Η εθνική κρίση στα χνάρια της οικονομικής. Του Γιάννη Τσούτσια
Η αρνητική, για την Ελλάδα, απόφαση του δικαστηρίου της Χάγης, που έκανε δεκτή την προσφυγή της ΠΓΔΜ, κρίνοντας ότι η Αθήνα, το 2008, παραβίασε την Ενδιάμεση Συμφωνία, προβάλλοντας αντίρρηση στην πρόσκληση ένταξης των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ, ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στα γεωπολιτικά ζητήματα της χώρας. Δεν πρόκειται, όμως, απλώς για μια νέα πτυχή στη μακροχρόνια διπλωματική διαμάχη των δυο χωρών. Για την Ελλάδα είναι η απαρχή ταχύτατων εξελίξεων, που θα συμπεριλάβουν το σύνολο των εθνικών μας θεμάτων.
Η διαπίστωση αυτή, ίσως θεωρηθεί αυθαίρετη και υπερβολική. Θα αρκούσε όμως, κατ’ αναλογία, να αναρωτηθούμε, πώς αντιμετωπίστηκαν ως κινδυνολογίες, οι απόψεις όσων, λίγο πριν από το Μνημόνιο, εν μέσω γενικευμένης αφασίας, προειδοποιούσαν για τις συνέπειες της επερχόμενης οικονομικής κρίσης. Είναι φανερό, ολοένα και περισσότερο, πως η πορεία εξέλιξης των εθνικών μας θεμάτων, παραπέμπει στον τρόπο που το πολιτικό μας σύστημα αντιμετώπισε την οικονομική κρίση: Στην αρχή αμεριμνησία, αποπροσανατολισμός και εκτεταμένο πολιτικό «δούλεμα» και στο τέλος η καταστροφή.
Στη Χάγη κατέρρευσε συνολικά η ελληνική στρατηγική. Κατέρρευσε η λογική της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, δηλαδή, του κουκουλώματος και των αναβολών, η πολιτική εξαγοράς χρόνου σε βάρος των εθνικών συμφερόντων, για να καταλήξουμε πάλι στην αρχή, σ’ ένα πρόβλημα με τα βασικά του ερωτήματα αναπάντητα και τις παραμέτρους του απωθημένες.
Μόνο το λαϊκό ένστικτο κατανόησε το Μακεδονικό, τότε (όπως και τώρα), την ώρα που ο πολιτικός κόσμος καθησύχαζε το λαό, ότι δήθεν η ένταξη των Σκοπίων περνάει από την Αθήνα, για να υποσταλούν οι κινητοποιήσεις. Μαζί και η Αριστερά, που έβλεπε μονάχα εθνικισμό και ελληνικό ιμπεριαλισμό, αδυνατώντας να ορίσει οποιαδήποτε απειλή από την πλευρά των Σκοπίων. (Οι αναλογίες κι εδώ, με τη συμπεριφορά των πολιτικών δυνάμεων λίγο πριν από την οικονομική κρίση, είναι εντυπωσιακές).
Το Μακεδονικό ήταν εξαρχής μια αποτυχημένη σύλληψη. Η Ελλάδα επένδυσε σε ένα συμβιβασμό, τη σύνθετη ονομασία, τον οποίο φαντάστηκε ότι μπορούσε να επιβάλει, σε μια χώρα που ουδέποτε ήταν διατεθειμένη να τον αποδεχτεί! Οι πολιτικοί μας φαντασιώνονταν ότι ανά πάσα στιγμή μπορούσαν να επιβληθούν στο αδύναμο και ετοιμόρροπο «κρατίδιο» (μέχρι τότε, προτίμησαν να ριχτούν στις μπίζνες), αγνοώντας, ότι αυτό αποτελούσε το βασικό μοχλό εφαρμογής της αμερικανικής πολιτικής (και δευτερευόντως της γερμανικής) στα Βαλκάνια. Ακόμη και σήμερα τα ίδια υποστηρίζουν, μάλιστα, εκείνοι που κατέστησαν τη χώρα προτεκτοράτο χωρίς διεθνή ερείσματα.
