Στην έναρξη της 5ης Συνδιάσκεψης των χωρών της Αμερικής (17 Απριλίου 2009), ξαφνικά, όλοι είδαν με μεγάλη έκπληξη τον πρόεδρο της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες να πλησιάζει τον καθισμένο πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, να σκύβει, να του μιλάει και να του προσφέρει ένα βιβλίο. Μέσα σε λίγες ώρες, με δεδομένες και τις καθόλου φιλικές, έως ανύπαρκτες, σχέσεις των δύο προέδρων, Οι ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής: Πέντε αιώνες λεηλασίας μιας ηπείρου (πρώτη έκδοση 1971) έγινε παγκόσμιο μπεστ-σέλερ. Η αγγλική έκδοση ανέβηκε στη δεύτερη θέση των πωλήσεων του Amazon και η ισπανική στην πρώτη.
Ο Εντουάρντο Γκαλεάνο, ακτιβιστής, συγγραφέας, ποδοσφαιρόφιλος και καρτουνίστας, έφυγε από την πατρίδα του, την Ουρουγουάη, κυνηγημένος από τους πραξικοπηματίες, διέφυγε και από τις παραστρατιωτικές ομάδες θανάτου της Αργεντινής που τον είχαν προδιαγράψει, για να επιστρέψει στη Λατινική Αμερική, της οποίας υπερασπίζεται τις μνήμες, αλλά και τους σημερινούς αγώνες των λαών της, προκειμένου να ενισχύσει το ρεύμα των αλλαγών που συμβαίνουν στις περισσότερες χώρες της ηπείρου, της ιδιαίτερης πατρίδας του συμπεριλαμβανομένης.
Αρθρογραφεί στα περιοδικά The Nation, The Progressive, New Internationalist, Monthly Review κ.λπ., κάνει ομιλίες και συμμετέχει σε προοδευτικά εγχειρήματα όπως είναι το παν-λατινοαμερικάνικο τηλεοπτικό κανάλι TeleSur, το οποίο λειτουργεί με έδρα το Καράκας της Βενεζουέλας. Επίσης, έχει γράψει βιβλία που έχουν αποσπάσει τις καλύτερες κριτικές, ακόμα και σε έγκυρα έντυπα της Δύσης, όπως η τριλογία Μνήμη της φωτιάς (εκδ. Πάπυρος), Ένας κόσμος ανάποδα (εκδ. Πιρόγα), Ένας μαγικός θάνατος για μια ζωή (εκδ. Monthly Review), Καθρέφτες (εκδ. Πάπυρος) κ.ά.
Παράδοξα της ιστορίας και εσφαλμένες ονομασίες
Του Εδουάρδου Γκαλεάνο
Το 1493, το Βατικανό έδωσε την Αμερική στην Ισπανία και τη μαύρη Αφρική στην Πορτογαλία «προκειμένου τα βαρβαρικά έθνη να περιοριστούν στην Καθολική πίστη». Εκείνη την εποχή, η Αμερική είχε δεκαπέντε φορές περισσότερους κατοίκους από την Ισπανία και η μαύρη Αφρική εκατό φορές περισσότερους από την Πορτογαλία. Όπως παράγγειλε ο πάπας, τα βαρβαρικά έθνη πράγματι περιορίστηκαν.
Η Τενοχτιτλάν, το κέντρο της αυτοκρατορίας των Αζτέκων, ήταν όλο νερά. Ο Κορτές κατεδάφισε την πόλη, πέτρα στην πέτρα, και χρησιμοποίησε τα μπάζα για να μπλοκάρει τα κανάλια διά μέσου των οποίων εκινούντο 200 χιλιάδες κανό. Αυτός ήταν ο πρώτος πόλεμος για το νερό στην Αμερική. Σήμερα, η Τενοχτιτλάν ονομάζεται Πόλη του Μεξικού. Και εκεί που κάποτε έρρεαν τα νερά, τώρα συνωστίζονται αυτοκίνητα.
Το υψηλότερο άγαλμα στην Αργεντινή ανεγέρθηκε προς τιμήν του στρατηγού Ρόκα, ο οποίος εξολόθρευσε τους Ινδιάνους στην Παταγονία, τον 19ο αιώνα.
