Τον γνώρισα ως έναν αφηγητή κυρίως παραδοσιακών, λαϊκών παραμυθιών με την ομάδα αφήγησης «Παραμυθανθός» που συνδυάζει την αφήγηση με τη μουσική. Βρεθήκαμε και να συνεργαζόμαστε πάνω σε κάποια δικά μου παραμύθια…
Ωστόσο δεν γνώριζα το συγγραφικό του έργο κι έτσι ήταν μια πολύ ευχάριστη έκπληξη για μένα να διαβάσω τις «Τρεις ιστορίες για ανθρώπους που έφτασαν στις άκρες του κόσμου» που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Οσελότος και να ανακαλύψω ότι το αφηγηματικό ταλέντο δεν εξαντλείται στον προφορικό λόγο, αλλά περνάει με επιτυχία και στον γραπτό.
Με την ανάγνωση μάλιστα αφήνεσαι ίσως λίγο περισσότερο στη φαντασία, καθώς ο Δημήτρης Μάλλης ξέρει σαν μάστορας να δημιουργεί έναν παραμυθένιο, ατμοσφαιρικό κόσμο…
Δεν μένεις όμως καθηλωμένος εκεί, αλλά κατανοείς βαθύτατα τη σημασία του να μάχεσαι γι’ αυτό που πιστεύεις και αγαπάς, ακόμη κι όταν όλα μοιάζουν χαμένα.
Οι «Τρεις ιστορίες» σου πώς ακριβώς προέκυψαν; Βασίζονται σε λαϊκά παραμύθια;
Προέκυψαν από την ανάγκη να μοιραστώ αγαπημένα μου λαϊκά παραμύθια με περισσότερους ανθρώπους. Με αναγνώστες που, αν και δεν μας δίνεται η ευκαιρία ενός ανταμώματος, όπως απαιτεί η αφήγηση, ξέρουμε καλά, δίχως να γνωριζόμαστε, πως βρισκόμαστε σε έναν κοινό τόπο. Χαμένοι στο μαγεμένο δάσος, αλλά κερδισμένοι στο τέλος.
Αποτελούν ελεύθερη απόδοση σε τρία λαϊκά παραμύθια με τρόπο που επιχειρώ να ισορροπήσω τον προφορικό λόγο της αφήγησης με τον γραπτό.
Πρόκειται για ιστορίες που μιλούν για το όνειρο. Θέτουν το ερώτημα: Μέχρι πού μπορεί να φτάσει κανείς για να συναντήσει το όνειρό του; Οι ήρωες των παραμυθιών αναχωρούν, λιώνουν τρία ζευγάρια σιδερένια παπούτσια, πέφτουν σε πλάνες, μάχονται το άδικο, αναμετριόνται με αδίστακτες μάγισσες, αιμοβόρους δράκους, παλεύουν με τον ίδιο τον χρόνο που τρέχει κάτω από τα πόδια τους. Μα στο τέλος βγαίνουν νικητές. Οι «Τρεις ιστορίες» είναι λαϊκά παραμύθια για τη δύναμη της θέλησης, ένα κέρασμα ελπίδας.
Ζει το λαϊκό παραμύθι σήμερα; Πώς προσπερνάμε τον κίνδυνο του «γραφικού»;
Το λαϊκό παραμύθι παραμένει ζωντανό στους αιώνες, γιατί μιλάει για τις βαθύτερες αγωνίες της ύπαρξης που είναι διαχρονικές και πανανθρώπινες. Το καταφέρνει αυτό μέσα από τα σύμβολά του, τη δράση, τις μαγικές εικόνες. Ανασύρει δράκους και θεριά που κρύβονται βαθιά μέσα μας, ενώ μας δίνει τη δυνατότητα, μέσα από την ταύτιση με τον ήρωά του, να δώσουμε μάχες με τρόπο ανώδυνο και διασκεδαστικό. Μας προσφέρει όπλο ισχυρό και θησαυρό συνάμα, τη λαϊκή σοφία. Το λαϊκό παραμύθι είναι εδώ για να μας κρατήσει από το χέρι, να μας δώσει κουράγιο, να μας παρηγορήσει, να μας ψιθυρίσει: «Κουράγιο, αδερφέ, κι αυτό θα περάσει!»
Ξεπερνάμε τον κίνδυνο του γραφικού αν κατανοήσουμε ότι δεν αποτελεί μουσειακό είδος. Δεν αφορά μόνο στο χθες. Σε αντίθεση με τη θνητότητα και τη διαδοχή των αφηγητών η ιστορία επιβιώνει, αποκτά μορφή σε καινούργια στόματα, σάρκα σε ανοικτά αυτιά, δρα σε διαφορετικούς τόπους και εποχές, γεννά παραλλαγές και συνεχίζει να μεταφέρει στις νέες γενιές, αλήθειες.