Πολλά έχουν ειπωθεί για τη σύνθετη ονομασία. Πράγματι, το όνομα καθαυτό δεν έχει σημασία. Στην περίπτωση όμως της ΠΓΔΜ το όνομα χρησιμοποιείται ως το προοίμιο μιας ψευδεπίγραφης εθνογένεσης. Δεν έχουμε εδώ έναν αμφισβητούμενο, με πραγματικούς όρους, γεωγραφικό χώρο, γύρω από τον οποίο ανακύπτουν συνοριακές διαφορές, αλλά την εξαρχής συγκρότηση ενός φαντασιακού χώρου, που για να πραγματωθεί, είναι συστατικά προορισμένος να διεκδικεί σε βάρος της γείτονος. Το όνομα δεν έπεται της συγκρότησης του νέου κράτους, είναι αυτό που συγκροτεί την πραγματικότητα. Εξ ου και η προπαγάνδα, οι σημαίες, τα αεροδρόμια, τα αγάλματα, οι Μεγαλέξανδροι, τα σχολικά εγχειρίδια, ο αλυτρωτισμός και όλα αυτά που κάποιοι επιμένουν να προσλαμβάνουν μόνον ως φαιδρότητες. Οποιαδήποτε ονομασία, εκτός της χρήσης του όρου Μακεδονία, ακυρώνει τις ζωτικές βλέψεις της ΠΓΔΜ, γι’ αυτό και από την πλευρά των Σκοπίων δεν εκδηλώνεται καμία πρόθεση διαπραγμάτευσης. Όνομα και συγκρότηση πάνε μαζί και είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν αυτή η εγγενής επεκτατικότητα της ΠΓΔΜ θα μπορούσε να ανασταλεί, ακόμη και στην απίθανη περίπτωση μιας ευνοϊκής κατάληξης του συμβιβασμού που επιδιώκει η Ελλάδα.
Με τα χρόνια, το Μακεδονικό μοιάζει ολοένα και περισσότερο με το Κυπριακό. Μόνο στο πλαίσιο μιας νέας εθνικής συνειδητοποίησης και αφύπνισης, θα μπορούσε να αποφευχθεί η ανάλογα τραγική κατάληξη…
Η διαπίστωση αυτή, ίσως θεωρηθεί αυθαίρετη και υπερβολική. Θα αρκούσε όμως, κατ’ αναλογία, να αναρωτηθούμε, πώς αντιμετωπίστηκαν ως κινδυνολογίες, οι απόψεις όσων, λίγο πριν από το Μνημόνιο, εν μέσω γενικευμένης αφασίας, προειδοποιούσαν για τις συνέπειες της επερχόμενης οικονομικής κρίσης. Είναι φανερό, ολοένα και περισσότερο, πως η πορεία εξέλιξης των εθνικών μας θεμάτων, παραπέμπει στον τρόπο που το πολιτικό μας σύστημα αντιμετώπισε την οικονομική κρίση: Στην αρχή αμεριμνησία, αποπροσανατολισμός και εκτεταμένο πολιτικό «δούλεμα» και στο τέλος η καταστροφή.
Στη Χάγη κατέρρευσε συνολικά η ελληνική στρατηγική. Κατέρρευσε η λογική της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, δηλαδή, του κουκουλώματος και των αναβολών, η πολιτική εξαγοράς χρόνου σε βάρος των εθνικών συμφερόντων, για να καταλήξουμε πάλι στην αρχή, σ’ ένα πρόβλημα με τα βασικά του ερωτήματα αναπάντητα και τις παραμέτρους του απωθημένες.
