Μέρος Γ΄
Διαβάστε: Μέρος Α΄, Μέρος Β΄
Ήταν η επανάσταση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας ξεκάρφωτη, άκαιρη και τυχοδιωκτική ή ήταν μέρος ενός ευρύτερου επαναστατικού κινήματος, γέννημα μιας συγκεκριμένης φάσης της παγκόσμιας και περιφερειακής Ιστορίας και προωθημένη έκφραση μιας κοινωνικής κινητικότητας και διεργασίας που δεν αφορούσε μόνο την Ελλάδα, αλλά ένα πολύ μεγαλύτερο και ευρύτερο σύνολο χορών, εθνών και λαών που αγωνίζονταν σε συνάφεια, όχι μόνο γεωγραφική, πολιτισμική και ιστορική, αλλά και γεωπολιτική, με τα ίδια ή παρεμφερή αιτήματα και τα ίδια προβλήματα;
Στο να δοθεί μία απάντηση ή έστω μια εξήγηση γύρω απ’ αυτό το κεντρικό ερώτημα αποσκοπούν αυτά τα άρθρα που δημοσιεύονται στο «Περίπτερο Ιδεών». Και μ’ αυτό το σκεπτικό εξετάζονται τα κινήματα που είναι σε εξέλιξη κατά την ίδια ιστορική περίοδο με το ελληνικό επαναστατικό κίνημα της δεκαετίας του 1940 φωτίζοντας τα κοινά σημεία χωρίς να παραγνωρίζονται οι διαφορές.
Στο πρώτο μέρος, εξετάστηκαν, πέρα από τις γενικές αναφορές, οι περιπτώσεις της Αιγύπτου και της Αλγερίας, στο δεύτερο της Παλαιστίνης και του Ισραήλ και στο τρίτο εξετάζονται οι περιπτώσεις της Συρίας, του Λιβάνου και της Κύπρου…
Στη Συρία και το Λίβανο…
Στη Συρία έμειναν ως κατακτητές «μόνο» 26 χρόνια οι Γάλλοι, αλλά έκαναν τα πάντα ώστε η χώρα να μην μπορεί να ανασάνει και να βρει ανεμπόδιστα το δρόμο της στο σύγχρονο κόσμο, από τους εμπρηστικούς βομβαρδισμούς που καταστρέψανε συνοικίες ολάκερες στη Δαμασκό το 1925 προκειμένου να καταστείλουν την εξέγερση του λαού ως την κατεδάφιση με οβίδες πυροβολικού του Κοινοβουλίου το 1945 επειδή ο Εθνικός Συνασπισμός υπό τον αλ-Κουβάτλι είχε κερδίσει τις εκλογές. Με εκατοντάδες νεκρούς και χιλιάδες σπίτια σε ερείπια, οι Γάλλοι τόσο της Τέταρτης Δημοκρατίας όσο και της δωσιλογικής κυβέρνησης του Πεταίν, αλλά και μετά τον πόλεμο οι «Ελεύθεροι» του Ντε Γκωλ που μαζί με τους Άγγλους είχαν καταλάβει τη Συρία και το Λίβανο το 1941 για να εκδιώξουν τους φιλογερμανούς Γάλλους, χρησιμοποίησαν όλα τα μέσα για να εμποδίσουν την ανεξαρτησία, τον εκδημοκρατισμό και τον εκσυγχρονισμό της Συρίας. Και τα ίδια έκαναν στο Λίβανο όταν οι Λιβανέζοι δημιούργησαν με το Εθνικό Σύμφωνο του 1943 την κυβέρνηση συνασπισμού χριστιανών, σιιτών και σουνιτών. Οι Γάλλοι συνέλαβαν τον πρωθυπουργό αλ-Χούρι και τους υπουργούς της κυβέρνησης του Λιβάνου σε μια προσπάθεια να εμποδίσουν τις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις που πρόβλεπε το νέο Σύνταγμα, καθώς και την καθιέρωση λιβανέζικης εθνικής σημαίας και της αραβικής ως επίσημης γλώσσας του κράτους αντί της γαλλικής. Αλλά ούτε οι Σύριοι ούτε οι Λιβανέζοι πτοήθηκαν. Έτσι στην περίοδο 1943-1946 πέτυχαν μετά κόπων και βασάνων την αναγνώριση της ανεξαρτησίας των δύο κρατών από τον ΟΗΕ και την επακόλουθη αποχώρηση των Γάλλων. Χωρίς, βέβαια, αυτό να σημαίνει ότι οι αποικιοκράτες θα άφηναν τις δύο χώρες σε ησυχία. Από την απόπειρα πραξικοπήματος της CIA το 1956 στη Συρία και τη βάρβαρη εισβολή του Ισραήλ το 1982 στο Λίβανο με τη σφαγή των Παλαιστινίων προσφύγων μέχρι –με πολλά ενδιάμεσα «χάπενινγκ»– την επόμενη εισβολή του Ισραήλ το 2006 στο Λίβανο