Η δική σου ενασχόληση με την αφήγηση παραμυθιών πώς ξεκίνησε; Υπήρξε κάποιο ερέθισμα;
Είχα την τύχη, μικρό παιδί, να ακούω παραμύθια και παραδόσεις από τον παππού μου. Σε ένα ορεινό χωριό στην Άνδρο –δεν είχε φτάσει εκεί ακόμα το ηλεκτρικό– τα βράδια, μπροστά στην αναμμένη φωτιά, μια μεγάλη συντροφιά παιδιών και ενηλίκων παίρναμε τροφή από τις ιστορίες. Αργότερα απολάμβανα να ακούω ιστορίες των παλιών. Αληθινά βιώματα, ιστορίες από τη βιοπάλη, την κατοχή. Μέχρι που βρέθηκα κάποτε, ως θεατής, σε μια παράσταση αφήγησης. Γοητευμένος από τη δύναμη της στιγμής, αποφάσισα να σπουδάσω την τέχνη της αφήγησης. Μαθήτευσα κοντά σε καταξιωμένους Έλληνες και ξένους αφηγητές.
Το λαϊκό παραμύθι παραμένει ζωντανό στους αιώνες, γιατί μιλάει για τις βαθύτερες αγωνίες της ύπαρξης που είναι διαχρονικές και πανανθρώπινες. Το καταφέρνει αυτό μέσα από τα σύμβολά του, τη δράση, τις μαγικές εικόνες
Θα μπορούσες να μας πεις λίγα λόγια για την ομάδα αφήγησης «Παραμυθανθός» και τις δράσεις της;
Με τη σύντροφό μου στη ζωή και στα παραμύθια, Καλλιρρόη Μουλά, ιδρύσαμε την ομάδα αφήγησης «Παραμυθανθός». Ερευνούμε, μελετάμε, καταγράφουμε και παρουσιάζουμε λαϊκά παραμύθια και μύθους απ’ όλο τον κόσμο. Μαζί μας, τρίτο μέλος στην ομάδα, ο Θωμάς Ζήσης, ένας ταλαντούχος νέος πιανίστας. Αρκετές φορές όμως έχουμε συνεργαστεί και με άλλους εξαίρετους μουσικούς.
Στις παραστάσεις μας, η μουσική, που γράφω ειδικά για τα παραμύθια, σηματοδοτεί αφηγηματικά, συμπληρώνει και αλληλεπιδρά με την αφήγηση.
Έχουμε αφηγηθεί σε φεστιβάλ, μουσεία, κοινωνικούς χώρους και καφέ, σε θεατρικές σκηνές, ραδιοφωνικούς σταθμούς, πολιτιστικά κέντρα, βιβλιοθήκες, μουσεία, σχολεία, πλατείες, παραδοσιακά γεφύρια, σε αυλές σπιτιών, αλώνια, σταθμούς τρένων και σε ξέφωτα.
Ο «Παραμυθανθός» τολμά να πειραματίζεται με τα όρια της αφήγησης, να παίρνει το ρίσκο.
Μία από τις δράσεις για τις οποίες είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι είναι η παράσταση αφήγησης «Η Ψείρα», όπου τα λαϊκά παραμύθια σμίγουν με αληθινές μαρτυρίες κακοποιημένων γυναικών, θυμάτων trafficking. Παράσταση που εκτός των άλλων, παρουσιάστηκε σε Συμβουλευτικά Κέντρα Γυναικών.
Το project που προέκυψε εν μέσω καραντίνας είναι το κανάλι στο youtube «Παραμύθια για να κάνουμε κουράγιο». Μια εθελοντική, συλλογική δράση καλλιτεχνών και φίλων που έχει στόχο, μέσα από την αφήγηση μύθων και παραμυθιών, να προσφέρει συντροφιά, παρηγοριά, κουράγιο αλλά και ψυχαγωγία σε ανθρώπους που το έχουν ανάγκη. Σε όσους αγαπούν, χαίρονται, απολαμβάνουν να ακούν και να μοιράζονται ιστορίες.
Είσαι εκπαιδευτικός με πολυετή θητεία. Πιστεύεις πως το παραμύθι μπορεί να αξιοποιηθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία;
Είμαι βέβαιος. Πρώτα απ’ όλα δημιουργεί ένα κλίμα χαλάρωσης στην τάξη. Αλλά πέρα από το προφανές, ότι εμπλουτίζει τον προφορικό λόγο και ενισχύει τη φαντασία των παιδιών, μέσα από το παραμύθι, έχουμε τη δυνατότητα να διαπραγματευτούμε με τους μαθητές μας ζητήματα σοβαρά, να μιλήσουμε για αξίες, να επιλύσουμε προβλήματα. Τα ίδια τα παιδιά μπορούν να έρθουν αντιμέτωπα με τους φόβους τους, να πάρουν θάρρος. Μην ξεχνάμε πως τα λαϊκά παραμύθια είναι οδηγοί ψυχικής ολοκλήρωσης. Όλα αυτά με τρόπο που τα παιδιά διασκεδάζουν και απολαμβάνουν.
INFO
Ο Δημήτρης Μάλλης και ο «Παραμυθανθός» θα παρουσιάσουν παραμύθια και τραγούδια από τη Σάμο την ερχόμενη Παρασκευή 16 Οκτωβρίου στις 20:30 στο «Πόρτο Κάγιο» (Γαρυττού 112, Αγία Παρασκευή)