Η μεγαλύτερη λεωφόρος στην Ουρουγουάη φέρει το όνομα του στρατηγού Ριβέρα, ο οποίος εξολόθρευσε τους Ινδιάνους Τσαρούα, τον 19ο αιώνα.
Ο Τζον Λοκ, ο γνωστός φιλόσοφος της ελευθερίας, ήταν μέτοχος στη Βασιλική Εταιρία της Αφρικής, η οποία αγόραζε και πουλούσε σκλάβους.
Στην αυγή του 18ου αιώνα, ο πρώτος Βουρβώνος της Ισπανίας, ο Φίλιππος Ε΄, εγκαινίασε τον καινούργιο του θρόνο με την υπογραφή μιας συμφωνίας με τον ξάδερφό του, βασιλιά της Γαλλίας, που επέτρεπε στην Εταιρία της Γουινέας να εμπορεύεται μαύρους στην Αμερική. Κάθε βασιλιάς θα έπαιρνε το 25% των κερδών. Τα ονόματα μερικών από τα πλοία που μετέφεραν αυτό το φορτίο: Βολτέρος, Ρουσό, Ιησούς, Ελπίδα, Ισότητα και Φιλία.
Στο όνομα της ελευθερίας, του ελεύθερου εμπορίου, η Παραγουάη εξολοθρεύτηκε το 1870. Στο τέλος ενός πενταετούς πολέμου, αυτή η χώρα, η μόνη χώρα στην Αμερική που δεν χρωστούσε ούτε μια δεκάρα σε οποιονδήποτε, εγκαινίασε το εξωτερικό της χρέος. Το πρώτο της δάνειο έφτασε σε μια χώρα με ερείπια που κάπνιζαν. Έπρεπε να πληρώσει γιγαντιαίες αποζημιώσεις στη Βραζιλία, την Αργεντινή και την Ουρουγουάη. Έτσι, η δολοφονημένη χώρα έπρεπε να πληρώσει τους δολοφόνους της για τις υπηρεσίες τους. Η Αϊτή, επίσης, πλήρωσε γιγάντιες αποζημιώσεις. Από τότε που απέκτησε την ανεξαρτησία της, το 1804, το νέο, ισοπεδωμένο έθνος, έπρεπε να πληρώσει στη Γαλλία ένα θησαυρό για να εξιλεωθεί από την αμαρτία της ανεξαρτησίας της. Πλήρωνε επί ένα αιώνα.
Ο Μαρκ Τουέιν, επικεφαλής της Αντι-ιμπεριαλιστικής Ομάδας, πρότεινε μια καινούργια εθνική σημαία με μικρά κρανία αντί για αστέρια. Ένας άλλος συγγραφέας, ο Άμπροουζ Μπίρς, παρατήρησε ότι: ο πόλεμος είναι ο τρόπος που επέλεξε ο Θεός για να διδαχτούν οι Αμερικανοί (των ΗΠΑ) γεωγραφία.
Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης γεννήθηκαν στην Αφρική. Οι Άγγλοι πρωτοπορούν στο πείραμα και οι Γερμανοί το αναπτύσσουν παραπέρα. Κατόπιν, στη Γερμανία, ο Χέρμαν Γκέρινγκ εφάρμοσε το μοντέλο που ο πατέρας του είχε δοκιμάσει στη Ναμίμπια, το 1904. Οι δάσκαλοι του Τζόζεφ Μένγκελε είχαν σπουδάσει ανατομία πάνω στις κατώτερες φυλές, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Ναμίμπια. Τα πειραματόζωα ήταν όλα μαύρα.
Το 1936, η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή δεν ανεχόταν το θράσος. Στους αγώνες εκείνης της χρονιάς, που οργανώθηκαν από τον Χίτλερ, η ομάδα ποδοσφαίρου του Περού νίκησε την ομάδα της Αυστρίας, γεννέτειρας του Χίτλερ, με σκορ 4-2. Η Ολυμπιακή Επιτροπή ακύρωσε τον αγώνα.
Οι μαύροι που δημιούργησαν την τζαζ, το πιο ελεύθερο απ’ όλα τα είδη της μουσικής, ήταν εγγόνια σκλάβων.
(Αναδημοσίευση από το περιοδικό The Progressive, Απρίλιος 2008.)
