Η στοιχειωδώς σοβαρή στάση απέναντι στους δανειστές τροφοδοτεί ένα αντιστασιακό φρόνημα
Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει στα σοβαρά το πώς θα κινηθεί ο κόσμος. Τι αντίκτυπο θα έχει η πορεία των διαπραγματεύσεων, το προχώρημα του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, οι εξελίξεις στην Ευρώπη. Αυτό μας προφυλάσσει από διάφορες ευκολίες, σχήματα και απολυτότητες. Από το «έχουμε τον κόσμο μαζί μας» μέχρι το ότι «ο λαός θα σπρώξει τη νέα κυβέρνηση σε σύγκρουση». Ακόμα όμως κι αν θεωρήσουμε αυτό τον παράγοντα σχετικά απροσδιόριστο, μπορούμε να ορίσουμε μια στάση που να «βοηθά» τις εξελίξεις. Κι εδώ υπάρχουν κάποια δεδομένα.
Το κλίμα στον κόσμο έχει αλλάξει. Υπάρχει μια συγκρατημένη ελπίδα. Η νέα κυβέρνηση αναγνωρίζεται ως κάτι διαφορετικό από το παλιό πολιτικό σύστημα. Είναι η στοιχειώδης σοβαρή στάση απέναντι στους Ευρωπαίους που τροφοδοτεί ένα αντιστασιακό φρόνημα. Μια ανάταση και μια περηφάνια. Αλλά και η εξαγγελία κάποιων πρώτων μέτρων σε διάφορους τομείς, που στηρίζει την ελπίδα ότι ο κατήφορος μπορεί να σταματήσει. Ακόμα και το ξεκαθάρισμα του τοπίου από τις απωθητικές φυσιογνωμίες του μνημονιακού πολιτικού προσωπικού είναι αιτία χαράς. Υπάρχουν μετά από χρόνια, κάποιοι «εκπρόσωποι», μια πολιτική ηγεσία που τουλάχιστον δεν στέκεται απέναντι στον λαό και δεν προσκυνά τους ισχυρούς.
Ενεργό «παρών»
Η υποστήριξη δηλώνεται με τη συμμετοχή χιλιάδων ανθρώπων στις παλλαϊκές συγκεντρώσεις σε όλη τη χώρα. Δεν περιορίζεται δηλαδή σε μια βουβή στήριξη, αλλά σε ένα ενεργό «παρών». Η εικόνα της περασμένης Πέμπτης στο Σύνταγμα ήταν ενδεικτική. «Είμαστε κι εμείς εδώ». Χωρίς φόβο και παγωμάρα. Αλλά και χωρίς οργή. Λείπει το βροντερό «πίσω και σας φάγαμε». Είναι περισσότερο μια αναζήτηση συνθημάτων που να εκφράζουν τη νέα φάση. Μια δημιουργική κατάσταση ανοιχτή σε επιδράσεις, αλλά με πίστη ότι αυτή την ώρα ο «καναπές» δεν βοηθά.
Δεν χρειάζεται να στριμώξουμε αυτές τις λαϊκές στιγμές σε «πολιτικά πλαίσια». Σίγουρα πάντως είναι κάτι εντελώς διαφορετικό και πολύ πιο ριζοσπαστικό από «συγκεντρώσεις ενάντια στη λιτότητα». Και σίγουρα πολύ φτωχό αν παραμείνουν υποστηρικτικές κινήσεις μιας νέας συμφωνίας με τους εταίρους. Δεν υπάρχει κανένας λόγος αυτή η λαϊκή διαθεσιμότητα να αποτελέσει απλά διαπραγματευτικό ατού της νέας κυβέρνησης. Γιατί ακόμα κι αν η εκδήλωσή της σχετίζεται με την κυβερνητική αλλαγή, οι αιτίες της είναι βαθύτερες. Το πραγματικό ερώτημα είναι το εάν αυτά τα «δείγματα» μπορούν ν’ αποτελέσουν αφετηρία για μια μεγάλη στροφή στην ελληνική κοινωνία.
Κι εδώ η προϊστορία βοηθά. Κατά τη διάρκεια της μνημονιακής περιόδου, ήταν ο ριζοσπαστισμός του ελληνικού λαού που έσπρωχνε προς τα μπρος τα πράγματα. Στις 5 Μάη του 2010, στις Πλατείες του 2011, στις παρελάσεις, στην εντυπωσιακή άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ το 2012, για να θυμηθούμε μόνο τις πιο μαζικές. Όλη αυτή η εμπειρία δείχνει ότι ο λαός δεν βρέθηκε μονάχα σε ρόλο «υποστήριξης» ή «καταδίκης», αλλά υπήρξε φορέας προταγμάτων και στόχων.
Ο ρόλος του λαού σε μια πορεία μετάβασης
Υπάρχει μια μεγάλη αναντιστοιχία ανάμεσα σε προσφορά και ζήτηση. Δεν ωφελεί να παραγνωρίσει κανείς ότι είναι λίγα αυτά που προτείνονται και προσφέρονται στον κόσμο από την Αριστερά και τον ΣΥΡΙΖΑ. Μιλάμε για τη συμμετοχή. Για το ρόλο του λαού σε μια πορεία μετάβασης. Γιατί ισχύει ότι δεν αρκεί μια κυβέρνηση για ν’ αλλάξει η χώρα. Χειραφέτηση μέσα από την πραγματική συμμετοχή στον αγώνα. Αυτό φαίνεται σήμερα εξαιρετικά ρεαλιστικό. Όσες είναι οι αφετηρίες από τις οποίες εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι ελπίζουν και στηρίζουν, άλλοι τόσοι είναι οι τρόποι ένταξης σ’ έναν αγώνα. Μα πρέπει να τους ανακαλύψουμε. Η «συμφωνία» και η «διαφωνία» με επιλογές και μέτρα είναι ένα πράγμα. Το να μιλήσει ο λαός είναι αρκετά πιο πλούσιο. Και αυτό χρειάζεται. Να του δοθεί, με κάθε τρόπο, λόγος και ρόλος.
Είναι σημαντικό να εντοπιστούν τα πολλαπλά ρήγματα που η νέα περίοδος επιτρέπει. Πρέπει να υπερβεί η αξιολόγηση και η πολιτική μας το μέτρο της στιγμής, της συγκυρίας, του επιφαινόμενου, του επικοινωνιακού. Πρέπει να συναντήσει τις υπόκωφες μα δυναμικές τάσεις πέρα από τις «συμπεριφορές» και τα «δημοσκοπικά ευρήματα». Όταν πολύς κόσμος δηλώνει ότι θα πληρώσει την τελευταία δόση του ΕΝΦΙΑ, όταν αρκετοί επικρότησαν την προτροπή για «λιτό βίο», όταν ηλικιωμένοι παίρνουν τα λεφτά τους από το μαξιλάρι για να τα καταθέσουν ξανά στην τράπεζα, όταν χιλιάδες νέοι που έχουν φύγει στο εξωτερικό συγκινούνται για την πατρίδα, όλα αυτά –ακόμα και σε μικροκλίμακες– είναι πολύ σπουδαία πράγματα για μια κοινωνία. Είμαστε στη φάση που ένα νέο «φαντασιακό» ξεμυτά. Ένα νέο υπόδειγμα μπορεί να αντικαταστήσει το παλιό. Νέα αξιακά και ηθικά στοιχεία. Δοτικότητα και υπευθυνοποίηση. Η ίδια η Αριστερά πρέπει να τολμήσει και να ανταποκριθεί.
Τ.Β.
