Με αφορμή το 19ο Συνέδριο, γίνεται πολύς λόγος για τη δημοκρατία στο ΚΚΕ. Αλλά, ενώ καλώς γίνεται, γιατί υπάρχει λόγος σοβαρός, κανέναν δεν απασχολεί το πώς γίνεται και από ποιους γίνεται. Ούτε, βέβαια, τι γίνεται στα καθ’ ημάς…
Κατ’ αρχήν, όσο και να ψάξεις, δεν θα βρεις πουθενά αυτοκριτική από τους κρίνοντες το ΚΚΕ, για το πώς αυτοί υπηρέτησαν και υπηρετούν τη δημοκρατία στην Αριστερά. Πολλοί, που προέρχονται από το ΚΚΕ και διαγράφτηκαν ή αποχώρησαν απ’ αυτό, υπηρέτησαν με ζήλο, επί έτη πολλά, τον συγκεντρωτισμό στο κόμμα που επικρίνουν σήμερα. Χωρίς τη δημοκρατία. Και αρκετοί απ’ αυτούς, όχι μόνο δεν έκαναν αυτοκριτική, εμπράκτως, αλλά προσάρμοσαν και την αντιδημοκρατική τους νοοτροπία και συμπεριφορά στον μετέπειτα βίο και χώρο τους. Άλλοι έγιναν διευθυντές σε εφημερίδες και κανάλια όπου διακρίθηκαν για την ευκολία ενσωμάτωσής τους στις αυστηρές ιεραρχικές δομές των επιχειρήσεων τις οποίες ενίσχυσαν με επαγγελματικό κυνισμό και άλλοι ενσωμάτωσαν το συγκεντρωτισμό και τον αυταρχισμό τους στα κόμματα και τις οργανώσεις τις οποίες δημιούργησαν ή στις οποίες μεταπήδησαν. Εφάρμοσαν, άραγε, τα στελέχη του ΚΚΕ που έγιναν στελέχη του ΚΚΕεσ. και της ανανεωτικής Αριστεράς, τη δημοκρατία ως απαράβατη δομική αρχή στους νέους σχηματισμούς ή εφάρμοσαν με ελιγμούς και ωραιοποιήσεις μια πιο ήπια εκδοχή της αστικής δημοκρατίας, ένα μείγμα επίφασης και ουσίας;
Γιατί, αν στο ΚΚΕ κάθε αντίθετη άποψη αντιμετωπιζόταν με καχυποψία και η κυκλοφορία των ιδεών δεν ενθαρρυνόταν, εμποδίζοντας έτσι με διοικητικό τρόπο την ανάπτυξη της δημοκρατίας, στην ανανεωτική Αριστερά επιτυγχανόταν το ίδιο αρνητικό αποτέλεσμα με τον ακριβώς αντίθετο τρόπο. Μπορεί να εκφραζόταν κανείς διαφορετικά χωρίς να κινδυνεύει να διαγραφεί ή να κατηγορηθεί για πράκτορας του εχθρού, αλλά ό,τι κι αν έλεγε έπεφτε μέσα σε μια απύθμενη τρύπα, χανόταν μέσα σε μια ακατάσχετη πολιτικολογία και δεν λαμβανόταν σοβαρά υπόψιν εάν ξέφευγε από την κεντρική πλατφόρμα που εκφραζόταν πάντα από μια μικρή ηγετική μειοψηφία. Ο υπερδημοκρατισμός είχε το ίδιο θύμα με την κομματική πειθαρχία: τη δημοκρατία.
