του Κώστα Βενιζέλου
Εκβιαστικά η κατοχική Τουρκία διαμηνύει πως εάν δεν γίνουν αποδεκτές οι αξιώσεις της στην Κύπρο θα προχωρήσει σε ακραίες ενέργειες διά της επιβολής νέων τετελεσμένων επί εδάφους. Στις παρασκηνιακές διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη ενόψει της άτυπης Πενταμερούς Διάσκεψης, που χρονικά τοποθετείται στις 27-29 Απριλίου, στη Γενεύη, η Άγκυρα επιμένει στη λύση δυο κρατών, επιδιώκοντας επί της ουσίας ένα μοντέλο συνομοσπονδίας, με απώτερο στόχο τον πλήρη έλεγχο του νησιού. Την ίδια ώρα, φαίνεται να αφήνονται να διαρρεύσουν από τουρκικής πλευράς κινήσεις που θα γίνουν σε περίπτωση αδιεξόδου στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων. Αυτές οι διαρροές στοχεύουν να δημιουργήσουν σκηνικό εκφοβισμού, χωρίς σε καμία περίπτωση να αφήνεται να εννοηθεί πως η Άγκυρα μπλοφάρει. Αντίθετα, επεξεργάζεται διάφορα σενάρια.
Πληροφορίες αναφέρουν πως διά των Βρετανών έχει διαρρεύσει προς τη Λευκωσία πως οι πρώτες τουρκικές κινήσεις, σε περίπτωση κατάρρευσης της νέας πρωτοβουλίας, θα είναι η ολοκλήρωση των έργων στην περίκλειστη περιοχή της κατεχόμενης Αμμοχώστου και ο εποικισμός της ενώ παράλληλα θα επανέλθουν στην κυπριακή ΑΟΖ, ερευνητικά σκάφη και γεωτρύπανα.
Την ίδια ώρα, η κατοχική Τουρκία προετοιμάζει το έδαφος για να δημιουργηθούν συνθήκες για προσάρτηση των κατεχομένων. Αν και το σχέδιο της προσάρτησης δεν είναι εύκολο εγχείρημα καθώς θα υπάρξουν διεθνείς αντιδράσεις, οι τουρκικοί σχεδιασμοί φαίνεται να στηρίζονται στο μοντέλο Κριμαίας. Δηλαδή, να προχωρήσουν σε προσάρτηση, όπως έπραξε η Ρωσία με την Κριμαία, επιδιώκοντας με κάθε τρόπο να μειώσουν τις αντιδράσεις, αλλά και να προετοιμαστούν για να τις απορροφήσουν. Βεβαίως η σύγκριση είναι ατυχής ενώ, μεταξύ άλλων, η Μόσχα μπόρεσε –λόγω βεληνεκούς– και απορρόφησε τις όποιες αντιδράσεις υπήρξαν στο πρώτο στάδιο.
Ελέγχοντας τον πληθυσμό στα κατεχόμενα καθώς καθορίζει διά των εποίκων πλειοψηφίες, στα σενάρια που εξετάζει η κατοχική Τουρκία, είναι και η διενέργεια δημοψηφίσματος για να «νομιμοποιήσει» την παράνομη ενέργεια.
Ο στρατηγικός στόχος της κατοχικής Τουρκίας είναι ο πλήρης έλεγχος της Κύπρου, που μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα μέσα από ένα συνομοσπονδιακό μοντέλο
Σημειώνεται συναφώς ότι το σχέδιο αυτό συνδέεται με τους εορτασμούς για τα 100 χρόνια τουρκικού κράτους. Υπενθυμίζεται ότι ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει εξαγγείλει πως τότε η χώρα θα είναι μεγαλύτερη εδαφικά και θα αυξήσει την επιρροή της διεθνώς.
Στην άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη η Άγκυρα θα επιχειρήσει να διασφαλίσει, αρχίζοντας κάπως στην άτυπη, αλλά κυρίως στην επίσημη Πενταμερή του Ιουνίου, ότι στο θέμα της πολιτικής ισότητας θα κατοχυρώνει τον έλεγχο του κράτους από αυτήν. Πληροφορίες αναφέρουν πως η κυριαρχική ισότητα, που προβάλλεται περισσότερο σήμερα θεωρώντας ότι η προηγούμενη εκδοχή (πολιτική ισότητα), έχει ξεπερασθεί, θα παραμείνει στο τραπέζι μέχρι τέλους, όπως και το θέμα των δυο κρατών. Ωστόσο, η τουρκική πλευρά είναι πιθανό, ελισσόμενη, να μπει σε μια συζήτηση για να βρεθεί μια φόρμουλα με την οποία, αρχίζοντας από την μια διευρυμένη «πολιτική ισότητα» θα οδηγεί σε κυριαρχική ισότητα.
Είναι σαφές πως ο στρατηγικός στόχος της κατοχικής Τουρκίας είναι ο πλήρης έλεγχος της Κύπρου, που μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα μέσα από ένα συνομοσπονδιακό μοντέλο.
Η στάση της ελληνικής πλευράς
Η Λευκωσία κινείται στη βάση μιας πεπατημένης πορείας. Δεν θέλει να κατηγορηθεί για το ενδεχόμενο αδιέξοδο ενώ είναι προφανές πως φοβάται την επόμενη ημέρα μιας αποτυχίας. Η ελληνική πλευρά στην Κύπρο ανησυχεί ιδιαίτερα για την Αμμόχωστο κι αυτό φαίνεται πως θα την οδηγήσει σε μια «ευέλικτη» στάση, όπως συστήνει και το Λονδίνο. Μια υποχωρητική, δηλαδή, στάση.
