της Μαρίας Καδόγλου
Δημοσιεύουμε σήμερα το πρώτο μέρος του κειμένου της Μαρίας Καδόγλου που αφορά τις τελευταίες εξελίξεις σχετικά με τις εξορύξεις στη Χαλκιδική και το παιχνίδι που παίζεται, ιδιαιτέρως από τον Γ. Σταθάκη, σε σχέση με την αδειοδότηση του έργου της Ελληνικός Χρυσός. Το δεύτερο μέρος του κειμένου, το οποίο θα βρείτε στον επόμενο Δρόμο που θα κυκλοφορήσει το Σάββατο 6 Ιανουαρίου, αφορά την υπόθεση της διαιτησίας μεταξύ της εταιρείας και του ελληνικού δημοσίου.
Το τελευταίο τετράμηνο του 2017 ήταν πυκνό σε εξελίξεις γύρω από το πολλαπλά καταστροφικό Επενδυτικό Σχέδιο της Eldorado Gold στη Χαλκιδική, σε διοικητικό-αδειοδοτικό κυρίως επίπεδο. Σύμφωνα με τον Υπουργό κ. Σταθάκη, η κατάσταση όσον αφορά την αδειοδότηση των έργων είναι η εξής:
Το Δημόσιο βρίσκεται σε δικαστική διαιτησία με την Ελληνικός Χρυσός η οποία θα κρίνει αν η εταιρεία παραβιάζει το άρθρο 3 παρ. 2 της Σύμβασης που θέτει ως βασική της υποχρέωση την καθετοποίηση της παραγωγής και την παραγωγή καθαρών μετάλλων. Το ζήτημα αυτό στην πραγματικότητα έχει ήδη κριθεί από τη Διοίκηση, με τις δύο αποφάσεις της αρμόδιας τεχνικής υπηρεσίας του ΥΠΕΝ που φέρουν την υπογραφή του προηγούμενου υπουργού, Π. Σκουρλέτη, και απορρίπτουν ως μη εφαρμόσιμη τη μεταλλουργική μέθοδο της ακαριαίας τήξης (flash smelting) που είχε εγκριθεί περιβαλλοντικά το 2011. Αλλά αυτό ο κ. Σταθάκης αποφεύγει να το αναφέρει.
Η αδειοδότηση του έργου Ολυμπιάδας έχει (σχεδόν) ολοκληρωθεί.
Το έργο των Σκουριών θεωρείται ότι συνδέεται με το επίμαχο ζήτημα της μεταλλουργίας και ως εκ τούτου δεν δίνεται καμία νέα άδεια μέχρι να λήξει η διαδικασία της διαιτησίας.
Είναι τουλάχιστον περίεργο πώς ο αρμόδιος υπουργός θεωρεί ότι το ζήτημα της μεταλλουργίας συνδέεται με το έργο των Σκουριών αλλά όχι της Ολυμπιάδας, δεδομένου ότι κατά την εγκεκριμένη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων το 90% της τροφοδοσίας του εργοστασίου μεταλλουργίας θα προέρχεται από την Ολυμπιάδα και μόνο το 10% από τις Σκουριές. Το αδειοδοτικό πλαίσιο της «επένδυσης» της Ελληνικός Χρυσός είναι γνωστό: τα τέσσερα υποέργα – Σκουριών, Ολυμπιάδας, Μαύρων Πετρών και Μεταλλουργίας/εγκαταστάσεων Μαντέμ Λάκκου – έχουν αδειοδοτηθεί περιβαλλοντικά με την ΚΥΑ ΕΠΟ 201745/2011 σαν ένα, ενιαίο και αδιαίρετο έργο. Κατά συνέπεια το υπουργείο δεν δικαιούται να εκδίδει άδειες επιλεκτικά, μόνο για το υποέργο εκείνο που θεωρείται πολιτικά πιο «ανώδυνο» ή πιο πρόσφορο για πολιτική εκμετάλλευση. Η νομιμότητα είναι μόνο μία, τα τέσσερα υποέργα ή θα προχωρήσουν όλα μαζί, κατά τους όρους της ΚΥΑ, ή δεν θα προχωρήσει κανένα όσο αυτή η ΚΥΑ είναι σε ισχύ. Και εφόσον είναι σε εξέλιξη μια διαιτητική διαδικασία στην οποία αμφισβητείται όχι μόνον η ΚΥΑ αλλά και αυτή ακόμα η σύμβαση, θα έπρεπε να ισχύσει για την Ολυμπιάδα ακριβώς ό,τι και για τις Σκουριές. Καμία άδεια μέχρι τη λήξη της διαιτησίας.
