Μόλυνση και ολιγωρία στην Θεσσαλονίκη
του Γιώργου Θεοδωρόπουλου*
Μια «ανεξήγητη» δυσοσμία διαχέεται στην ατμόσφαιρα της ευρύτερης δυτικής Θεσσαλονίκης από τις αρχές του περασμένου Σεπτεμβρίου. Σε επανειλημμένους ελέγχους, οι αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ) δεν κατέστη δυνατόν να εντοπίσουν την πηγή της δυσοσμίας με βάση τα στοιχεία των σταθμών ελέγχου της ρύπανσης που αναπτύσσονται στην περιοχή.
Την 1η Νοεμβρίου 2016 έγινε ευρεία σύσκεψη στο Υπουργείο Περιβάλλοντος (ΥΠΕΚΑ), με την συμμετοχή του τότε αναπληρωτή υπουργού κ. Τσιρώνη και της αντιπεριφερειάρχη Μητροπολιτικής Ενότητας (Μ.Ε.) Θεσσαλονίκης κας Πατουλίδου, στην οποία ο υπουργός δεσμεύτηκε ότι θα γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες για να εντοπιστεί η ρυπαίνουσα πηγή. Ακολούθησε νέα συνάντηση της κας Πατουλίδου με τον νέο υπουργό κ. Φάμελλο που και αυτός δεσμεύτηκε ότι με πόρους από το Πράσινο Ταμείο θα αναβαθμιστεί η υποδομή των σταθμών μέτρησης με εξειδικευμένα όργανα που θα έχουν την δυνατότητα ανίχνευσης ουσιών που δεν εντοπίζονται από τον υπάρχοντα εξοπλισμό.
Οι πρώτες εκτιμήσεις των αρμόδιων υπηρεσιών και των σχετικών επιστημόνων είναι, ότι η δυσοσμία οφείλεται σε μερκαπτάνες – χημικές ουσίες που περιέχουν θείο – τις οποίες δεν μπορεί να ανιχνεύσει η υπάρχουσα υποδομή.
Έγιναν οι ανάλογες ενέργειες;
Η Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ), είχε εντοπίσει αυτή την έλλειψη και με εισήγησή της εντάχθηκε στον προϋπολογισμό του 2016 ποσό της τάξης των 100 χιλ. ευρώ (από ιδίους πόρους) για την αγορά των ανάλογων οργάνων. Με τροποποίηση όμως του προϋπολογισμού, την άνοιξη του 2016, αποφασίστηκε να απενταχθεί η εν λόγω δαπάνη με το αιτιολογικό ότι θα βρεθεί άλλη πηγή χρηματοδότησης (ΕΣΠΑ). Όταν λοιπόν εμφανίστηκε η επίμονη δυσοσμία, οι υπηρεσίες βρέθηκαν χωρίς εξοπλισμό.
Στις 30 Νοεμβρίου η διοίκηση της Περιφέρειας με την παρουσία του Περιφερειάρχη κ. Τζιτζικώστα, έδωσε συνέντευξη τύπου στην οποία συμμετείχαν η διευθύντρια του Εργαστηρίου Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος και Χημείας του ΑΠΘ, καθηγήτρια κα Σαμαρά και εκπρόσωπος των Ελληνικών Πετρελαίων (ΕΛΠΕ). Στην συνέντευξη ανακοινώθηκε η υπογραφή Προγραμματικής Σύμβασης ανάμεσα στην ΠΚΜ και το ΑΠΘ για την πραγματοποίηση ερευνητικού προγράμματος «Προσδιορισμός μερκαπτανών στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης 2016-2017». Υπεύθυνη του προγράμματος ορίστηκε η καθηγήτρια κα Σαμαρά και η όλη δαπάνη ύψους 84 χιλ. ευρώ θα βαρύνει τους ίδιους πόρους της ΠΚΜ. Η Προγραμματική Σύμβαση έχει ισχύ 18 μήνες. Για τις ανάγκες του προγράμματος τα ΕΛΠΕ αναλαμβάνουν, με δωρεά, να εξοπλίσουν το εργαστήριο του ΑΠΘ με την ανάλογη εργαστηριακή υποδομή αξίας περίπου 120 χιλ. ευρώ.