και την πρόσκαιρη απαγωγή/ομηρία του πρωθυπουργού του Λιβάνου από τους Σαουδάραβες το 2017, αλλά και την καταστροφή της Συρίας που ακόμα είναι σε εξέλιξη. Το κόστος της ανεξαρτησίας συνεχίζει να αυξάνεται με τρομακτικές συμφορές για τους γηγενείς κατοίκους της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Χαρακτηριστικότερο είναι το παράδειγμα της Λιβύης που μετά την κατάληψή της από τους Ιταλούς το 1911, που γίνεται ανεκτή από τους άλλους Ευρωπαίους κατακτητές ως «μερίδιο», η τελική κατάληξη της χώρας, που έχει ανακτήσει την ανεξαρτησία της από το 1951 αφού πέρασαν και οι Γάλλοι και οι Βρετανοί από τα εδάφη της για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, είναι η ολοσχερής διάλυση και κατάλυσή της από την επιδρομή του μπλοκ των Δυτικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων το 2011.
Αντίστοιχες «περιπέτειες» βιώνουν όλες ανεξαιρέτως οι χώρες της μεγάλης ζώνης που ξεκινάει από το Μαρόκο και την Τύνιδα και φτάνει στο Ιράκ και το Ιράν καθώς οι λαοί προσπαθούν να απαλλαγούν από τους ξένους δυνάστες που τους καταπιέζουν και τους εκμεταλλεύονται, επιθυμώντας με βαρύτατες θυσίες να αποκτήσουν στοιχειώδη ανεξαρτησία και αυτοδιάθεση. Προσπάθεια αγωνιστική που είναι παράλληλη και συναφής με την προσπάθεια του λαού στην Ελλάδα και την Κύπρο, στην κρίσιμη δεκαετία του 1940, που όλα κρέμονται από λεπτές κλωστές και όλα ακολουθούν συγγενείς πορείες με παραλλαγές ανάλογα με τις τοπικές ιδιαιτερότητες και τις διαρκώς μεταβαλλόμενες διεθνείς συγκυρίες.
Στην Κύπρο…
Αν και Κύπρος δεν ανήκει στον αραβικό κόσμο, η μοίρα της είναι άρρηκτα δεμένη με τη μοίρα των λαών της Ανατολής καθώς λόγω της γεωγραφικής της θέσης επηρεάζεται από τις επιδρομές των Δυτικών στον αραβικό κόσμο από τα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου, την οθωμανική κυριαρχία και τα ιμπεριαλιστικά κράτη που τη χρησιμοποιούν σαν βάση εξόρμησης στην πλούσια από πετρέλαια περιοχή!
Σε παράλληλο δρόμο και χρόνο με τους αραβικούς λαούς, ο κυπριακός λαός εξεγείρεται κατά των Άγγλων που κατέχουν το νησί το οποίο τους έχει παραχωρήσει η Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1878. Η μεταπολεμική φάση αυτού του αγώνα συμβαδίζει αφενός με τις εξεγέρσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη σε ολόκληρη τη νότια και ανατολική ζώνη της Μεσογείου και αφετέρου με τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα που είναι στην κορύφωσή του στην Ελλάδα. Κατά την περίοδο που προχωράει με συγκρούσεις και αιματοχυσίες η ανεξαρτητοποίηση των κρατών στη Μέση Ανατολή, οι Βρετανοί, οι οποίοι παντού πιέζονται για αναδίπλωση και αποχώρηση, αρνούνται να αναγνωρίσουν στους Κυπρίους το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης προτείνοντας το 1946-48 μια μεσοβέζικη λύση υπό την κυριαρχία του βρετανικού Στέμματος, η οποία τελικά δεν γίνεται αποδεκτή, πυροδοτώντας ουσιαστικά την επόμενη αντίδραση των Κυπρίων, την ένοπλη. Η ρήξη με το προτεινόμενο βρετανικό σχέδιο συμβαίνει ταυτόχρονα με την ένοπλη πάλη των πατριωτικών δυνάμεων για την εκδίωξη των Βρετανών από την Ελλάδα και την αφαίρεση από τους εντόπιους συνεργάτες τους (collaborators) της δοτής εξουσίας.
