Επιμέλεια: Χριστόδουλος Δολαψάκης
«Και άλλες φορές, κόσμος με μεγάλη τιμιότητα λέει “Άκου να δεις, εγώ την Κυριακή την έχω για μένα. Είμαι κουρασμένος από όλα αυτά τα πράγματα και έχω πολλή δουλειά να κάνω. Την Κυριακή μένω στο σπίτι ή πάω μια βόλτα και κάνω ό,τι μου αρέσει”. Πρέπει να αγωνιστούμε ενάντια στις εκδηλώσεις αυτής της σκέψης με ένα μοναδικό όπλο: Να συνεχίσουμε την εθελοντική εργασία, και να συνεχίσουμε μέχρι πούμε την ανάπτυξη της συνείδησης ο κόσμος να αρχίσει να καταλαβαίνει ότι αυτό που πρέπει να κάνει είναι να παίρνει μέρος. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Εδώ βρίσκεται το θεμελιώδες ζήτημα: είναι η συνείδηση».
Ο γιατρός, αλλεργιολόγος και υπουργός Βιομηχανίας που είπε τα παραπάνω σε μία συνεδρίαση στο υπουργείο βασανίστηκε πολύ από το ζήτημα της οικοδόμησης της συνείδησης. Με ποιον τρόπο η προσφορά, η εθελοντική εργασία θα γίνει συνείδηση; Η λύση που επιχείρησε να δώσει ήταν ένα είδος «υποχρεωτικού εθελοντισμού»: υποχρεωτική εθελοντική εργασία κάθε Κυριακή και καθήκον της ηγεσίας «να αποδείξουμε ότι η εθελοντική εργασία εξυπηρετεί σε κάτι. Κι αυτό για να δώσουμε κουράγιο στον κόσμο. Δεν πρόκειται για σπατάλη δυνάμεων αλλά για ανάληψη μιας εργασιακής δραστηριότητας που θα αποφέρει κάτι και θα έχει ένα διαπαιδαγωγητικό ρόλο στη συνείδηση».
ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ της εθελοντικής προσφοράς εν μέσω της πανδημίας ήρθε στην επικαιρότητα αρχικά με τις κωμικοτραγικές ανταλλαγές δηλώσεων μεταξύ υπουργείου και Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου πριν λίγες εβδομάδες, ακολούθως με τις ειδήσεις για εθελοντές νοσηλευτές και φοιτητές ιατρικής που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στη Θεσσαλονίκη και τελευταία με τη δημόσια ανακοίνωση των ονομάτων των γιατρών που θα μεταβούν στην πόλη.
Η πανδημία του κορωνοϊού επιφέρει μία τρομερή ταυτόχρονη υγειονομική, οικονομική και κοινωνική κρίση. Μετράμε καθημερινά 80-100 νεκρούς, αυξανόμενο αριθμό νοσηλευόμενων σε ΜΕΘ, μία ολόκληρη περιοχή της χώρας (Β. Ελλάδα) σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Σύμφωνα με τα στοιχεία των Financial Times και σε αντίθεση με τα όσα δημοσιοποιεί ο ΕΟΔΥ η θνησιμότητα 7 ημερών στην Ελλάδα είναι υψηλότερη από τις ΗΠΑ, από τη Μ. Βρετανία και από το μέσο όρο της Ε.Ε. (0.94/100.000 κατοίκους, βλ. εικόνα). Κι όμως, η κυβέρνηση αυτό το αντιμετωπίζει ως ευκαιρία για την εμπέδωση μίας νέας κανονικότητας που θα περιέχει φόβο, κλείσιμο, ασθένεια και ανεργία. Η πρόσκλησή της για «προσφορά» είναι υποκριτική, δεν έχει σε καμία περίπτωση τον τόνο του «ο κόσμος χρειάζεται βοήθεια». Ακόμα και σήμερα συνεχίζεται το ψέμα, η παραπληροφόρηση, η έλλειψη μέτρων και σχεδίου, η συνεχής επίκληση στο εμβόλιο που θα λύσει τα πάντα, οι ξεδιάντροπες διαβεβαιώσεις πως τα νοσοκομεία της Β. Ελλάδας δεν έχουν πρόβλημα. Το «κάλεσμα» στους ιδιώτες γιατρούς ήταν ακόμη ένα πολιτικάντικο σχέδιο με το βλέμμα στο εργασιακό καθεστώς που επιδιώκεται να επικρατήσει στα δημόσια νοσοκομεία και η δημόσια ανακοίνωση ονομάτων άλλο ένα διαφημιστικό τρικ (αρκετοί γιατροί δεν ήταν καν ενήμεροι για την ανακοίνωση των ονομάτων τους και δεν είχαν ακόμη αποδεχθεί την πρόσκληση). Επομένως το καθήκον του «να αποδείξουμε ότι η εθελοντική εργασία εξυπηρετεί σε κάτι» δεν μπορεί να εκπληρωθεί από τους κυβερνώντες. Δεν τους ενδιαφέρει κάτι τέτοιο παρά μόνο η πολιτική τους επιβίωση και η εξυπηρέτηση του πολιτικού τους σχεδίου.