Ωστόσο τον Σεπτέμβριο, η Ελληνικός Χρυσός έλαβε μαζεμένες τέσσερις άδειες, χάρη στις οποίες ξεκίνησε τη λειτουργία της η Φάση ΙΙ του υποέργου Ολυμπιάδας, δηλαδή εξόρυξη του υπόγειου μεταλλείου, εμπλουτισμός στο ανακαινισμένο εργοστάσιο εμπλουτισμού και εξαγωγή του συνόλου των παραγόμενων συμπυκνωμάτων μολύβδου, ψευδαργύρου και χρυσοφόρου πυρίτη. Παρότι λέγεται συχνά ότι οι άδειες αυτές δόθηκαν κατόπιν εκβιασμού από την Eldorado Gold, αυτό δεν αληθεύει. Η λειτουργία του μεταλλείου Ολυμπιάδας είναι επιλογή της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και οι άδειες αυτές είχαν προαναγγελθεί από τον yπουργό κ. Σταθάκη από τις αρχές Αυγούστου.
Παρότι κατά τα ανωτέρω όλες αυτές οι άδειες έχουν εκδοθεί παρανόμως, δύο από αυτές αξίζουν ιδιαίτερη αναφορά. Η μία είναι άδεια εγκατάστασης (δηλαδή κατασκευής) μιας νέας μονάδας λιθογόμωσης στην Ολυμπιάδα η οποία δεν περιλαμβάνεται ούτε στο Επενδυτικό Σχέδιο, ούτε στη ΜΠΕ, ούτε στην ΑΕΠΟ, ούτε στις τεχνικές μελέτες και τις εγκρίσεις αυτών. Επιπλέον, δεν θα χρησιμοποιεί την περιβαλλοντικά και τεχνικά εγκεκριμένη μέθοδο λιθογόμωσης αλλά διαφορετική μέθοδο με άγνωστες επιπτώσεις. Προκειμένου να εξυπηρετήσουν την Ελληνικός Χρυσός, οι υπηρεσίες του ΥΠΕΝ ανοίγουν «νέους δρόμους». Έχουμε για πρώτη φορά αδειοδότηση κατασκευής ενός έργου που δεν έχει αδειοδοτηθεί ούτε περιβαλλοντικά ούτε τεχνικά!
Η εταιρεία αποκρύπτει ότι μονομερώς και εν αγνοία του αρμόδιου υπουργείου έχει τροποποιήσει συνολικά το σχέδιο εξόρυξης και απόθεσης αποβλήτων στις Σκουριές. Το νέο σχέδιο θα απαιτήσει νέα περιβαλλοντική αδειοδότηση, αλλά προς το παρόν η εταιρεία δεν το έχει αποκαλύψει καν στις αρμόδιες αρχές
Η δεύτερη είναι η προσωρινή άδεια απόθεσης των αποβλήτων εμπλουτισμού του μεταλλείου Ολυμπιάδας σε τμήμα του νέου χώρου απόθεσης επικινδύνων αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ) Κοκκινόλακκα, ο οποίος δεν μπορεί να λάβει κανονική άδεια λειτουργίας για πολύ σοβαρούς λόγους. Τόσο οι επιθεωρητές περιβάλλοντος όσο και η ειδική επιστημονική επιτροπή ελέγχου τήρησης των περιβαλλοντικών όρων έχουν διαπιστώσει παραβάσεις των εγκεκριμένων όρων κατασκευής, για την αξιολόγηση των οποίων έχει συσταθεί νέα επιτροπή, από ειδικούς ακαδημαϊκούς. Το όλο έργο είναι εξαιρετικά υψηλής επικινδυνότητας διότι βρίσκεται ακριβώς επάνω στο σεισμικό ρήγμα της Ιερισσού το οποίο, κατά τον καθηγητή σεισμολογίας κ. Παπαζάχο, στον σεισμό των 7,2 Ρίχτερ του 1932 έδωσε τη μεγαλύτερη επιφανειακή μετατόπιση που έχει καταγραφεί ποτέ στον ελλαδικό χώρο (δύο μέτρα). Αλλά η Ελληνικός Χρυσός χρειαζόταν άμεσα ένα χώρο απόθεσης των αποβλήτων της και η προσωρινή άδεια δόθηκε παρά τους προφανείς κινδύνους για τη δημόσια υγεία και ασφάλεια που προκύπτουν από τις επισημάνσεις των ειδικών –ορισμένων από το κράτος– φορέων. Οι παρανομίες στην έκδοση των αδειών είναι κραυγαλέες, αλλά το Συμβούλιο της Επικρατείας που ο ρόλος του είναι ακριβώς να ακυρώνει τις αυθαιρεσίες της Διοίκησης, έχει αναδειχθεί στον σημαντικότερο στρατηγικό σύμμαχο της παράνομης εταιρείας.