Μόνο το λαϊκό ένστικτο κατανόησε το Μακεδονικό, τότε (όπως και τώρα), την ώρα που ο πολιτικός κόσμος καθησύχαζε το λαό, ότι δήθεν η ένταξη των Σκοπίων περνάει από την Αθήνα, για να υποσταλούν οι κινητοποιήσεις. Μαζί και η Αριστερά, που έβλεπε μονάχα εθνικισμό και ελληνικό ιμπεριαλισμό, αδυνατώντας να ορίσει οποιαδήποτε απειλή από την πλευρά των Σκοπίων. (Οι αναλογίες κι εδώ, με τη συμπεριφορά των πολιτικών δυνάμεων λίγο πριν από την οικονομική κρίση, είναι εντυπωσιακές).
Το Μακεδονικό ήταν εξαρχής μια αποτυχημένη σύλληψη. Η Ελλάδα επένδυσε σε ένα συμβιβασμό, τη σύνθετη ονομασία, τον οποίο φαντάστηκε ότι μπορούσε να επιβάλει, σε μια χώρα που ουδέποτε ήταν διατεθειμένη να τον αποδεχτεί! Οι πολιτικοί μας φαντασιώνονταν ότι ανά πάσα στιγμή μπορούσαν να επιβληθούν στο αδύναμο και ετοιμόρροπο «κρατίδιο» (μέχρι τότε, προτίμησαν να ριχτούν στις μπίζνες), αγνοώντας, ότι αυτό αποτελούσε το βασικό μοχλό εφαρμογής της αμερικανικής πολιτικής (και δευτερευόντως της γερμανικής) στα Βαλκάνια. Ακόμη και σήμερα τα ίδια υποστηρίζουν, μάλιστα, εκείνοι που κατέστησαν τη χώρα προτεκτοράτο χωρίς διεθνή ερείσματα.
Πολλά έχουν ειπωθεί για τη σύνθετη ονομασία. Πράγματι, το όνομα καθαυτό δεν έχει σημασία. Στην περίπτωση όμως της ΠΓΔΜ το όνομα χρησιμοποιείται ως το προοίμιο μιας ψευδεπίγραφης εθνογένεσης. Δεν έχουμε εδώ έναν αμφισβητούμενο, με πραγματικούς όρους, γεωγραφικό χώρο, γύρω από τον οποίο ανακύπτουν συνοριακές διαφορές, αλλά την εξαρχής συγκρότηση ενός φαντασιακού χώρου, που για να πραγματωθεί, είναι συστατικά προορισμένος να διεκδικεί σε βάρος της γείτονος. Το όνομα δεν έπεται της συγκρότησης του νέου κράτους, είναι αυτό που συγκροτεί την πραγματικότητα. Εξ ου και η προπαγάνδα, οι σημαίες, τα αεροδρόμια, τα αγάλματα, οι Μεγαλέξανδροι, τα σχολικά εγχειρίδια, ο αλυτρωτισμός και όλα αυτά που κάποιοι επιμένουν να προσλαμβάνουν μόνον ως φαιδρότητες. Οποιαδήποτε ονομασία, εκτός της χρήσης του όρου Μακεδονία, ακυρώνει τις ζωτικές βλέψεις της ΠΓΔΜ, γι’ αυτό και από την πλευρά των Σκοπίων δεν εκδηλώνεται καμία πρόθεση διαπραγμάτευσης. Όνομα και συγκρότηση πάνε μαζί και είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν αυτή η εγγενής επεκτατικότητα της ΠΓΔΜ θα μπορούσε να ανασταλεί, ακόμη και στην απίθανη περίπτωση μιας ευνοϊκής κατάληξης του συμβιβασμού που επιδιώκει η Ελλάδα.
Με τα χρόνια, το Μακεδονικό μοιάζει ολοένα και περισσότερο με το Κυπριακό. Μόνο στο πλαίσιο μιας νέας εθνικής συνειδητοποίησης και αφύπνισης, θα μπορούσε να αποφευχθεί η ανάλογα τραγική κατάληξη…
Σχόλια
