Μια λαϊκή επανάσταση στην Παιδεία είναι απαραίτητη για να ξαναγυρίσει η λάμψη στα μάτια των παιδιών. Του Μουμία Αμπού Τζαμάλ
Μου ζητήθηκε να γράψω για την εκπαίδευση και τη φυλάκιση και τη μεταξύ τους σύνδεση. Έχω ακούσει και έχω διαβάσει για το «σωλήνα» ανάμεσα σε αυτά τα δύο. Ωστόσο, δεν συμφωνώ με αυτή την εικόνα. Θα σας πω γιατί.
Πριν από μερικές μέρες έλαβα ένα γράμμα από ένα νεαρό άνθρωπο που αποβλήθηκε από το σχολείο στην 10η Τάξη. Γιατί; Δεν ήταν απλά ότι βαριόταν, αλλά η ύλη τού φαινόταν χωρίς νόημα.
Μετά από χρόνια, όταν άκουσε και διάβασε για μια άγνωστη ιστορία για την οποία δεν είχε ακούσει τίποτα στο σχολείο, τον ενθουσίασε και τον ενέπνευσε τόσο ώστε πήρε το απολυτήριο. Τώρα, πια, είναι στο κολέγιο.
Δεν πρόκειται λοιπόν για «σωλήνα», γιατί το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα το ίδιο είναι φυλακή, όπου τα σώματα είναι κλειδωμένα μέσα σε κελιά (που ονομάζουμε αίθουσες) και τα μυαλά είναι κλειδωμένα μέσα στα ψέματα και την άγνοια, ενώ το πνεύμα μαραίνεται σαν τη φλούδα που σαπίζει. Τα σχολεία έχουν γίνει ένας τόπος όπου τα μυαλά στέλνονται για να πεθάνουν.
Τώρα θα σας εξαπατήσω αλλά μην εκπλαγείτε, γιατί θα κάνω απλώς αυτό που μαθητές και δάσκαλοι πρέπει να κάνουν για να δραπετεύουν από την παρωδία και τραγωδία της εξετασιομανίας που ερημώνει τα σχολεία σήμερα -υπό τον Ομπάμα όπως και υπό τον Μπους- ώστε να πλουτίζουν οι ληστές της ιδιωτικής εκπαίδευσης.
Σας λέω, λοιπόν, πως θα σας εξαπατήσω αφήνοντας τα δικά μου λόγια και πηγαίνοντας σε έναν από τους μεγαλύτερους δασκάλους του 19ου και 20ού αιώνα: τον Γ. Ε. Μπ. Ντιμπουά.
Ο Ντιμπουά δίδαξε σε ορισμένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια της Αμερικής. Στο Πανεπιστήμιο της Ατλάντα, στο Πανεπιστήμιο Φισκ και στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, όπου έγινε λέκτορας.
Αλλά σε αυτό που θεωρώ σπουδαιότερο έργο του, το Darkwater (1920), ο Ντιμπουά περιγράφει το πώς είπε ψέματα στους φοιτητές του ως εξής:
Έδωσα σκληρό αγώνα για να μην υποκρίνομαι στην τάξη. Προσπάθησα να είμαι ειλικρινής και τίμιος, αλλά ήταν πολύ δύσκολο. Τι να πεις σε ένα ήπιο, μελαμψό κορίτσι με γκριζόμαυρες μπούκλες, όταν ξαφνικά σε ρωτάει: «Εμπιστεύεστε τους λευκούς»; Δεν τους εμπιστεύεσαι και το ξέρεις πως δεν τους εμπιστεύεσαι ό,τι κι αν κάνεις. Κι όμως, λες ψέματα και λες πως τους εμπιστεύεσαι. Πρέπει να το πεις για τη σωτηρία τη δική της και του κόσμου. Επαναλαμβάνεις πως πρέπει να τους εμπιστεύεται, πως οι περισσότεροι λευκοί είναι τίμιοι και καθώς ψεύδεσαι όλο και περισσότερο, ένα κρυφό μάτι κάπου εκεί γνωρίζει πως λες ψέματα και εσύ κάθεσαι άθλια και συνεχίζεις να λες ψέματα, προς μεγάλη δόξα Του Κυρίου (Γ. Ε. Μπ. Ντιμπουά, Darkwater).
Από τότε (το 1920) μέχρι σήμερα, έναν αιώνα μετά, οι δάσκαλοι λένε ψέματα στα παιδιά για το τι πραγματικά συμβαίνει με αυτό το έθνος, για το ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος τους στο μέλλον του και όταν το κάνουν αυτό, τα παιδιά το γνωρίζουν και ένα φως φαίνεται στα μάτια τους.
Το σχολείο έγινε φυλακή και η αλήθεια είναι σε ένα κελί. Όταν γεμίζεις με σκουπίδια το μυαλό ενός παιδιού, δεν χρειάζεται να ανησυχείς για «σωλήνες». Το μυαλό αυτού του παιδιού είναι στη φυλακή ήδη! Όλα τα άλλα είναι απλώς τυπικότητες.
Πριν από λίγες μέρες ο Δήμος της Φιλαδέλφεια έκλεισε περίπου 40 σχολεία. 40 σχολεία!
Οφείλεται αυτό στη μείωση του πληθυσμού; Όχι, οφείλεται στη λεηλασία των σχολικών προϋπολογισμών από το δήμο. Έχουν προδώσει και έχουν ξεπουλήσει το δημόσιο σχολείο.
Συνεπώς, εκπαίδευση ίσον (=) φυλάκιση, γιατί το να φυλακίζεις το μυαλό σημαίνει να φυλακίζεις το μέλλον του ανθρώπου, τις ελπίδες του, τη μοίρα του.
Μια λαϊκή επανάσταση στην Παιδεία είναι απαραίτητη για να γυρίσει ξανά η λάμψη στα μάτια των παιδιών. Σχολεία Ελευθερίας πρέπει να οργανωθούν ξανά – και πρέπει να κάνουμε ακόμη κι αυτό που ο Ντιμπουά δεν μπορούσε να κάνει, να πούμε στα παιδιά την αλήθεια, γιατί τα παιδιά μπορούν να τη διαχειριστούν.
Πρέπει να μάθουν πως αυτό που βλέπουν, αυτό που αισθάνονται, αυτό που νιώθουν, είναι πραγματικό. Και ισχύει. Και είναι αληθινό.
Αυτή είναι η αρχή της εκπαίδευσης.
Ας ξεκινήσουμε!
(από γραπτή ομιλία του στις 30/1/2013)