Ελαστικότητα και ανελαστικότητα
Η δογματική εμμονή τού ΚΚΕ στην ανελαστική εφαρμογή των καταστατικών αρχών του κόμματος είχε το ίδιο αποτέλεσμα με την ελαστικότατη εφαρμογή των καταστατικών όρων της ανανεωτικής Αριστεράς. Μ’ αυτό τον τρόπο, τηρουμένων των αναλογιών, η Αριστερά στο σύνολό της στεγανοποιήθηκε και έχασε το σφρίγος των νέων ιδεών, έστησε φραγμούς στην ανανέωσή της από τα πιο δημιουργικά και ανιδιοτελή στοιχεία τής κοινωνίας και έγινε δέσμια των δογματισμών και των μηχανισμών της. Της εξωκοινοβουλευτικής συμπεριλαμβανομένης, που δεν μπόρεσε να αρθρώσει ένα συνεκτικό πολιτικό λόγο χωρίς τα βάρη του παρελθόντος.
Ουσιαστικά, η Αριστερά λειτούργησε στα πλαίσια του συστήματος, έστω σαν απροσάρμοστη, χωρίς να αποτελεί για τους εργαζόμενους τον πειστικό φορέα της εναλλακτικής κοινωνικής αλλαγής, κάτι που τώρα αρχίζει να εκδηλώνεται κάτω από το ασήκωτο βάρος της κρίσης. Εννοείται ότι η ελληνική Αριστερά δεν αποτελεί τη μοναδική προβληματική περίπτωση παγκοσμίως και ίσως να είναι καλύτερη, με τα όποια κουσούρια της, από τους περισσότερους ομόδοξους φορείς στην Ευρώπη που απαξιώθηκαν και κατέρρευσαν.
Σήμερα, η προσκόλληση σε σαθρές βάσεις θέτει σε κίνδυνο τη συγκρότηση του νέου ΣΥΡΙΖΑ. Η εμμονή στους παλιούς μηχανισμούς και τις παγιωμένες ομαδοποιήσεις και, ταυτόχρονα, η πλήρης χαλαρότητα στην οργανωτική συγκρότηση του νέου φορέα και η υστέρηση στη λειτουργία δημοκρατικών θεσμών και δικλείδων, μπορεί να υπονομεύσουν όλο το εγχείρημα. Με σοβαρές ευθύνες όχι μόνο των ηγετικών επιτελείων, αλλά και των μελών του νέου ΣΥΡΙΖΑ που κρατώντας παθητική στάση ίσως οδηγήσουν το νέο φορέα σε συνθήκες δημοκρατικά μη βιώσιμες. Να μην ξεχνάμε ότι χάρη στους μηχανισμούς και το έλλειμμα δημοκρατίας διατηρούσαν τα ηγετικά τους πόστα στην Αριστερά οι Λυκούδηδες και οι Μαργαρίτηδες επί δεκαετίες, χωρίς έργο και χωρίς λογοδοσία! Μακάρι, αυτό το καθεστώς αναξιοκρατίας να το έπαιρναν εξ ολοκλήρου μαζί τους στη ΔΗΜΑΡ, που άρχισε την ανεξάρτητη πορεία της με διαγραφές διαφωνούντων.
Μόνο με συνεχή ροή ιδεών και προτάσεων και διαρκή ζύμωση σε όλο το φορέα, εκμαίευση, επεξεργασία και μεταφορά των απόψεων, αναγκών και απαιτήσεων των εργαζομένων οριζοντίως και καθέτως μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ, εκλογές χωρίς μεθοδεύσεις, ανάδειξη με αξιοκρατία, λειτουργία όλων των οργάνων και των ατόμων με διαφάνεια, προσέλκυση νέων ικανών, ταλαντούχων και μαχητικών πολιτών, κήρυξη πολέμου στη γραφειοκρατία (το τόνισε ο Αλέξης Τσίπρας στη Συνδιάσκεψη), κατάργηση των μηχανισμών και της επετηρίδας, μπορεί να πάρει σάρκα η ελπίδα για ένα φορέα ικανό να σταματήσει την καταστροφή της