Να σημειωθεί ότι στις 4 Οκτωβρίου διεξήχθη Συνοπτικός διαγωνισμός από την Διεύθυνση Οικονομικών Υπηρεσιών της Αεροπορικής Βάσης Λάρισας για το έργο: «Εκτέλεση Εργασιών Αποκατάστασης Αγωγού Καύσιμων 6’’ ΕΛΠΕ/ΒΕΘ-3η /1ο ΛΑΚ». Στην τεχνική περιγραφή του εν λόγω έργου αναφέρεται: «Η παρούσα Τεχνική Περιγραφή αφορά στην εκτέλεση των απαιτούμενων εργασιών αντικατάστασης τμήματος του υπόγειου μεταλλικού αγωγού καυσίμων 6’’, που συνδέει τα ΕΛΠΕ/ΒΕΘ με την 3η ΔΑΚΑ/1ο ΛΑΚ (Α.Χ. ΑΞΙΟΥ). Η εν λόγω αντικατάσταση κρίθηκε απαραίτητη λόγω πολλαπλών βλαβών (διαρροών) που παρουσιάστηκαν σε τμήμα του αγωγού που ξεκινά μέσα από τις εγκαταστάσεις των ΕΛΠΕ/ΒΕΘ, διέρχεται κάτω από την οδό Ν. Μοναστηρίου Θεσ/νίκης, έναντι των εγκαταστάσεων των διυλιστηρίων, και εισέρχεται σε οικόπεδο ιδιοκτησίας των ΕΛΠΕ, καθιστώντας το συγκεκριμένο τμήμα του αγωγού εκτός λειτουργίας».
Ήταν άραγε σε γνώση του ΥΠΕΚΑ, αλλά και της ΠΚΜ το αντικείμενο του διαγωνισμού; Μήπως οι διαρροές που αναφέρονται στην τεχνική περιγραφή έχουν σχέση με το πρόβλημα; Έχουν αποκατασταθεί οι «πολλαπλές διαρροές»;
Υπάρχουν πολλά ερωτήματα
Η όλη διαχείριση του θέματος εγείρει αρκετά ερωτηματικά. Γιατί η ΠΚΜ δεν προμηθεύτηκε όπως είχε προγραμματίσει τον ανάλογο εξοπλισμό; Ποιες είναι οι ευθύνες του ΥΠΕΚΑ με δεδομένο ότι οι σταθμοί μέτρησης είναι στη δική του ευθύνη και αποδεικνύεται ότι είναι απαρχαιωμένοι; Η συμμετοχή των ΕΛΠΕ μέσω χορηγίας δημιουργεί εύλογες επιφυλάξεις όσον αφορά την αντικειμενικότητα της έρευνας με δεδομένο ότι τα ΕΛΠΕ είναι η μεγαλύτερη βιομηχανική εγκατάσταση στην περιοχή της Θεσσαλονίκης και οι μερκαπτάνες –ουσίες πλούσιες σε θείο που περιέχονται στο πετρέλαιο – είναι πιθανό να προέρχονται από τα φουγάρα των ΕΛΠΕ. Οι επιφυλάξεις και τα ερωτηματικά αποκτούν άλλη βαρύτητα όταν υπάρχουν μέσα στα όρια του οικιστικού ιστού του πολεοδομικού συγκροτήματος, «πολλαπλές διαρροές» με ευθύνη και των ΕΛΠΕ. Γιατί η ΠΚΜ εκχωρεί ελεγκτικές αρμοδιότητες σε άλλους φορείς ενώ θα μπορούσε κάλλιστα να εκτελέσει τον έλεγχο με δικά της μέσα; Μετά την λήξη της Προγραμματικής Σύμβασης με ποια διαδικασία και από ποιόν θα γίνονται οι έλεγχοι;
Το συγκεκριμένο θέμα αναδεικνύει μια συνολικότερη πολιτική που έχει σχέση με τις μνημονιακές δεσμεύσεις, το μοντέλο «ανάπτυξης» και την περιβόητη εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ. Πλήρης περιβαλλοντική απορρύθμιση, αδειοδότηση επιχειρήσεων με υπεύθυνες δηλώσεις, «αυτοέλεγχος» των επιχειρήσεων, δειγματοληπτικοί έλεγχοι από το κράτος και τις περιφέρειες που η έλλειψη προσωπικού -και καυσίμων – οδηγεί ουσιαστικά στην ακύρωσή τους.
Η χορηγία είναι μια μέθοδος των μεγάλων επιχειρήσεων για να ρίχνουν στάχτη στα μάτια των πολιτών. Πρόσφατο παράδειγμα ο άλλος μεγάλος ρυπαντής της δυτικής Θεσσαλονίκης, η επιχείρηση ΤΙΤΑΝ που είναι ο μέγας χορηγός-υποστηρικτής στο «Πρόγραμμα Εκπαιδευτικής Ρομποτικής για μαθητές Δημοτικού – Γυμνασίου» που διοργανώνει η Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Κ.Μακεδονίας! Σε διπλανό σημείωμα αναφέρονται και άλλοι μεγάλοι χορηγοί που ως μάγοι με τα δώρα νομίζουν ότι μοιράζουν χάντρες σε ιθαγενείς και παράλληλα ξεπλένουν τις αμαρτίες τους. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει μεγάλη ευθύνη για την στάση που κρατάει. Η έλλειψη πόρων δεν δικαιολογεί τέτοιες εκχωρήσεις σε δήθεν «μεγάλους ευεργέτες». Οφείλει να διεκδικήσει πόρους και να προστατεύσει τον τόπο της!
* Ο Γιώργος Θεοδωρόπουλος είναι περιφερειακός σύμβουλος Κεντρικής Μακεδονίας με την Ριζοσπαστική Αριστερή Ενότητα