Όποιος προσφέρει τη βοήθειά του αυτήν την περίοδο επειδή αντιλαμβάνεται την ανάγκη είναι άξιος συγχαρητηρίων και αντίστοιχα όποιος διαφημίζει ότι βοηθά ενώ στην πραγματικότητα κρύβεται, συγκαλύπτει και «φυλάει τα νώτα του» είναι συνυπεύθυνος
«Το θεμελιώδες ζήτημα: η συνείδηση». Αυτή που υπάρχει και αυτή που θα υπάρξει μετά την επιδημία. Εάν στις αρχές του φθινοπώρου η αφήγηση περί «ατομικής ευθύνης» συναντούσε τη συναίνεση ενός σημαντικού κομματιού των εργαζομένων στα νοσοκομεία, η κατάσταση αυτή τη στιγμή έχει φανερώσει και στον πιο δύσπιστο τις τεράστιες κυβερνητικές ευθύνες. Όποιος προσφέρει τη βοήθειά του αυτήν την περίοδο επειδή αντιλαμβάνεται την ανάγκη είναι άξιος συγχαρητηρίων και αντίστοιχα όποιος διαφημίζει ότι βοηθά ενώ στην πραγματικότητα κρύβεται, συγκαλύπτει και «φυλάει τα νώτα του» είναι συνυπεύθυνος. Όποιο και αν είναι το υλικό κίνητρο, δεν είναι το πρωτεύον. Άλλωστε εάν ήταν έτσι θα είχαμε χιλιάδες «προσφορές». Είναι η αίσθηση ευθύνης, είναι η ανάγκη αλληλεγγύης, είναι η θέληση για βοήθεια προς συναδέλφους, φίλους, γνωστούς ή συμπολίτες, είναι η αίσθηση επαγγελματικής ευσυνειδησίας ή το επαγγελματικό καθήκον ή η επιθυμία να βιωθεί η εμπειρία παρά τους κινδύνους. Όλα παρόντα, όλα ανακατεμένα, αλλιώτικα στην Αθήνα, αλλιώτικα στη Θεσσαλονίκη, αλλιώτικα σε γιατρούς, αλλιώτικα σε νοσηλευτές και τόσο διαφορετικά από τον εθελοντισμό τύπου ΜΚΟ που προωθούν οι ελίτ. Όλα αυτά όμως εκ των πραγμάτων υπάρχουν παρά και ενάντια σε μια επιστημονική και πολιτική ηγεσία αναντίστοιχη των περιστάσεων, υπεύθυνη για αυτό που συμβαίνει με μία συμπεριφορά που δεν «σπρώχνει» προς την προσφορά αλλά προς τη φυγομαχία. «Ο λόγος που κάποιοι συμφοιτητές μου και εγώ συνεχίσαμε να πηγαίνουμε στην κλινική, παρόλο που η υποχρεωτική εκπαίδευση είχε ανασταλεί ήταν γιατί νιώσαμε κομμάτι της κλινικής και εφόσον γίναμε ευπρόσδεκτοι από γιατρούς και νοσηλευτές, συνεχίζουμε να συνεργαζόμαστε, να μαθαίνουμε από αυτούς και να τους βοηθάμε. Ίσως δεν είναι όλοι οι γιατροί της χώρας έτσι, όμως η εμπειρία μου φανέρωσε ανθρώπους που ενδιαφέρονται και “θυσιάζονται” για κάθε ασθενή έναν προς έναν, χωρίς να χάνουν την επιμονή και το χαμόγελό τους» απάντησε ένας φοιτητής της Ιατρικής Αθήνας στο ερώτημα γιατί συνεχίζει να έρχεται στο νοσοκομείο.
ΤΙ ΛΟΓΗΣ «ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ» θα αφήσει στους εργαζόμενους στα νοσοκομεία η πανδημία; Ποιο είναι αυτό το περίφημο «κάτι» στο οποίο εξυπηρετούν οι ώρες δουλειάς, η προσφορά, ο κίνδυνος της προσωπικής ασφάλειας και υγείας; Αυτό το «κάτι» θα είναι μόνο προσωπικό ή θα γίνει συλλογικό κεκτημένο; Για αρχή (γιατί στην αρχή είμαστε) να συγχαρούμε και να ενθαρρύνουμε όσους προσφέρουν τη βοήθειά τους και ας θέσουμε απλώς τα ερωτήματα. Να υποχρεωθούμε εθελοντικά να θέσουμε τα ερωτήματα όπως ίσως θα έλεγε και ο υπουργός Βιομηχανίας και γιατρός της ιστορίας μας.
Τα αποσπάσματα είναι από το βιβλίο «Ερνέστο Τσε Γκεβάρα. Συνομιλίες στο υπουργείο Βιομηχανίας» από τις εκδόσεις Α/συνεχεια