Αξιοπρόσεκτο στη δική μας περίπτωση είναι ότι ο ένοπλος αγώνας στην Ελλάδα διεξάγεται από τους κομμουνιστές αντιφασίστες ατιιμπεριαλιστές, ενώ στην Κύπρο από τους εθνικιστές ακροδεξιούς αντικομμουνιστές. Αλλά αυτό δεν είναι τόσο παράδοξο αν ειδωθεί μέσα από το καλειδοσκόπιο όλων των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων της ευρύτερης περιοχής τα οποία από χώρα σε χώρα και από εποχή σε εποχή παρουσιάζουν πολύ μεγάλες διαφορές μεταξύ τους. Υπάρχουν κινήματα πιο ομοιογενή και κινήματα πιο ανομοιογενή που εμπεριέχουν μάλλον ασύμβατες μεταξύ τους πολιτικές δυνάμεις σε κοινό μέτωπο εναντίον των αποικιοκρατών όπως αυτά στα οποία, σε ορισμένες χώρες, συμμετέχουν εθνικιστές, κομμουνιστές, χριστιανοί και μουσουλμάνοι. Για παράδειγμα, σε χώρες όπως η Αίγυπτος, η Συρία, το Μαρόκο και το Ιράκ, συμμετέχουν ενεργά τα τοπικά κομμουνιστικά κόμματα σε συμπράξεις και συνενώσεις που συχνά είναι πρόσκαιρες. Όπως αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι Αλγερινοί μετανάστες που εργάζονται στη Γαλλία, οργανώνονται στο ΚΚΓ για να υποστηρίξουν τον αγώνα των συμπατριωτών τους στην Αλγερία κατά της γαλλικής αποικιοκρατίας. Ως την ακραία περίπτωση των Σιωνιστών που για τη δημιουργία εβραϊκού κράτους αγωνίζονται τόσο εναντίον των γηγενών Αράβων όσο και εναντίον των αποικιοκρατών Βρετανών παρ’ όλο που χάρη σ’ αυτούς απέκτησαν όχι μόνο έρεισμα και μέρισμα στην Παλαιστίνη, αλλά και άφθονο και σύγχρονο οπλισμό.
Αυτές οι ιδιαιτερότητες δεν είναι σπάνιες στους μακροχρόνιους και πολυσύνθετους αγώνες των λαών για την εθνική τους απελευθέρωση, ανεξαρτησία και κυριαρχία.
Αντάρτικο εκ δεξιών
Στη φάση που οι κομμουνιστές στην Ελλάδα δίνουν αγώνα ζωής και θανάτου, το κομμουνιστικό κόμμα της Κύπρου (ΑΚΕΛ) ούτε εξωθείται στην ένοπλη σύγκρουση από τους Βρετανούς όπως το ΚΚΕ ούτε έχει σφυρηλατηθεί σε αγώνα παρόμοιο με τον αγώνα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ κόντρα στη γερμανική Κατοχή. Όμως, η «εγκράτεια» εκ μέρους των Κυπρίων κομμουνιστών στην όξυνση του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα αφήνει ελεύθερο το πεδίο για την ανάληψη του ηγετικού ρόλου στον ακροδεξιό Γρίβα, ο οποίος –όπως οι ευεργετηθέντες από τους Άγγλους σιωνιστές Εβραίοι έστρεψαν τα όπλα τους εναντίον των Βρετανών–, αν και αγγλόφιλος στρέφεται κατά των Άγγλων δυναμικά και αποφασιστικά. Είναι από τις περιπτώσεις που ο εθνικισμός υπερισχύει πάνω στις σχέσεις εξάρτησης και τις διαρρηγνύει, έστω προσωρινά, έστω και με δευτερογενή κίνητρα. Το φαινόμενο δεν είναι αποκλειστικά κυπριακό στη μεσογειακή λεκάνη.
