Το νέο βιβλίο της Αθανασίας Δαφιώτη «Η γοργόνα των ναυαγών και ο κιθαρωδός του Αιγαίου» με υπέροχη εικονογράφηση από τον Σπύρο Ζαχαρόπουλο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μένανδρος, μας δείχνει πώς μπορούμε να μιλήσουμε στα παιδιά ακόμη και για τα πιο δύσκολα θέματα μέσα από το παραμύθι.
Και πιο συγκεκριμένα για το «μεταναστευτικό», για τους πρόσφυγες που φθάνουν στα παράλια του νησιού όπου ζει και δημιουργεί η συγγραφέας, τη Λέσβο. Ένας κιθαρωδός και μια γοργόνα που ερωτεύονται, καταφέρνουν να ξεπερνούν τα εμπόδια και ενωμένοι να μας δίνουν μαθήματα αλληλεγγύης και ομορφιάς μέσα από μια τρυφερή και πρωτότυπη ιστορία που, αν και πατά στις παραδόσεις, τις αναδεικνύει μέσα από ένα σύγχρονο βλέμμα.
Μια όμορφη ιστορία που θα απολαύσουν και οι ενήλικες αναγνώστες, αλλά κατά τη γνώμη μου είναι κι ένα πολύτιμο εργαλείο για τους εκπαιδευτικούς που θα θελήσουν να προσεγγίσουν με τους μαθητές τους το ζήτημα της μετανάστευσης.
Σημειώνω πως το βιβλίο περιλαμβάνει QR Code με αφήγηση της ιστορίας από την ίδια τη συγγραφέα.
«Αυτό που δεν αντέχω είναι η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο! Τον χαμό παιδιών! Το ότι μέσα στην κοσμοχαλασιά βάζουν παιδιά και νέους που δεν ξέρουν καν κολύμπι στη θάλασσα και όποιος ζήσει και όποιος πεθάνει»
Το βιβλίο σας είναι ένας συνδυασμός μύθου, αλλά και σύγχρονης πραγματικότητας. Είχατε κάποιον συγκεκριμένο στόχο;
Το παραμύθι αυτό γεννήθηκε μέσα στη θάλασσα, κατά τη διάρκεια ενός νυχτερινού μπάνιου στην πλαζ της Μυτιλήνης, μετά από ένα σκληρό δελτίο ειδήσεων αντίστοιχου θέματος, από αυτά που ακούγονται από το νησί όπου επέλεξα, έχοντας κάποιες ρίζες, την τύχη να ζω! Κάτι που με έκανε να φορτιστώ και είχα την ανάγκη να αποφορτιστώ, να εμπνευστώ και να μιλήσω για αυτό το ζήτημα με τον δικό μου τρόπο, μέσα από τον δρόμο του παραμυθιού. Για το όμορφο νησί μου, τους ανθρώπους του, την πολιτιστική του ιστορία, τούτη την κατάσταση, μα και τη δύναμη της τέχνης. Της μουσικής, του θεατρικού παιχνιδιού, του παραμυθιού, της αλληλεγγύης και της αγάπης.
Μα και για τη σημασία να βρίσκουμε στη ζωή μας τον προορισμό μας που θα μας κάνει χρήσιμους και χαρούμενους στη ζωή!
Γιατί θελήσατε να υπάρχει και η δική σας αφήγηση;
Σαν θεατρολόγος-ηθοποιός και καθηγήτρια θεάτρου στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια και αλλού, η ίδια, (για αυτόν το λόγο υπάρχουν στο δεύτερο μέρος του βιβλίου και πολλές δοκιμασμένες ασκήσεις θεατρικού παιχνιδιού και δραστηριότητες για γονείς και εκπαιδευτικούς), αλλά και σαν άνθρωπος του ραδιοφώνου, που επί σειρά ετών έκανα εκπομπές και για παιδιά, μεταγλωττίσεις και προγράμματα με αφήγηση παραμυθιού, ένιωσα αυτή την ανάγκη. «Παλιά μου τέχνη κόσκινο» που λέει και ο λαός. Ακόμη κάνω με πολύ αγάπη και χαρά παραστάσεις αφήγησης παραμυθιών.
Επίσης γνωρίζοντας ότι πολύς κόσμος δεν έχει τον χρόνο να διαβάσει μαζί με τα παιδιά του δυστυχώς, θέλησα από τη μια να προσφέρω την αφήγησή μου σε αυτούς, αλλά κυρίως στα μικρά παιδιά που δεν ξέρουν να διαβάζουν. Έτσι ακούγοντας την αφήγηση του παραμυθιού, να ακούν από τη μια ένα παραμύθι στα ελληνικά – γιατί συνήθως ακούν πολλά σε ξένες γλώσσες, υπάρχει πληθώρα τέτοιων βίντεο με εικόνα, καλό είναι για την εξάσκηση της ξένης γλώσσας σε μεγαλύτερες ηλικίες, αλλά σε μικρότερες ας ακούνε και ελληνικά παραμύθια. Η αφήγηση δίνει τροφή στη φαντασία, ώστε να φτιάχνουν δικές τους εικόνες! Υπάρχουν και σχετικές με αυτό ασκήσεις στο βιβλίο.