Ελλάδας. Γιατί, άραγε, 30 χιλιάδες μέλη του ΣΥΡΙΖΑ παραμένουν στην πλειοψηφία τους ανενεργά; Τι εμποδίζει κι άλλους αξιόλογους ανθρώπους, εργάτες, αγρότες, επιστήμονες, δασκάλους, φοιτητές… να ενταχθούν και να παλέψουν μαζί μας οργανωμένα; Πώς θα εκφραστούν μέσα από τον ΣΥΡΙΖΑ 1.650.000 πολίτες που τον ψήφισαν; Πώς θα διευρυνθεί και πώς θα βαθύνει αυτή η πρωτόγνωρη και εύθραυστη σχέση με την κοινωνία; Με ανοίγματα στον Πρωτόπαπα και την Ξενογιαννακοπούλου ή με συνεργασία και αφοσίωση στον εργαζόμενο και τον άνεργο;
Οι ευκολίες και το καλό παράδειγμα
Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται ότι ο νέος ΣΥΡΙΖΑ παραμένει παλιός και πολλοί περισσότεροι ότι είναι κλειστός, αφιλόξενος, προσωποπαγής. Δυσκολεύεται να ενταχθεί ένας πολίτης που δεν είναι και δεν θέλει να είναι σε τάση ή συνιστώσα, με το ένα ή το άλλο στέλεχος. Πώς, λοιπόν, θα φτιάξουμε ένα ΣΥΡΙΖΑ της κοινωνίας και όχι ένα ΣΥΡΙΖΑ κλειστών ομάδων και εδραιωμένων παραγόντων που επιβάλλονται στην κοινωνία; Πώς θα αποφύγουμε τις ευκολίες;
Και πώς θα δώσουμε το καλό παράδειγμα; Η Αριστερά πρέπει να διδάσκεται από τους πολίτες, αλλά και να αποτελεί χειροπιαστό υπόδειγμα του μελλοντικού κόσμου που εξαγγέλει. Για να σκέφτεται δημοκρατικά η κοινωνία και να προχωρήσουμε στην αληθινή δημοκρατία πρέπει να λειτουργεί δημοκρατικά η Αριστερά, προκαταβολικά.
Αυτά τα ζητήματα που αφορούν το χαρακτήρα και την οργάνωση του νέου ΣΥΡΙΖΑ ακόμα δεν έχουν απασχολήσει την Κεντρική Επιτροπή. Κι ας είμαστε σε εμπόλεμη κατάσταση…
Δεν ζω σε άλλο πλανήτη, δεν κάνω συγκρίσεις με ιδανικές πολιτείες. Δεν υποτιμώ ό,τι έχουμε καταφέρει μέχρι σήμερα, ούτε υπερτιμώ μια κοινωνία που έχει υποστεί σοβαρή διάβρωση από μία κυρίαρχη κουλτούρα διαφθοράς και αδιαφορίας. Η κοινωνία εθίστηκε μακροχρόνια στην αντίληψη της ανάθεσης και αποδέχτηκε παθητικά τον εκφυλισμό της δημοκρατίας σε όλα τα επίπεδα. Κι αυτό θα δυσκολέψει τα κινήματα, θα καθυστερήσει την αλλαγή. Πιστεύω, εντούτοις, ότι στα όρια του εφικτού η Αριστερά μπορεί και πρέπει να επιδιώκει συνειδητά τη δική της αναβάθμιση συμβάλλοντας αποφασιστικά στον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας ολάκερης.
Οι συνθήκες είναι τραγικές, η Ελλάδα αποσυντίθεται, τα καθήκοντα τεράστια. Με μπαλώματα και αναπαλαιώσεις κόμμα ανατροπής, αλλαγής και ανοικοδόμησης δύσκολα φτιάχνεται. Ο νέος ΣΥΡΙΖΑ έχει τις δυνατότητες να γίνει ποιοτικά ανώτερος από τον προηγούμενο εαυτό του, για να μπορέσει να ανταποκριθεί στο αίτημα να ανατραπεί το σάπιο για να εγκαθιδρυθεί το νέο, το φρέσκο, το υγιές. Όντας δημοκρατικός, διαυγής και μαχητικός δεν θα σπαταληθεί σαν άλλη μια χαμένη ευκαιρία.
Επιμένων,
Γκαούρ