Τελικά, οι Βρετανοί που στην αρχή τουλάχιστον προσπαθούν να συνδιαλλαχτούν με τους μετριοπαθείς Κύπριους ηγέτες, έρχονται σε ανοιχτή ρήξη με τους μαχητές της αδιάλλακτης ΕΟΚΑ και χάνουν στην αντιπαράθεση παρ’ όλη την ανυπέρβλητη υπεροπλία τους και τα σκληρά δολοφονικά μέτρα που εφαρμόζουν. Οι ηρωικές πράξεις των μαχητών της ΕΟΚΑ διεθνοποιούν το κυπριακό ζήτημα και φέρνουν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση την αγγλική αυτοκρατορία η οποία ακυρώνει τον εκτοπισμό του αρχιεπισκόπου Μακαρίου στις Σεϋχέλλες και συναινεί στην ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960. Βέβαια, η ανεξαρτησία της Κύπρου δεν είναι ακέραιη εφ’ όσον οι πελώριες και υπαγόμενες στο αγγλικό δίκαιο βρετανικές βάσεις παραμένουν στο νησί ως τμήμα ξένου κράτους μέσα στο κυπριακό κράτος, ως Βρετανικό Υπερπόντιο Έδαφος, όπως συμβαίνει με το Γιβραλτάρ στην Ισπανία, το Γκουαντάναμο για τις ΗΠΑ στην Κούβα κ.λπ. Να σημειωθεί ότι οι δύο βρετανικές βάσεις καταλαμβάνουν περίπου το 3% του κυπριακού εδάφους, όσο δηλαδή ο νομός Αττικής σε σχέση με την Ελλάδα, κατά τι μικρότερο από τη Μάλτα, η οποία κι αυτή πέρασε από πολλά κύματα μέχρι να αποκτήσει την πλήρη ανεξαρτησία της από τη Μεγάλη Βρετανία, με πολύ μεγάλη καθυστέρηση, μόλις το 1979 που αποσύρθηκαν οι βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις από το νησί, ενώ οι Βρετανοί παραμένουν –τώρα μαζί με τον τούρκικο στρατό– στην Κύπρο!
Ουσιαστικά, η ΕΟΚΑ έδρασε ως αντάρτικο πόλεων, με δύναμη μερικών εκατοντάδων μαχητών με επιθετική αντιαποικιοκρατική γραμμή που βρήκε μεγάλη απήχηση μέσα στην κοινωνία, η οποία –κατά τα άλλα– δεν συμμεριζόταν την αντικομμουνιστική ρητορεία και παράπλευρη πρακτική της οργάνωσης. Όταν, όμως, η Κύπρος ανακηρύχτηκε ανεξάρτητο κράτος, ο ρόλος της ΕΟΚΑ εκτροχιάστηκε και αναδείχτηκαν τα αρνητικά γνωρίσματα της ιδεολογίας του ιδρυτή της τα οποία σε βάθος χρόνου οδήγησαν και στη μεγάλη καταστροφή του 1974.
Από την άλλη, το ΑΚΕΛ το οποίο απέτυχε να ηγηθεί του εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος και αιτήματος του κυπριακού λαού, πέτυχε, ως μεσοβέζικο σοσιαλίζων φιλοσοβιετικό κόμμα, να παραμείνει σημαντικός παράγοντας στην κυπριακή πολιτική και κοινωνική ζωή με τον χλιαρό αντιιμπεριαλισμό του και τον φραστικό αντικαπιταλισμό του. Παρ’ όλο που επιμελώς απέφυγε να σπάσει αυγά ακόμα κι όταν η Κύπρος αιμορραγούσε, με την πάροδο των ετών το ΑΚΕΛ έφτασε στην ανάδειξη του Γενικού Γραμματέα του Δημήτρη Χριστόφια στην ύψιστη θέση του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας (2008-2013) που απέδωσε επίσης πενιχρούς καρπούς.
Τελικά, η εθνικιστική άκρα Δεξιά συνέβαλε καθοριστικά στη μερική αλλά σημαντική αποβρετανοποίηση και ανεξαρτητοποίηση του νησιού, αλλά οδήγησε μοιραία και στην αντικατάσταση της καθολικής βρετανοκρατίας από τη μερική τουρκοκρατία.