Ακόμη, σαν παιδί Ελλήνων μεταναστών της Γερμανίας η ίδια, ήθελα να υπάρχει η αφήγηση για τα παιδιά της ομογένειας. Ελπίζω η φωνή μου να φτάσει σε αυτά. Καθώς και για έναν προσωπικό λόγο, για τα εγγόνια μου που ζουν στην Κύπρο.
Πώς μπορούμε να μιλάμε στα παιδιά για «δύσκολα» θέματα; Ποιοι είναι οι κίνδυνοι;
Για τα «δύσκολα» θέματα ανά τους αιώνες και ανά τον κόσμο, μέχρι και σήμερα, ο τρόπος είναι τα παραμύθια! Τα παραμύθια που περιέχουν την παρηγορία μαζί με την παραμυθία. Για να μάθουν τα παιδιά μας χωρίς να πάθουν πρώτα τα ίδια. Όπως συμβαίνει και στο θέατρο από την αρχαιότητα ως σήμερα, ένας από τους ρόλους του είναι και αυτός. Γι’ αυτό και θα τα έχουμε πάντα ανάγκη και θα τα αναζητούμε οι άνθρωποι, και αυτά θα υπάρχουν όσο υπάρχει το ανθρώπινο είδος. Ως προς τους κινδύνους, απαντώ με τη φράση του Σεφέρη: «Κι αν σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές είναι για να τα ακούς γλυκότερα».
Πόσο εύκολο/δύσκολο είναι δημιουργείς εκτός «κέντρου»;
Πολύ καλή και αυτή η ερώτηση. Την κάνω και η ίδια στον εαυτό μου, φαντάζομαι και πολλοί άλλοι. Δεν είναι εύκολο. Καθόλου εύκολο. Μπορεί το διαδίκτυο να βοηθάει στις μέρες μας και να γίνονται μικρά και μεγάλα θαύματα, κατά εξαίρεση όμως, που δεν θα μπορούσαν να γίνουν χωρίς αυτό. Αλλά, κακά τα ψέματα, το κέντρο της Ελλάδας είναι η Αθήνα, όποιος είναι μακριά από αυτήν συνήθως λείπει και η τύχη του… Καλή δύναμη και τύχη λοιπόν στους ηρωικούς συγγραφείς ακρίτες. Το όνειρο, η πίστη και η ελπίδα δεν πρέπει να πεθαίνουν.
Η Λέσβος έχει αντιμετωπίσει πολλά ζητήματα με τους πρόσφυγες. Ποιες ήταν οι επιπτώσεις στην τοπική κοινωνία;
Πραγματικά η Λέσβος έχει αντιμετωπίσει πολλά ζητήματα με τους πρόσφυγες, όπως είπατε. Γνωρίζετε τη γενικότερη εικόνα, μιας και έχετε επισκεφτεί το νησί και τα γύρω νησιά. Το δικό μας νησί κατοικείται σε μεγάλο ποσοστό από απογόνους τρίτης γενιάς προσφύγων από τη Μικρά Ασία, αλλά και Ελλήνων μεταναστών ανά τον κόσμο! Όπως σε όλα τα νομίσματα υπάρχουν δύο όψεις, έτσι και σε τούτη την περίσταση. Παντού τα πάντα και οι πάντες, έτσι και εδώ. Πολλοί έδειχναν αγάπη και αλληλεγγύη, δείχνουν ακόμα, άλλοι κουράστηκαν. Άλλοι κέρδισαν και άλλοι έχασαν… Υπερβολές δεν χρειάζονται, ούτε από τη μια ούτε από την άλλη πλευρά του νομίσματος, δεν βοήθησαν πραγματικά κανέναν, από όσο ξέρω.
Αυτό που δεν αντέχω είναι η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο! Τον χαμό παιδιών! Το ότι μέσα στην κοσμοχαλασιά βάζουν παιδιά και νέους που δεν ξέρουν καν κολύμπι στη θάλασσα και όποιος ζήσει και όποιος πεθάνει.
Από πολύ μικρό κοριτσάκι με ενοχλούσε η ανισότητα στον πλανήτη τούτο. Ακόμα και τώρα που έχω γίνει, όχι απλά μαμά αλλά και γιαγιά, δεν το χωράει το μυαλό μου, όλο αυτό που ζούμε στις μέρες μας! Τόση δυστυχία, πόλεμοι, πείνα και καταστροφή του τόσο φιλόξενου πλανήτη μας. Δεν γίνεται να μην μπορεί να γίνει αλλιώς, να ανατραπεί όλο τούτο το κακό, και να κερδίσει, να επικρατήσει το καλό! Ως «ρομαντική παραμυθού» πάντα θα ελπίζω ότι θα ζήσουμε όλοι καλύτερα!
