του Ιάσονα Κωστόπουλου
Μέσα από ένα σποτ, ένα συνέδριο γεμάτο κληρικούς και σελέμπριτι και μια ύποπτα συγχρονισμένη διαφήμιση γνωστής τράπεζας, επιχειρήθηκε να τεθεί και να απαντηθεί το πρόβλημα της υπογεννητικότητας στη χώρα. Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά καθώς ο πολιτικός κόσμος της χώρας έχει κατά καιρούς διατυπώσει διάφορες «λαμπρές» ιδέες για ένα πρόβλημα που όχι μόνο τον ξεπερνά αλλά και έχει ενταθεί λόγω των πολιτικών που εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια. Αυτή τη φορά η λύση ανιχνεύθηκε στην ιατρική βιομηχανία των εξωσωματικών σε συνδυασμό με την αντιπαράθεση με το «νέο πολιτισμικό μοντέλο» που θέλει τους νέους να μην επιλέγουν να κάνουν από νωρίς οικογένεια. Ειδικά δε, το βάρος έπεσε στις γυναίκες που επιλέγουν-καταφέρνουν να σπουδάσουν και να εργαστούν, κάνοντας το «λάθος» –σύμφωνα με το σποτ– να σπαταλήσουν τον πολύτιμο αναπαραγωγικό τους χρόνο. Δικαίως, η εν λόγω καμπάνια και το συνέδριο συνάντησαν πλήθος αντιδράσεων από εκατοντάδες γυναίκες που κατήγγειλαν τη διοργάνωση για το σεξιστικό περιεχόμενο που όχι μόνο θεωρεί την αναπαραγωγή ως αυτοσκοπό της γυναικείας ύπαρξης αλλά και μετακυλύει το βάρος του προβλήματος στις πλάτες των γυναικών και των επιλογών τους. Από την άλλη, ο περιορισμός της συζήτησης σε μια αντιπαράθεση ανάμεσα στο πολυπαιγμένο δίπολο «πρόοδος–συντήρηση», με επίκεντρο αυτή τη φορά τον ρόλο των γυναικών και την αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος είναι εξαιρετικά βολικός. Αφού και η διαφήμιση της αντίστοιχης ιατρικής βιομηχανίας προχωρά και δόθηκε άλλη μια «μάχη ενάντια στον συντηρητισμό που απειλεί την κοινωνία μας». Κι έτσι τελικά το ίδιο το πρόβλημα μένει στα αζήτητα.
Προτού λοιπόν αναρωτηθεί κανείς αν είναι σωστή η επιλογή των νέων να δώσουν βάρος στην καριέρα τους, αξίζει να σκεφτούμε πόσο εύκολο είναι το να κάνει ένα νέο ζευγάρι παιδιά αλλά και το σε ποια ηλικία
Η υπογεννητικότητα είναι ένα σημαντικό πρόβλημα για την Ελλάδα, καθώς όχι μόνο ο πληθυσμός μας είναι γερασμένος αλλά και ο δείκτης γεννητικότητας για τη χώρα βρίσκεται στον πάτο της κατάταξης των χωρών της Ε.Ε., με αποτέλεσμα ένα διαρκώς αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων-θανάτων. Έτσι, ενώ αυτά είναι λίγο-πολύ γνωστά, μια βασική αιτία του προβλήματος συσκοτίζεται διαρκώς, καθώς οι εν λόγω δείκτες είναι οι πρώτοι που επηρεάζονται από αλλαγές στη δημοσιονομική κατάσταση μιας χώρας. Στην Ελλάδα η μνημονιακή περίοδος αποτέλεσε σημείο καμπής. Με την τεράστια μείωση των εισοδημάτων, τη συρρίκνωση του κράτους πρόνοιας, την ανεργία που βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα ειδικά για τους νέους αλλά και την οικονομική μετανάστευση να αποτελούν σημαντικές πληγές για το δημογραφικό ζήτημα. Προτού λοιπόν αναρωτηθεί κανείς αν είναι σωστή η επιλογή των νέων να δώσουν βάρος στην καριέρα τους ή να μην κάνουν παιδιά ή ακόμη και για τις επιπτώσεις που έχει η μεταμοντέρνα κατάσταση –στη ζωή και το μυαλό των ανθρώπων–- στα παραπάνω, αξίζει να σκεφτούμε πόσο εύκολο είναι το να κάνει ένα νέο ζευγάρι παιδιά αλλά και το σε ποια ηλικία. Για παράδειγμα, οι νέοι σήμερα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν «καριέρα» ή κυρίως ψάχνουν τη μια δουλειά μετά την άλλη για να μπορέσουν να βιοποριστούν; Και πώς επηρεάζει την ηλικία που κάνουν οικογένεια αλλά και την ποιότητα των σχέσεών τους, το ότι χιλιάδες νέοι αναγκάζονται να μένουν στο πατρικό τους μέχρι τα 30-35; Τι επίδραση έχει στο ζήτημα η διαρκής μετανάστευση, όχι μόνο προς το εξωτερικό αλλά και η εσωτερική, που δεν τους επιτρέπει να ριζώσουν, πόσο μάλλον να δουν μια κοινή ζωή; Η διαρκής υποβάθμιση της ζωής στη χώρα δεν αφήνει πολλά περιθώρια για να βελτιωθεί το δημογραφικό ζήτημα, ενώ η αναστροφή της δεν περιλαμβάνεται στα σχέδια των πολιτικών ελίτ.
Ακόμη όμως και για να πραγματοποιηθούν ορισμένα μικρά βήματα στο πρόβλημα της υπογεννητικότητας απαιτείται να υπάρχουν ορισμένες προδιαγραφές. Για παράδειγμα θα έπρεπε να εξασφαλίζεται η εύκολη, δωρεάν και απρόσκοπτη πρόσβαση των νέων ζευγαριών και οικογενειών σε όλες τις υπηρεσίες υγείας. Να υπάρχουν κίνητρα για τη δημιουργία οικογένειας που δε θα περιορίζονται μονάχα στην τεκνοποίηση αλλά θα περιλαμβάνουν και την ανατροφή ενός παιδιού. Ακόμη, είναι αναγκαίο να στηρίζονται τα νέα ζευγάρια και σε επίπεδο κατοικίας καθώς η αύξηση των ενοικίων καθιστά πολύ δύσκολη την από κοινού συμβίωση. Πάνω από όλα, είναι αναγκαίο να υπάρξει αύξηση των εισοδημάτων και μείωση της ανεργίας και της επισφάλειας, τέτοια που να επιτρέπει στους νέους να μπορούν, αν θέλουν, να κάνουν έναν οικογενειακό προγραμματισμό. Σε αυτό το πλαίσιο θα μπορούσε ακόμη και η διευκόλυνση της εξωσωματικής γονιμοποίησης να είναι μια επιλογή, όχι όμως σε επίπεδο ιατρικής βιομηχανίας στην οποία μονάχα ορισμένοι έχουν έτσι κι αλλιώς πρόσβαση. Όσο τα παραπάνω και άλλα παρόμοια δεν λαμβάνονται υπόψη, η συζήτηση απογειώνεται από την πραγματικότητα σε βαθμό που θα έλεγε κανείς πως είτε αφορά κάποια σκανδιναβική χώρα είτε γίνεται για πολύ μικρή μερίδα προνομιούχων που αυτά τα έχουν λυμένα.