Συγχορδίες
Πέρα από τις τοπικές ιδιαιτερότητες, οι αποικιοκρατικές πρακτικές είχαν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά από χώρα σε χώρα. Για παράδειγμα, ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος είχε εξοριστεί από τους Βρετανούς στις Σεϋχέλλες. Και δεν ήταν ο μόνος. Οι Βρετανοί και οι Γάλλοι εφάρμοσαν αυτή τη μέθοδο συστηματικά επί δεκαετίες για να βγάζουν εκτός του πεδίου μάχης ηγετικές μορφές των κινημάτων τις οποίες ήθελαν να παροπλίσουν, αλλά όχι και να εξοντώσουν βιολογικά όπως έκαναν με χιλιάδες άλλους αγωνιστές σε όλες τις χώρες από τις οποίες πέρασαν και λεηλάτησαν. Ενδεικτικά, αναφέρω μερικούς:
Από τους Βρετανούς, ο Αγιατολάχ αλ-Χαλίσι εξορίστηκε από το Ιράκ, ο Αμπντ αλ-Καντίρ συνελήφθη και φυλακίστηκε μαζί με την οικογένειά του στο Παρίσι και μετά εξορίστηκε στη Δαμασκό χωρίς ποτέ να του επιτραπεί να γυρίσει στην πατρίδα του την Αλγερία. Ο Άχμεντ Ούραμπι της Αιγύπτου εξορίστηκε στην Κεϋλάνη και ο Μωχάμεντ Άμπντου στη Βυρηττό, ο Σάαντ Ζαγλούλ στη Μάλτα, ο Ιρακινός Σαγίντ Τάλεμπ αλ-Νακίμπ στην Κεϋλάνη, πολλοί Παλαιστίνιοι εκτοπίστηκαν στις Σεϋχέλλες κ.λπ.
Από τους Γάλλους, εξορίστηκε ο Σιούκρι αλ-Κουβάτλι από τη Συρία, ο βασιλιάς του Μαρόκου Μουχάμαντ Ε΄ εκτοπίστηκε στη Μαδαγασκάρη, o Μαροκινός Αμπντ ελ-Κριμ στο νησί Ρεουνιόν στον Ινδικό Ωκεανό κ.λπ.
Σύμφωνα με την επικρατούσα αφήγηση της ιστορίας, όπου όλα επιλέγονται, ιεραρχούνται και προβάλλονται ή θάβονται με βάση το συμφέρον των επικυρίαρχων, ούτε τα περισσότερα κινήματα εναντίον της αποικιοκρατίας είναι ευρύτερα γνωστά, ούτε κανείς γνωρίζει τις ηρωικές φυσιογνωμίες και τους ηγέτες αυτών των κινημάτων στη Δύση. Κι εμείς, οι παλιότεροι τουλάχιστον, μπορεί να ξέρουμε κάτι, συνήθως μειωτικό, για τον Τίτο, τον Ενβέρ Χότζα, τον Νάσερ, τον Μακάριο και τον Ζαχαριάδη, αλλά σίγουρα δεν έχουμε ιδέα για το ρόλο ηγετών όπως οι Αμπντελκαντέρ, Αντούν Σαάντα, Μπεν Μπελά, Μπουμεντιέν, Αμπντ ελ-Κριμ, Χάλεντ Μόχι Ελ Ντιν, Φάουζι αλ-Καούκζι, Αμπνταλ-Καρίμ Κάσιμ, Αμπντ αλ-Σαλάμ Άριφ… Και να ξέρει κάτι περισσότερο ο δυτικός πολίτης για τους πιο σύγχρονους ηγέτες, όπως οι Αραφάτ, Καντάφι, Άσαντ, Χουσεΐν, Χομεϊνί κ.λπ., είναι φτωχό, επιφανειακό και μονοδιάστατο γιατί είναι διυλισμένο μέσα από τα φίλτρα των θυτών που ελέγχουν και κατευθύνουν τη γνώση και όχι μέσα από τη βιωμένη πραγματικότητα των θυμάτων.