Κι όλα αυτά ενώ στο εσωτερικό διαμορφώνεται «εμφυλιακό» κλίμα. Οι δυο διαφορετικές σχολές σκέψης στο Κυπριακό διασταυρώνουν τα ξίφη τους. Ιδιαίτερα επιθετικοί είναι οι κατευναστικοί, οι οπαδοί της όποιας λύσης, οι οποίοι συντονισμένα επικρίνουν την άλλη άποψη και τη δαιμονοποιούν. Όσο πλησιάζουμε στην Πενταμερή τόσο πιο έντονες είναι οι αντιπαραθέσεις. ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ, αν και αλληλοεπικρίνονται στα υπόλοιπα θέματα ενόψει και των βουλευτικών εκλογών, που χρονικά τοποθετούνται στις 30 Μαΐου, στο Κυπριακό ταυτίζονται. Το μεν ΑΚΕΛ κατηγορεί τον πρόεδρο Αναστασιάδη για την στάση του, ο δε ΔΗΣΥ κρατά αποστάσεις αν και είναι κυβερνών κόμμα. Τα δυο κόμματα πιέζουν για να γίνει αποδεκτή η πολιτική ισότητα, ένα ζήτημα που υποτίθεται έχει ξεκαθαρίσει από το 1991, όταν έκανε την υποχώρηση η ελληνική πλευρά. Σήμερα, όμως, σε σχέση με τότε, είναι σαφές πως εκείνο που καλείται να αποδεχθεί η Λευκωσία είναι αυτό που επιδιώκει η τουρκική πλευρά. Δηλαδή, να ελέγχει την λειτουργία του κράτους, έχοντας βέτο στις αποφάσεις. Συζητώντας μείωση των εξουσιών της κεντρικής κυβέρνησης με ενίσχυση της αυτονομίας των δυο συνιστώντων κρατιδίων, ευνοούν κι αυτό στο οποίο επιμένουν οι Τούρκοι. Δηλαδή, προϋπόθεση για να ληφθεί μια απόφαση θα είναι να υπάρχει στην πλειοψηφία μια τουλάχιστον τουρκοκυπριακή ψήφος. Κοντολογίς, αποφάσεις θα λαμβάνονται μόνο εάν θέλει η τουρκική πλευρά. Διαφορετικά το κράτος θα παραλύει.
Η ευρωπαϊκή εμπλοκή
Οι Βρυξέλλες επιλέγουν την τακτική του «μαστιγίου και του καρότου» για την Τουρκία, αν και είναι σαφές πως στο τέλος, με βάση τη γερμανική συνταγή, η Άγκυρα μόνο με δώρα μπορεί να περιμένει, ώστε να «παραμείνει κοντά στην Ένωση». Οι υποδείξεις στην έκθεση Μπορέλ, δεν αγγίζουν την κατοχική Τουρκία, η οποία έχει καλομάθει.
Την ίδια ώρα, στις Βρυξέλλες θεωρούν πως η οικονομική κρίση στην Τουρκία, τα μεγάλα προβλήματα, που αντιμετωπίζει το καθεστώς Ερντογάν, θα οδηγήσει σε αναπροσαρμογή της στάσης του. Αυτό, όμως, λέγεται για χρόνια… αναμένοντας τον Ερντογάν να αλλάξει συμπεριφορά! Παράλληλα, η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ, αν και άρχισε επικριτικά με την Τουρκία, είναι ξεκάθαρο κι από τις δηλώσεις του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών ότι θα κάνει ό,τι είναι δυνατό να κρατήσουν την κατοχική δύναμη στο δυτικό μαντρί. Η κυβέρνηση Μπάιντεν, σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, δεν επιδιώκει μια συνεργασία με τους όρους Ερντογάν, αλλά σε μια άλλη βάση. Καταρχήν η Τουρκία πρέπει να εγκαταλείψει τη Μόσχα και δεν θα προσεγγίσει το Πεκίνο. Και εάν πράξει αυτά, η Ουάσινγκτον θα είναι γενναιόδωρη!
Εμφυλιακό κλίμα στο εσωτερικό
Το κλίμα στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό της Κύπρου παραπέμπει στο 2004, όταν οι πολίτες χωρίστηκαν σε αυτούς που υποστήριζαν το σχέδιο και σε αυτούς, που το απέρριψαν, που ήταν και η συντριπτική πλειοψηφία (76%). Οι επικείμενες βουλευτικές εκλογές ενισχύουν το κλίμα έντασης. Οι αντιπαραθέσεις είναι έντονες ενώ στην ατζέντα δεν είναι μόνο το Κυπριακό αλλά και το θέμα της διαφθοράς, που αφορά και το πολιτικό σύστημα.
Με βάση, πάντως, τις δημοσκοπήσεις τα δυο μεγάλα κόμματα, ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ, φαίνεται να πληρώνουν την απαξίωση των πολιτών και τα ποσοστά τους μειώνονται. Κυρίως λόγω των θεμάτων της διαφθοράς. Από εκεί και πέρα, το ΔΗΚΟ, παρά τις δυο διασπάσεις που βίωσε, φαίνεται να διατηρεί τις δυνάμεις του ενώ ενισχυμένοι παρουσιάζονται οι Οικολόγοι και η «Χρυσή Αυγή» της Κύπρου, το ΕΛΑΜ. Ερωτηματικό είναι ακόμη που θα κινηθεί η ΕΔΕΚ.
