικά έργα στη συνείδηση του κόσμου ως έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, αλλά και να σταθεί δυνατόν να κατασκευαστούν νέα ιδιωτικά έργα, που θα κατοχυρώνουν σταδιακά και την ιδιωτικοποίηση του νερού.
Η «γαλάζια καρδιά» της Ευρώπης και η πολιτική των δύο μέτρων και δύο σταθμών.
Αν το αίτημα της Μεσοχώρας φαίνεται σε κάποιους υπερβολικό, καλό είναι να γνωρίζουν ότι τα προηγούμενα χρόνια ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις κατευθύνθηκαν σε αποκατάσταση περιβαλλοντικών εγκλημάτων των μεταπολεμικών χρόνων στη χώρα μας. Αναφερόμαστε σε έργα αποξήρανσης περιοχών όπως η λίμνη Κάρλα και οι εκβολές του Έβρου που αποδείχθηκαν ζημιογόνα και από οικονομική άποψη.
Σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου οι ανεπτυγμένες –κατά την κυρίαρχη λογική- χώρες της έχουν κατασκευάσει κατά κόρον φράγματα στα ποτάμια τους, θέτει ως στόχο της «πράσινης συμφωνίας» και της νέας στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα την αποκατάσταση 25.000 χλμ. ποταμών με απομάκρυνση των φραγμάτων. Για να εφαρμοστεί μια τέτοια πολιτική στη χώρα μας χρειάζεται ισχυρή διεκδίκηση που το πολιτικό σύστημα στη χώρα μας δεν έχει καμία διάθεση να διαμορφώσει αλλά ούτε και η Ευρωπαϊκή Ένωση να αποδεχθεί για χώρες της ανατολικής Ευρώπης, των Βαλκανίων και του Νότου, που της είναι πολύ χρήσιμες σε ρόλο «πίσω αυλής» της, τόποι δηλαδή όπου μπορούν να συνεχίσουν να διατηρούνται και να επεκτείνονται δραστηριότητες που δεν συνάδουν με το περίφημο «ευρωπαϊκό κεκτημένο».
Εν τω μεταξύ στα Βαλκάνια εξελίσσεται η καμπάνια «Γαλάζια καρδιά της Ευρώπης» που αφορά στα ποτάμια των Βαλκανίων που δεν έχουν υποστεί την κακοποίηση των ποταμών της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης. Η καμπάνια αυτή παρουσιάστηκε σε διαδικτυακή εκδήλωση της συλλογικότητας Μεσοχώρα – Αχελώος SOS, που έγινε τον Απρίλιο. (2) Στην εκδήλωση ο Ulrich Eichelmann, εκπρόσωπος του Δικτύου Balkan Rivers, (3) παρουσίασε συγκλονιστικά στοιχεία σύμφωνα με τα οποία σε έκταση 80.000 χλμ. ποταμών στα Βαλκάνια, το 25% είναι σχεδόν ανέγγιχτοι και το 46% είναι ελαφρώς τροποποιημένοι. Όμως από το 2011 μέχρι σήμερα έχουν καταστραφεί 1800 χλμ. ανέγγιχτων ποταμών και σήμερα υπάρχουν 1480 μικρά και μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα, 108 βρίσκονται υπό κατασκευή, ενώ σχεδιάζονται συνολικά 3431. (4) Ένα ποσοστό 45% απ΄αυτά βρίσκονται σε προστατευόμενες περιοχές.
Ενώ όμως υπάρχουν εδώ και χρόνια ισχυρές αντιστάσεις στις Βαλκανικές χώρες από κατοίκους και επιστήμονες, οι κυβερνήσεις των χωρών αυτών λειτουργούν στην αντίθετη κατεύθυνση. (5) Από κοντά και εταιρείες όπως η ΔΕΗ, που αναζητά επενδυτικές ευκαιρίες σε φωτοβολταϊκά και υδροηλεκτρικά στις γειτονικές χώρες. (6)
(1) Νεκρανάσταση του φράγματος της Μεσοχώρας
(2) Τα άγρια ποτάμια των Βαλκανίων σε κίνδυνο – Αχελώος Μεσοχώρα: 35 χρόνια αγώνας
(3) Save the Blue Heart of Europe – A campaign for the protection of Balkan Rivers
(4) Υδροηλεκτρικά έργα στα Βαλκάνια 2020
(5) Οι περιβαλλοντολόγοι σημαίνουν συναγερμό για την άνθηση των υδροηλεκτρικών εργοστασίων στα Βαλκάνια
(6) Σε Βουλγαρία, Ρουμανία και Σερβία αναζητά τις επόμενες επενδυτικές ευκαιρίες η ΔΕΗ