Ενώ, λοιπόν, από τη μια μεριά οι αποικιοκράτες εξόριζαν και εκτόπιζαν τους ενοχλητικούς και ανεπιθύμητους, απ’ την άλλη προσπαθούσαν να διασφαλίσουν την κυριαρχία τους με ανδρείκελα που αλίευαν από εντόπιους κοινωνικοπολιτικούς παράγοντες οι οποίοι ήταν πρόθυμοι να επωφεληθούν οι ίδιοι υπηρετώντας τους κατακτητές. Μέχρι βασιλιάδες που ήταν του χεριού τους κατασκεύαζαν, χωρίς καν να κρατούν τα προσχήματα. Είναι κωμικοτραγική η περίπτωση του εγκάθετου βασιλιά Φεϊζάλ στο Ιράκ που η στέψη του έγινε με την ανάκρουση του βρετανικού εθνικού ύμνου! Αυτό, βέβαια, δεν του βγήκε καθόλου σε καλό του εστεμμένου. Οι επαναστάτες τον θανάτωσαν στο κρεβάτι του! Αντίστοιχα, δολοφονήθηκε κι ο επίσης εγκάθετος βασιλιάς Αμπντουλλάχ στην Υπεριορδανία το 1951, καθαιρέθηκε ο βασιλιάς Φαρούκ στην Αίγυπτο το 1952 από την ομάδα του Νάσερ και καταργήθηκε η μοναρχία στην Τυνησία το 1957 από τον Μπουργκίμπα.
«Για πρώτη φορά από την εποχή των Φαραώ, αυτόχθονες Αιγύπτιοι ασκούσαν την εξουσία στην Αίγυπτο», επισημαίνει ο Eugene Rogan στο βιβλίο του «Οι Άραβες» (εκδ. Αλεξάνδρεια).
Νόθο καθεστώς
Ακόμα και οι Μαλτέζοι που είχαν υποχρεωθεί από το Σύνταγμα του 1964 να έχουν ως βασίλισσα της Μάλτας την βασίλισσα της Αγγλίας, δέκα χρόνια αργότερα απαλλάχτηκαν κι απ’ αυτό το κατάλοιπο της αποικιοκρατίας. «Η Μάλτα ήταν η 16η βρετανική κτήση, η οποία εγκατέλειψε την άλλοτε κραταιά αυτοκρατορία των πέντε ηπείρων και των επτά θαλασσών» (Wikipedia). Μάλιστα, το 1980, έγινε μέλος του Κινήματος των Αδεσμεύτων.
Αντιθέτως, στην Ελλάδα, οι Άγγλοι και οι ντόπιοι collaborators (συνεργάτες) έκαναν αδιανόητες αγριότητες για να συντηρήσουν τη βασιλεία και την επικυριαρχία τους. Βασική προϋπόθεση ήταν να βγάλουν απ’ τη μέση το ΚΚΕ, το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ που ζητούσαν να αποφασίσει ο λαός με καθαρό δημοψήφισμα. Κι όταν το πέτυχαν αυτό με το προσχεδιασμένο μακελειό του Δεκεμβρίου 1944, τη συμφωνία της Βάρκιζας και την τρομοκρατία που εφάρμοσαν εναντίον των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, επανέφεραν το ανδρείκελό τους Γεώργιο Β΄ στην εξουσία νομιμοποιώντας τον με νόθο δημοψήφισμα. Συνδράμανε σ’ αυτό οι χειραγωγημένοι από τους Εγγλέζους πολιτικοί που είχαν επιλεγεί στο Κάιρο ως εκπρόσωποι του ελληνικού λαού! Το υποτελές ελληνικό βασίλειο ήταν ένα από τα ελάχιστα στην περιφέρεια της Μεσογείου που επιβίωσαν χάρη στους Άγγλους και η Ελλάδα είναι μάλλον η μοναδική χώρα στην οποία οι collaborators των κατακτητών, Γερμανών και Ιταλών και διαδοχικά Άγγλων και Αμερικανών, άρπαξαν την εξουσία από τα χέρια του εθνικοπελευθερωτικού κινήματος. Ενώ στα Βαλκάνια, τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή καταργούνταν το ένα μετά το άλλο τα βασίλεια, στην Ελλάδα, κάτι που αποτελεί πεντακάθαρη απόδειξη της εδραιωμένης υποτέλειας και της επιβεβλημένης πολιτικής και κοινωνικής καθυστέρησης, αποκαταστάθηκε η βασιλεία, και, μάλιστα, με ξένο βασιλιά!