Η κατασκευή του ΧΥΤΕΑ συνεχίζεται και έχει σχεδόν ολοκληρωθεί, με το αρμόδιο υπουργείο σε ρόλο απλού παρατηρητή της συνεχιζόμενης, επικίνδυνης για τον τόπο ανομίας. Στο κράτος-καρικατούρα όπου ζούμε εμφανίζεται ο ειδικός σύμβουλος του αρμόδιου υπουργού να δηλώνει σε τηλεοπτική εκπομπή της ΕΡΤ ότι η εταιρεία «συνεχίζει την κατασκευή του ΧΥΤΕΑ με δική της ευθύνη» (!)και η εταιρεία να κάνει Χριστουγεννιάτικο αγιασμό (!) στο παράνομο, μέχρις αποδείξεως του εναντίου, φράγμα Κοκκινόλακκα. Στα μάτια μερικών ενδεχομένως οι ευχές και οι προσευχές να απομακρύνουν τον κίνδυνο μιας καταστροφής. Στον πραγματικό κόσμο όχι.
Το τελευταίο επεισόδιο του σίριαλ της αδειοδότησης είναι η προσφυγή της εταιρείας στο ΣτΕ επειδή το ΥΠΕΝ δεν της δίνει, μέχρι τη λήξη της διαιτησίας, κάποιες δευτερεύουσες άδειες για τις Σκουριές (τρεις άδειες, δυο παρατάσεις υφιστάμενων και μία τροποποιητική). Η αδειοδότηση των Σκουριών όμως είναι πολύ πιο περίπλοκο ζήτημα από την έκδοση κάποιων ασήμαντων παρατάσεων. Η εταιρεία αποκρύπτει ότι μονομερώς και εν αγνοία του αρμόδιου υπουργείου έχει τροποποιήσει συνολικά το σχέδιο εξόρυξης και απόθεσης αποβλήτων στις Σκουριές. Το νέο σχέδιο θα απαιτήσει νέα περιβαλλοντική αδειοδότηση, αλλά προς το παρόν η εταιρεία δεν το έχει αποκαλύψει καν στις αρμόδιες αρχές.
Σε κάθε περίπτωση, η αλλοπρόσαλλη πολιτική του υπουργείου σε σχέση με τις άδειες δεν είναι χωρίς συνέπειες. Δυσχεραίνει την στήριξη των θέσεων του δημοσίου ενώπιον του Διαιτητικού Δικαστηρίου, αποδυναμώνει, μέχρις αναιτιολόγητης ακύρωσης, την απόφαση Σκουρλέτη, δηλαδή την επίσημη εκφρασθείσα θέση του δημοσίου για το θέμα της μεταλλουργίας, και ακυρώνει τη δυνατότητα του δημοσίου να διεκδικήσει (όπως νόμιμα δικαιούται) αποζημιώσεις από την εταιρεία που αποδεδειγμένα, με πράξη της Διοίκησης, έχει παραβιάσει τη σύμβαση. Παράλληλα, κάθε νέα άδεια που δίνεται δίνει τη δυνατότητα στην παράνομη εταιρεία να προχωρήσει τα έργα της δημιουργώντας στη Χαλκιδική τετελεσμένες και δύσκολα αναστρέψιμες καταστάσεις αλλά και ισχυροποιεί τη θέση της εταιρείας στις προσφυγές της ενώπιον του ΣτΕ. Και αυτό το τελευταίο δεν πρέπει να υποτιμάται. Γιατί ο κ. Σταθάκης μπορεί να παριστάνει τον «ήρωα» που δεν δίνει τις άδειες για τις Σκουριές, δίνει όμως νομικά πατήματα στην εταιρεία για να τα χρησιμοποιήσει στο ΣτΕ. Και ενώ ισχυρίζεται ότι υπερασπίζεται τα συμφέροντα του δημοσίου, στην πραγματικότητα εξυπηρετεί τα συμφέροντα της εταιρείας και μόνο.
